Gargadan ýeňlen tilki

(Er­te­ki)

Ga­dym za­man­lar­da bir gar­ga bi­len bir til­ki dost bo­lup­dyr. Gün­ler­de bir gün til­ki gar­ga­ny myh­man­çy­ly­ga ça­gyr­ýar-da, na­har bi­şi­rip, ony giň ga­pa­gyň ýü­zü­ne ýa­zyp ge­tir­ýär. Til­ki:
− Al, gar­ga dost, iýi­ber, örän süý­jü­dir − diý­ýär. Gar­ga iý­jek bo­lup, nä­çe jan et­se-de, çüň­ki ga­pa­ga de­gip, ag­zy­na oň­ly zat il­me­ýär. Til­ki bol­sa di­li bi­len na­ha­ry ýa­lap gu­tar­ýar. Şeý­le­lik bi­len, gar­ga aç gal­ýar, na­ha­ry bol­sa til­ki­niň özi iýip gu­tar­ýar. Mu­ňa gar­ga­nyň ga­ha­ry gel­ýär-de, ir­de-giç­de til­ki­den ar al­ma­gy ýü­re­gi­ne düw­ýär.
Gün­ler­de bir gün gar­ga hem til­ki­ni myh­man­çy­ly­ga ça­gyr­ýar-da, süý­ji na­har bi­şi­rip, ony uzyn kä­dä sa­lyp ge­tir­ýär. Kä­di­niň ag­zy­nyň giň­li­gi bol­sa, gar­ga­nyň çüň­ki sy­gaý­jak ýa­ly eken. Gar­ga:
− Al, til­ki dost, tiz­räk iýe­li, na­har so­wa­ma­syn − di­ýip, na­ha­ra baş­la­ýar. Til­ki nä­çe iýe­si gel­se-de, kä­di­niň ag­zyn­dan kel­le­si syg­man­soň, di­ňe kä­di­niň da­şyn­da­ky çyr­şak­la­ry ýa­laş­dy­ryp oň­ma­ly bol­ýar. Gar­ga bol­sa hiç zat bil­me­dik bo­lup, kä­di­niň ag­zyn­dan çüň­kü­ni so­kup, tä doý­ýan­ça he­zil edi­nip iý­ýär. Kä­wagt hem:
− Til­ki dost, iý­se­ne, nä­me çalt yza çe­kil­diň-le? − diý­ýär. Til­ki bol­sa:
− Sag bol, gar­ga dost, ma­za­ly­ja iý­dim − di­ýip, hoş­la­şyp gaýd­ýar.
Şon­dan bä­ri gar­ga­nyň özü­ni al­da­ny­na na­mys edip ýö­ren til­ki bir gün ýe­ne-de gar­ga­ny ça­gy­ryp, ary­ny al­mak­çy bol­ýar:
− Gar­ga dost, ýör, meý­da­na gez­mä­ge gi­de­li. Men sa­ňa til­ki oý­nu­ny öw­re­de­ýin − diý­ýär. Olar meý­da­na çy­kan­soň, til­ki:
− Gar­ga dost, gel, oý­nu­my­za baş­la­ly. Sen me­niň guý­ru­gym­dan mä­käm ýa­pyş. Men «bol­dy» diý­ýän­çäm goý­ber­me­gin − diý­ýär. Gar­ga-da:
– Bol­ýar – di­ýip, til­ki­niň guý­ru­gyn­dan mä­käm tut­ýar we­li, til­ki bar güý­ji bi­len çöp-ça­lam­la­ryň için­de yl­gap baş­la­ýar. On­dan-oňa, mun­dan-mu­ňa ur­lup, gar­ga­nyň ýe­le­gi, ga­na­ty gy­ryl­ýar, ha­lys gy­zyl ete­ne bol­ýar. Gar­ga ahy­ry çy­dap bil­män:
− Waý, til­ki dost, bol­dy. Men til­ki oý­nu­ny öw­ren­dim, öl­dür­me­jek bol­saň du­ra­we­ri − diý­ýär.
− Öw­re­nen bol­saň, bol­ýar on­da − di­ýip, til­ki aýak çe­kip, yzy­na se­ret­se, gar­ga ha­lys gy­zyl ete­ne bo­lup gi­den eken. On­soň gar­ga süý­re­nip, zor­dan ke­te­gi­ne özü­ni at­ýar. Ara­dan bir­nä­çe gün geç­ýär. Gar­ga özü­ni dür­se­ýär. Ýa­ra­la­ry gu­tul­ýar, ýe­lek­le­ri ösüş­ýär, ýe­ne öň­ki kat­dy­na gel­ýär. Gün­ler­de bir gün gar­ga til­ki­ni ça­gy­ryp:
– Ýör, meý­da­na gez­mä­ge gi­de­li, men sa­ňa gar­ga oý­nu­ny gör­ke­ze­ýin – diý­ýär. Til­ki hem mu­ňa ra­zy bol­ýar. Giň meý­da­na çy­kan­soň­lar, gar­ga:
− Til­ki dost, sen me­niň ar­ka­ma mün, özü­ňem berk ýa­pyş − diý­ýär. Til­ki hem onuň ar­ka­sy­na mü­nüp, mä­käm ýa­pyş­ýar we­li, gar­ga: «Hop ýag­şy» di­ýip, ýu­waş-ýu­waş­dan bat alyp, as­ma­na gö­te­ri­li­ber­ýär. Gar­ga kä­te til­ki­den:
− Til­ki dost, ýer gö­rün­ýär­mi? − di­ýip so­ra­ýar. Eger til­ki:
− Ha­wa, gö­rün­ýär – diý­se, gar­ga ýe­ne ýo­ka­ry gal­ýar. Ahy­ry til­ki:
− Gar­ga dost, in­di ýo­ka­ry gal­ma, men gork­ýa­ryn. Ýe­riň da­gy ga­ra­sy ýit­di git­di − diý­ýär. Gar­ga:
– In­di zy­ňaý­sam bol­jak öýd­ýän – di­ýip, til­ki­ni ag­da­ryp goý­ber­ýär. Til­ki bol­sa:
– Ýa suw, ýa sa­man – di­ýip, şag­lap aşak gaýd­ýar.

«Ni­ýe­tiň nä­me bol­sa, my­ra­dyň şon­da».