Ha­wa, bu aja­ýyp jüm­le mer­da­na türk­me­niň ga­dym za­man­lar­dan bä­ri ja­nyn­dan, ha­ny-ma­nyn­dan eý gör­ýän be­de­wi­ni eziz­le­ýän söz­le­ri­niň bi­ri. Çün­ki dal be­dew ta­ry­hy dö­wür­ler­de al­dym-ber­dim­li sö­weş­ler­de, kow­ha-kow­luk­lar­da türk­me­niň ha­las­gä­ri bo­lup­dyr. Pa­ra­hat­lyk dö­wür­ler­de toý-baý­ram­la­ryň be­ze­gi bo­lup, onuň şat­ly­gy­na-şat­lyk, ru­hu­na ruh go­şup­dyr. Pä­him­dar hal­ky­myz ba­ryp-ha, Gö­rog­ly za­man­la­ryn­dan bä­ri be­hiş­di be­dew­le­ri­mi­ziň to­hu­my­ny ýi­tir­män, şu bag­ty­ýar za­ma­na­my­za alyp gel­me­gi ba­şa­ryp­dyr.
Türk­men be­de­wi hak­da­ky ýaz­gy­la­ry biz ga­dy­my Rim ta­ryh­çy­sy Plu­tar­hyň, grek im­pe­ra­to­ry Filip II, onuň og­ly Alek­sandr Ma­ke­dons­kiý (Is­gen­der Zül­kar­na­ýn) hak­da­ky ýaz­gy­la­r­da­nam okap bi­lýä­ris. Be­ýik aly­myň ýaz­ma­gy­na gö­rä, Is­gen­de­riň ömürbo­ýy mü­nen aty – Bus­se­pa­ly (Bugahal) ol he­niz taý­ça­nak­ka Fi­lip II Eý­ra­na ge­len­de, Nu­saý­dan el­tip sow­gat be­rip­dir­ler. Diý­seň sarç taý­ça­na­gy di­ňe ýaş im­pe­ra­tor Is­gen­der agyzdy­ryk­la­ma­gy, seýs­le­me­gi ba­şa­ryp­dyr. Türk­men be­de­wi hak­da­ky ýaz­gy­lar öz­ba­şy­na bir ki­tap­dyr.
Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Gurbanguly Berdimuhamedowyň mer­da­na hal­ky­my­za ba­gyş eden Ber­ka­rar döw­le­ti­mi­ziň bag­ty­ýar­lyk döw­rün­de türk­men be­de­wi­ne tä­ze döw­ran do­lan­dy. Gö­zel paý­tag­ty­myz­da, we­la­ýat mer­kez­le­ri­miz­de iň hä­zir­ki ­za­man be­dew, at­çy­lyk es­bap­la­ry, ça­puw ýol­la­ry, dü­kan­lar bi­len üp­jün edi­len sport top­lum­la­ry gu­rul­dy. Mu­kad­des Ga­raş­syz­ly­gy­myz yg­lan edi­len ba­dy­na dö­re­di­len döw­let Tug­ra­myz­da be­dew atyň şe­kil­len­di­ri­len­di­gi, hä­zir­ki dö­wür­de her ýy­lyň ap­rel aýy­nyň üçün­ji ýek­şen­be­sin­de Türk­men be­de­wi­niň gü­nü­niň ba­ýa­ram edil­ýän­di­gi, “Türk­me­nis­ta­nyň halk at­şy­na­sy” di­ýen hor­mat­ly adyň dö­re­di­len­di­gi, gö­zel Di­ýa­ry­myz­da at­la­ryň 25 mü­ňe go­la­ýy­nyň ide­dil­ýän­di­gi bag­ty­ýar za­ma­na­myz­da türk­men be­de­wi­ne go­ýul­ýan uly hor­mat­dan ha­bar ber­ýän­dir.
Şu ýyl­ky Be­dew baý­ram­çy­ly­gy­myz şan­ly wa­ka­la­ra bes­len­di.
14-nji ap­rel­de Türk­me­nis­ta­nyň Döw­let çe­per­çi­lik aka­de­mi­ýa­sy­nyň ser­gi za­lyn­da şe­kil­len­di­riş we ama­ly-ha­şam sun­ga­ty­nyň eser­le­rin­de, ne­şir önüm­le­rin­de, fo­to­su­rat­lar­da, te­le­ýaý­lym­lar­da ahal­te­ke be­dew­le­ri­niň gö­zel­li­gi­ni çe­per be­ýan et­mek bo­ýun­ça su­rat­keş­le­riň, heý­kel­ta­raş­la­ryň, ha­ly­çy­la­ryň, zer­gär­le­riň, fo­to­su­rat­çy­la­ryň, ne­şir­ýat iş­gär­le­ri­niň, di­zaý­ner­le­riň, te­leo­pe­ra­tor­la­ryň ara­syn­da yg­lan edi­len bäs­le­şi­giň saý­la­ma tap­gy­ry ge­çi­ril­di. Bu bäs­le­şik be­hiş­di be­dew­le­ri­mi­ziň şöh­ra­ty­ny has-da ýaý­mak mak­sa­dyn­da hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz ta­ra­pyn­dan esas­lan­dy­ryl­dy.
Dün­ýä ýü­zi asyr­larbo­ýy ahal­te­ke be­dew­le­ri­niň gaý­ta­lan­ma­jak gö­zel­li­gi­ne we aja­ýyp­ly­gy­na, ýyn­dam­ly­gy­na we çy­dam­ly­ly­gy­na haý­ran ga­lyp gel­di. Ady ro­wa­ýa­ta öw­rü­len be­hiş­di be­dew­le­ri­mi­ziň keş­bi bäs­le­şi­ge gat­na­şy­jy­la­ry aja­ýyp iş­le­ri dö­ret­mä­ge ruh­lan­dy­ryp, şol iş­ler baý­ram­çy­lyk ser­gi­si­niň esa­sy­ny düz­di.
Ser­gi­de ýur­du­my­zyň äh­li kün­jek­le­rin­den bäs­le­şi­ge gat­na­şy­jy­la­ryň iş­le­ri­niň 400-e go­la­ýy gör­ke­zil­di. Sun­ga­tyň öz­bo­luş­ly we ýo­ka­ry çe­per­çi­lik eser­le­ri bo­lup dur­ýan su­rat­lar­da, ha­ly önüm­le­rin­de we pan­no­lar­da ady äle­me do­lan ahal­te­ke be­de­wi­niň keş­bi jan­lan­dy­ryl­ýar.
Şe­kil­len­di­riş hem-de ama­ly-ha­şam sun­ga­tynyň eser­le­ri­niň baş gah­ry­man­la­ry bo­lan türk­men be­dew­le­ri­ne ba­gyş­la­nan eks­po­nat­lar asyr­larbo­ýy wasp edil­ýän be­dew­le­re eg­sil­mez söý­gi bi­len bir­leş­di.
Be­hiş­di be­dew­le­ri­mi­zi be­ze­mek üçin ni­ýet­le­nen zer­gär­çi­lik önüm­le­ri iş­le­riň ara­syn­da aý­ra­tyn orun eýe­le­ýär. Olar al­tyn­dan we kü­müş­den ýa­sa­lyp, gym­matba­ha­ly daş­lar bi­len sün­nä­le­nip­dir. Bü­rünç­den, gips­den we beý­le­ki se­riş­de­ler­den ýa­sa­lan be­dew­le­riň heý­kel­le­ri bol­sa, bi­ri-bi­ri­niň üs­tü­ni saz­la­şyk­ly ýe­ti­rip, ahal­te­ke at­la­ry­nyň gö­zel­li­gi­ni we syr­dam­ly­gy­ny be­ýan ed­ýän bir bi­te­wi kom­po­zi­si­ýa­ny dö­red­ýär.
Aja­ýyp be­dew­ler ha­kyn­da en­çe­me ro­wa­ýat­lar we tym­sal­lar ýa­zy­lyp, ola­ra ady bel­li türk­men şa­hyr­la­ry­nyň goş­gu­la­ry, meş­hur aý­dym­la­ryň en­çe­me­si ba­gyş­lan­dy.Bu tä­sin jan­dar­la­ra bo­lan söý­gi­niň çä­gi ýok­dur we halkymyzyň kal­byn­da he­mi­şe­lik orun al­dy.
Giň ser­gi za­lyn­da kö­pa­syr­lyk at­çy­lyk däp­le­ri, Ber­ka­rar döw­le­ti­mi­ziň bag­ty­ýar­lyk döw­rün­de ýur­du­my­zyň at­çy­lyk pu­da­gy­nyň, at­çy­lyk spor­tu­nyň ösü­şi ba­ra­da gür­rüň ber­ýän fo­to­su­rat­la­ryň ser­gi­si ýaý­baň­lan­dy­ryl­dy.
Ýur­du­my­zyň di­zaý­ner­le­ri hem şu gün­ki ser­gi­ni dö­re­di­ji­lik yl­ham­la­ry bi­len baý­laş­dyr­dy­lar. Ola­ryň taý­ýar­lan, ha­ta­ryn­da hök­man at hem bo­lan küşt çöp­le­ri­niň öz­bo­luş­ly çe­per­çi­lik kom­po­zi­si­ýa­sy 2017-nji ýy­lyň Azi­ýa oýun­la­ry­na ba­gyş­lan­dy. Mä­lim bol­şy ýa­ly, küşt bo­ýun­ça bäs­le­şik­ler Ýa­pyk bi­na­lar­da we sö­weş sun­ga­ty bo­ýun­ça V Azi­ýa oýun­la­ry­nyň mak­sat­na­ma­sy­na gi­ri­zil­di.
19-njy ap­rel­de Hal­ka­ra ahal­te­ke at­çy­lyk sport top­lu­my­nyň ýa­nyn­da – Kö­pet­da­gyň ete­gin­de Türk­men be­de­wi­niň baý­ram­çy­ly­gy­na ba­gyş­la­nan däp bo­lan ma­ra­fon ça­py­şy­gy ge­çi­ril­di. Ma­ra­fon ýa­ry­şy­nyň öň ýa­nyn­da tür­gen­le­re we to­ma­şa­çy­la­ra, bu ýe­re ýyg­na­nan da­şa­ry ýurt­ly myh­man­la­ra bel­li türk­men aý­dym­çy­la­ry­nyň hem-de tans to­par­la­ry­nyň gat­naş­ma­gyn­da aý­dym-saz­ly çy­kyş­lar gör­ke­zil­di. Çä­rä­niň da­ba­ra­ly bö­le­gi ta­mam­la­nan­dan soň, ýa­ry­şyň Es­to­ni­ýa­dan ge­len baş emi­n Kaý­do Ru­sett 25 sany ça­pyk­su­wa­ry meý­dan­ça ça­gyr­dy we ýa­ryş­a ba­dal­ga ber­di.
Ma­ra­fon ça­py­şy­gy­nyň umu­my uzyn­ly­gy 60 ki­lo­metr bo­lup, olar­da ara­lyk pel­le­ha­na­lar go­ýul­dy. Ça­py­şyk ma­ha­lyn­da be­dew­le­re luk­man­çy­lyk gö­zeg­çi­li­gi ge­çi­ril­di. Onuň ne­ti­je­le­ri bo­ýun­ça al­nan gör­ke­zi­ji­le­riň hal­ka­ra ka­da­la­ry­na la­ýyk gel­me­gi ze­rur bo­lup dur­ýar. Be­dew­ler di­ňe bir ýo­ka­ry tiz­li­gi­ni gör­kez­mek bi­len çäk­len­män, çy­dam­ly­ly­gy­ny hem su­but et­di­ler.
Mu­nuň özi ahal­te­ke be­dew­le­ri­ne bu ara­ly­gy ýo­ka­ry gör­ke­zi­ji­ler bi­len jem­le­mä­ge müm­kin­çi­lik ber­di.
“Türk­men at­la­ry” döw­let bir­le­şi­gi hem-de Türk­me­nis­ta­nyň Söw­da-se­na­gat eda­ra­sy bi­len her ýyl bi­le­lik­de ge­çi­ril­ýän pu­dak­la­ýyn fo­rum­la­ryň ýo­ka­ry ab­ra­ýy­ny oňa gat­na­şy­jy­la­ryň dü­zü­mi no­bat­da­ky ge­zek tas­syk­la­ýar. Fo­ru­ma dün­ýä­niň at­çy­lyk pu­da­gy­na we­kil­çi­lik ed­ýän 25 döw­let­inden öň­de­ba­ry­jy kom­pa­ni­ýa­la­ryň we şe­re­ket­le­riň ýüz­den gow­ra­gy bar.
Ser­gi­niň umu­my gi­ňiş­li­gi at­çy­lyk spor­ty, to­hum kö­pel­di­liş, aý­law işi, we­te­ri­na­ri­ýa ýa­ly bö­lüm­le­ri, şeý­le hem at­şy­nas­lar we ça­pyk­su­war­lar üçin ha­ryt­la­ry – de­giş­li es­bap­la­ry, at iým­le­ri­ni we azyk­lyk go­şun­dy­la­ry, luk­man­çy­lyk en­jam­la­ry, at­ha­na­lar üçin se­riş­de­le­ri, atyň ly­bas­la­ry­ny, de­ri we de­mir önüm­le­ri­ni özün­de jem­le­ýär.
Uly we­ki­li­ýet­le­riň bi­ri – dü­zü­mi­ne 30-a go­laý kom­pa­ni­ýa­la­ryň, se­ýis­ler to­par­la­ry­nyň, gur­lu­şyk fir­ma­la­ry­nyň (“Cas­pi­an Way/ Til­ke!”, Rö­wer & Rüb”, “Laa­ke GmbH”), iým, ýö­ri­te en­jam­la­ry ön­dü­ri­ji­le­riň we­kil­le­ri gi­ren Ger­ma­ni­ýa­dan bo­lan we­ki­li­ýet at­çy­lyk fer­ma­la­ry­nyň işi (“Kneil­mann”), at sport ýa­ryş­la­ry, at­çy­lyk sy­ýa­hat­çy­ly­gy hem-de ha­la­ýan­la­ryň at çap­ma­gy, şeý­le hem auk­si­on­lar üçin ze­rur bo­lan önüm­le­riň we hyz­mat­la­ryň giň gör­nü­şi­ni gör­kez­di. Kä­bir hu­su­sy at­çy­lyk kär­ha­na­la­ry­nyň (“Alicen­to”) ahal­te­ke to­hu­myn­dan bo­lan be­dew­le­ri edin­mä­ge me­ýil­li­dik­le­ri bel­lär­lik­li­dir. Ça­pyk­su­war­lar üçin se­riş­de­ler we egin-eşik­ler (“Pfer­de Mensch”, “Equick”), at­ha­na en­jam­la­ry, be­dew­le­ri da­şa­mak üçin aw­tou­lag­lar, at­la­ra ideg et­mek üçin se­riş­de­ler, şol san­da der­man we wi­ta­min­leş­di­ri­len se­riş­de­ler (“EWV Freies”, “Sascotec”, “Sa­noa­ni­mal”), mo­di­fi­sir­le­nen ga­ýyş eýer­le­ri hem-de at­lar üçin beý­le­ki ab­zal­lar, go­raw ger­mew­le­ri we yl­gaw meý­dan­ça­la­ry­na ör­tük düş­me­giň iň tä­ze teh­no­lo­gi­ýa­la­ry – bu­lar ne­mes hü­när­men­le­ri ta­ra­pyn­dan gör­ke­zil­ýän ha­ryt­la­ryň we hyz­mat­la­ryň gör­nüş­le­ri­niň do­ly bol­ma­dyk sa­na­wy­dyr.
Ser­gi­de hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Gurbanguly Berdimuhamedowyň ahal­te­ke be­dew­le­ri­ne ba­gyş­la­nan dün­ýä­niň en­çe­me ýurt­la­ryn­da meş­hur­ly­ga eýe bo­lan ki­tap­la­ry aý­ra­tyn orun tut­dy.
Gü­nüň ikin­ji ýa­ry­myn­da «Türk­men be­de­wi we dün­ýä­niň se­ýis­çi­lik sun­ga­ty» at­ly VIII hal­ka­ra yl­my mas­la­ha­ty iş­läp baş­la­dy. Oňa ýur­du­my­zyň we da­şa­ry ýurt­la­ryň 100-den gow­rak alym-ip­po­log­la­ry, at­şy­nas­la­ry, ta­ryh­çy­la­ry, et­nog­raf­la­ry hem-de Ka­na­da­dan, Urug­waý­dan, Ma­laý­zi­ýa­dan, Ko­re­ýa­dan, Ýa­po­ni­ýa­dan, Ita­li­ýa­dan, Tür­ki­ýe­den beý­le­ki ýer­ler­den hü­när­men­ler gat­naş­dy­lar.
21-nji ap­rel­de at­la­ryň kon­kur bo­ýun­ça bäs­le­şik­le­ri ge­çi­ril­di, onuň bar­şyn­da oňa gat­na­şy­jy­lar dür­li be­ýik­lik­dä­ki çyl­şy­rym­ly päs­gel­çi­lik­le­ri geç­me­gi ba­şar­dy­lar.
Mä­lim bol­şy ýa­ly, spor­tuň bu gör­nü­şi Ýa­pyk bi­na­lar­da we sö­weş sun­ga­ty bo­ýun­ça 2017-nji ýyl­da ge­çi­ril­jek V Azi­ýa oýun­la­ry­nyň mak­sat­na­ma­sy­na gi­ri­zil­di. Şol se­bäp­li hem päs­gel­çi­lik­ler­den geç­mek bo­ýun­ça şu ge­zek­ki bäs­le­şik­ler ba­dal­ga be­ril­me­gi­ne bir ýa­rym ýy­la go­laý wagt ga­lan Azia­da-2017-ä taý­ýar­ly­gyň mö­hüm tap­gy­ry­ny ala­mat­lan­dyr­ýar.
Şu gün, Türk­men be­de­wi­niň baý­ram­çy­ly­gy­nyň öňü­sy­ra­syn­da Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti­niň Ahal­te­ke at­çy­lyk sport top­lu­myn­da ahal­te­ke be­dew­le­ri­niň gö­zel­lik bäs­le­şi­gi ge­çi­ri­ler. On­da ýur­du­my­zyň dür­li kün­jek­le­rin­den bo­lan we dür­li eýe­çi­lik­dä­ki be­dew­le­riň on­lar­ça­synyň gö­zel­lik­le­rini­, ne­pis­li­gini gör­ke­zerler.

“Zaman-Türkmenistan”.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА