«Go­og­le» 25 ýa­şa­dy

Dün­ýä­niň iň uly göz­leg saý­ty­nyň (göz­leg mo­to­ry) dö­re­di­le­ni­ne 25 ýyl dol­dy. Hä­zir­ki wagt­da «Alp­ha­bet» kom­pa­ni­ýa­sy­na de­giş­li bo­lan brend esa­sy gir­de­ji­si­ni ma­ha­bat­lar­dan al­ýar. Göz­leg saý­ty il­ki­baş­da 1996-njy ýyl­da Ka­li­for­ni­ýa­da­ky Sten­ford uni­wer­si­te­tin­de as­pi­ran­tu­ra mak­sat­na­ma­syn­da oka­ýan Lar­ri Peý­jiň hem-de Ser­geý Bri­niň yl­my işi hök­mün­de peý­da bol­ýar. Şol dö­wür­de en­tek tä­ze peý­da bo­lup baş­lan in­ter­net­dä­ki göz­leg saýt­la­ryn­da göz­le­giň ne­ti­je­le­ri göz­len­ýän sö­züň sa­hy­pa­da nä­çe ge­zek gö­rün­ýän­di­gi­ne gö­rä çyk­ýar­dy. Peýj bi­len Brin «Pa­ge­Rank» at­ly saýt­la­ryň ula­ny­jy­la­ry­nyň sa­ny­na gö­rä gör­kez­ýän ul­ga­my taý­ýar­la­ýar.
Peýj bi­len Brin il­ki­baş­da «Backrub» ady bi­len dö­re­den göz­leg mo­to­ry­nyň ady­ny 10-yň 100-nji de­re­je­si bo­lan sa­n – «goo­gol» di­ýip üýt­ged­ýär­ler. Soň­ra bol­sa, şol söz­den aýt­ma­gy has aň­sat bo­lan «go­og­le» sö­zü­ni dö­red­ýär­ler.
Ne­ti­je­de, 1998-nji ýy­lyň 4-nji sent­ýab­ryn­da il­kin­ji ma­ýa go­ýu­my alnyp, kom­pa­ni­ýa dö­re­dil­ýär.
Kom­pa­ni­ýa 2000-nji ýyl­da ula­ny­jy­la­ryň göz­le­ýän söz­le­ri­ne gö­rä, ola­ryň gy­zyk­lan­ma­sy­ny çak­lap, sa­hy­pa­syn­da şo­ňa gö­rä ma­ha­bat go­ýup baş­la­ýar. 2001-nji ýyl­da saý­tyň ula­ny­jy­la­ry­nyň sa­ny il­kin­ji ge­zek 1 mil­liard­dan geç­ýär.
2004-nji ýyl­da bol­sa, il­kin­ji elekt­ron poç­ta hyz­ma­ty­ny ýo­la goý­ýar. 2005-nji ýyl­da, esa­san, mo­bil en­jam­lar üçin ni­ýet­le­nen «And­ro­id» ama­ly ul­ga­my­ny sa­tyn al­ýar. 2006-njy ýyl­da «You­Tu­be» dö­re­dil­ýär, şol ýyl öz mag­lu­mat mer­ke­zi­ni gur­ýar.
In­ter­net ul­ga­myn­da­ky or­nu­ny ber­ki­den kom­pa­ni­ýa «Or­kut», «Go­og­le Buzz» we
«Go­og­le+» ýa­ly jem­gy­ýet­çi­lik tor­la­ry bi­len bir ha­tar­da «Chro­me» eksp­lo­re­ri­ni we su­rat­lar bi­len iş­le­mä­ge kö­mek ed­ýän «Picasa» prog­ram­ma­sy­ny we «Go­og­le Talk» söh­bet­deş­lik prog­ram­ma­sy­ny dö­red­ýär.
2004-nji ýy­lyň aw­gus­tyn­da kom­pa­ni­ýa bir­ža­da paý­na­ma­la­ry­nyň sa­tu­wy­ny ýo­la goý­ýar. 2005-nji ýyl­da onuň ba­zar ba­ha­sy 52 mil­liard dol­la­ra ýe­tip, dün­ýä­niň iri teh­no­lo­gi­ýa kom­pa­ni­ýa­la­ry­nyň ha­ta­ry­na go­şul­ýar.
Wag­tyň geç­me­gi bi­len dür­li ugur­lar­da­ky tas­la­ma­la­ry­ny art­dy­ryp, bir­nä­çe ulu­ly-ki­çi­li kom­pa­ni­ýa­ny sa­tyn al­ýar. Şeý­le bo­lan­soň, 2015-nji ýyl­da garamagyndaky äh­li kom­pa­ni­ýa­la­ry «Alp­ha­bet» kom­pa­ni­ýa­sy­nda birikdirip, «Go­og­le» bren­di hem şo­ňa de­giş­li edil­ýär.

Al­la­ýar HO­JI­ÝEW,
Türk­me­nis­ta­nyň Ser­het ins­ti­tu­ty­nyň ta­ly­by.