Köp­ler üçin we­lo­si­ped – di­ňe bir dur­mu­şyň ýö­rel­ge­si bol­man, eý­sem, ýo­ka­ry de­re­je­de sag­ly­gy­ňy go­ra­mak üçin aja­ýyp müm­kin­çi­lik­dir. Dün­ýä­niň dür­li ýurt­la­ry­nyň alym­la­ry­nyň köp­ýyl­lyk luk­man­çy­lyk bar­lag­la­ry­na la­ýyk­lyk­da, we­lo­si­ped­de ge­ze­lenç et­mek ýü­rek-da­mar ul­ga­my­ny ber­ki­dip, ki­çi ça­nak­ly­gyň or­gan­la­ryn­da­ky he­re­ket­siz­li­gi ara­dan aýyr­ýar, gör­şü­ňi go­wu­laş­dyr­ýar, şeý­le hem, “bag­ty­ýar­lyk gor­mo­ny” diý­lip at­lan­dy­ryl­ýan en­dor­fin­le­riň bö­lü­nip çyk­ma­gy­na ýar­dam be­rip, yn­san öm­rü­ni uzald­ýar.
Ula­gyň bu gör­nü­şin­den giň­den peý­da­lan­mak Türk­me­nis­tan­da-da ýo­la go­ýul­dy. Mä­lim bol­şy ýa­ly, Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti­niň baş­lan­gy­jy bi­len şu ýy­lyň sent­ýabr aýyn­da Aş­ga­bat­da ge­çi­ril­jek Ýa­pyk bi­na­lar­da we sö­weş sun­ga­ty bo­ýun­ça V Azi­ýa oýun­la­ry­na 50 gün gal­ma­gy my­na­sy­bet­li tä­ze wa­gyz ediş çä­re­si­ni ýag­ny, köp­çü­lik­le­ýin we­lo­si­ped ýö­ri­şi­ni gu­ra­mak baş­lan­gy­jy bi­len çy­kyş et­di. Bu wa­gyz ediş çä­re­si dün­ýä met­bu­ga­tyn­da giň ses­len­me dö­ret­di. Türk­me­nis­tan­da we­lo­si­ped spor­tu­ny ös­dür­mä­ge hem-de jem­gy­ýet­de sag­dyn dur­muş ýö­rel­ge­le­ri­ni pug­ta­lan­dyr­ma­ga uly äh­mi­ýet be­ril­ýär. Bu çä­re ila­tyň sag­ly­gy­nyň ber­ki­dil­me­gi­ne, eko­lo­gi­ýa aba­dan­çy­ly­gy­nyň me­se­le­le­ri­niň çö­zül­me­gi­ne hem-de we­lo­si­ped spor­tu­nyň wa­gyz edil­me­gi­ne ýar­dam ber­ýär.
Soň­ky ýyl­lar­da Türk­me­nis­tan­da we­lo­si­ped spor­tu­nyň ös­dü­ril­me­gi­ne örän uly üns be­ril­ýär. 2013-nji ýy­lyň iýun aýyn­da döw­let Baş­tu­ta­ny­my­zyň gol çe­ken de­giş­li Ka­ra­ry hem-de her ýyl köp­çü­lik­le­ýin we­lo­si­ped­li ýö­riş­le­riň ge­çi­ril­me­gi ba­ra­da mil­li Li­de­ri­mi­ziň baş­lan­gy­jy äh­li türk­me­nis­tan­ly­lar ta­ra­pyn­dan uly hö­wes bi­len gol­da­ny­lyp, bu spor­tuň ös­dü­ril­me­gi­ne aý­ra­tyn iter­gi ber­di. Mu­nuň özi mak­sat­na­ma­sy­na trek we­lo­si­ped ýa­ryş­la­ry hem gir­ýän Ýa­pyk bi­na­lar­da we sö­weş sun­ga­ty bo­ýun­ça V Azi­ýa oýun­la­ry­na taý­ýar­lyk gör­me­giň çäk­le­rin­de-de örän mö­hüm­dir.
Sag­dyn dur­muş ýö­rel­ge­le­ri­niň iş­jeň ta­rap­da­ry hem-de wa­gyz edi­ji­si bo­lan mil­li Li­de­ri­miz Azia­da-2017-niň baş­lan­ma­gy­na 50 gü­nüň gal­ma­gy­nyň şany­na “we­lo­si­ped ula­gy­nyň gü­nü­ni” gu­ra­mak baş­lan­gy­jy­ny öňe sü­rüp, yzy­gi­der­li tür­gen­le­şik­le­riň ada­my di­ňe bir be­den taý­dan tap­la­man, eý­sem, on­da er­kiň güý­jü­ni, zäh­met­sö­ýer­li­gi, mak­sa­da ok­gun­ly­ly­gy ter­bi­ýe­le­ýän­di­gi ba­ra­da­ky ynam­dan ugur al­ýar.
Umu­man, we­lo­si­ped spor­tu­ny ös­dür­mek hem-de we­lo­si­ped­li ge­ze­len­jiň adam sag­ly­gy­na peý­da­sy ba­ra­da dün­ýä met­bu­ga­tyn­da-da yzy­gi­der­li ma­ka­la­lar çap edil­ýär. Şo­lar­dan gör­nü­şi ýa­ly, Ko­pen­ga­gen­dä­ki Bis­pe­berg has­sa­ha­na­sy­nyň luk­man­la­ry­nyň pi­ki­ri­ne gö­rä, we­lo­si­ped­de yzy­gi­der­li gez­mek öm­rü­ňi ýe­ne-de bäş ýyl uzalt­ma­ga ýar­dam ber­ýär. Her gün­de we­lo­si­ped­li ge­ze­lenç­le­riň adam öm­rü­niň do­wam­ly­ly­gy­na tä­si­ri ba­ra­da 12 ýyl bar­lag ge­çi­ren pro­fes­sor Pi­ter Şnor şeý­le ne­ti­jä gel­di. Bar­la­ga yzy­gi­der­li we­lo­si­ped­li gez­ýän 21-90 ýaş ara­ly­gyn­da­ky 5000 er­kek ki­şi we ze­nan gat­na­şyp­dyr.
Bar­la­gyň ne­ti­je­le­ri bo­ýun­ça or­ta dep­gin­de we­lo­si­ped sür­ýän er­kek ki­şi­ler 2,9 ýyl, tiz sür­ýän­ler bol­sa, 5,3 ýyl uzak ýa­şa­ýan eken. Ze­nan­la­ryň ara­syn­da bol­sa, öm­rüň do­wam­ly­ly­gy de­giş­li­lik­de, 2,2 we 3,9 ýy­la ba­ra­bar bo­lan eken. Bar­la­gyň ne­ti­je­le­ri bo­ýun­ça al­nan mag­lu­mat­lar Kar­dio­log­la­ryň Ýew­ro­pa jem­gy­ýe­ti­niň Pa­riž­de ge­çi­ri­len kong­re­sin­de mä­lim edi­lip­dir.
We­lo­si­ped sü­rül­ýän wag­ty aýak­lar iş­jeň he­re­ket edip, gan aý­la­ny­şy­gy saz­laş­ýar we köp ke­sel­le­riň öňü­ni al­ýar. 1884-nji ýyl­da iň­lis oý­lap ta­py­jy­sy Jon Kemp Star­li ta­ra­pyn­dan oý­la­nyp ta­py­lan we­lo­si­ped XX asyr­da uly ösüş ýo­lu­ny baş­dan ge­çir­ýär. We­lo­si­ped 1960-njy ýyl­dan soň sag­dyn dur­muş ýö­rel­ge­si­ni wa­gyz et­mek­de hem-de eko­lo­gik me­se­le­ler­dä­ki äh­mi­ýe­ti na­za­ra al­nyp, dur­mu­şa giň­den or­naş­dy­ryl­dy. Hä­zir­ki wagt­da we­lo­si­ped­ler Ýew­ro­pa ýurt­la­ryn­da has-da giň­den ýaý­ran­dyr. Iň we­lo­si­ped­li ýurt Da­ni­ýa ha­sap­la­nyp, bu ýur­duň or­ta­ça ýa­şaý­jy­sy ýyl­da 893 ki­lo­metr ýo­ly we­lo­si­ped­li kül­ter­le­ýär.
Be­ýik Bri­ta­ni­ýa­nyň Glaz­go uni­wer­si­te­ti­niň alym­la­ry soň­ky ge­çi­ren bar­lag­la­ryn­da işe we öýe we­lo­si­ped­de yzy­gi­der­li gat­na­ma­gyň düw­nü­giň ösüş äh­ti­mal­ly­gy­ny 45 gö­te­rim we ýü­re­ga­gy­ry­nyň peý­da bol­mak how­pu­ny hem 46 gö­te­rim azald­ýan­dy­gy­ny mä­lim et­di­ler. Şeý­le hem we­lo­si­ped­de işe gat­na­mak is­len­dik se­bäp bi­len bi­wagt ölüm how­pu­ny 41 gö­te­rim azal­dyp, öm­ri uzald­ýan eken.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА