Nýu-Ýork­da ge­çi­ri­len BMG-niň Baş As­samb­le­ýa­sy­nyň 78-nji mej­li­si­niň çä­gin­de Mer­ke­zi Azi­ýa-ABŞ gör­nü­şin­dä­ki il­kin­ji sam­mit ge­çi­ril­di. Sam­mit­den soň bi­le­lik­dä­ki be­ýa­nat ka­bul edil­di. Ak ta­myň met­bu­gat gul­lu­gy Mer­ke­zi Azi­ýa­nyň we ABŞ-nyň ýol­baş­çy­la­ry­nyň bi­le­lik­dä­ki be­ýa­na­ty­ny çap et­di.
“Mer­ke­zi Azi­ýa we ABŞ ýurt­la­ry hyz­mat­daş­ly­gy çalt­laş­dyr­ma­gy mak­sat edi­nip, yzy­gi­der­li gep­le­şik­ler ar­ka­ly hyz­mat­daş­ly­gy, se­bit howp­suz­ly­gy­ny we dur­nuk­ly ösü­şi ber­kit­mä­ge ta­gal­la ed­ýär” diý­lip, Nýu-Ýork­da ge­çi­ri­len il­kin­ji Mer­ke­zi Azi­ýa-ABŞ (C5+1) sam­mi­tin­den soň ýaý­ra­dy­lan bi­le­lik­dä­ki be­ýa­nat­da aý­dyl­ýar.
“C5+1 for­mat­da hyz­mat­daş­ly­gyň tä­ze ug­ru­ny yk­rar ed­ýä­ris, onuň äh­mi­ýe­ti­ni tas­syk­lap, yzy­gi­der­li gep­le­şik­ler we bi­le­lik­dä­ki he­re­ket­ler ar­ka­ly hyz­mat­daş­ly­gy, se­bit howp­suz­ly­gy­ny we dur­nuk­ly ösü­şi ber­kit­mä­ge borç­lan­ýa­rys. Bu sam­mi­tiň do­wa­myn­da ka­bul edi­len borç­na­ma­lar has dur­nuk­ly, howp­suz we gül­läp ös­ýän Mer­ke­zi Azi­ýa­nyň umu­my ga­raý­şy­na esas­lan­ýar” diý­lip be­ýa­nat­da bel­le­nil­ýär.
Döw­let Baş­tu­tan­la­ry 2015-nji ýyl­da ge­çi­ri­len il­kin­ji C5+1 mi­nistr­ler ýyg­na­gyn­dan bä­ri ga­za­ny­lan mö­hüm öňe­gi­diş­li­ge ýo­ka­ry ba­ha be­rip, öza­ra hyz­mat­daş­ly­gy pug­ta­lan­dyr­ma­gy do­wam et­dir­ýär­ler we se­bit­dä­ki kyn­çy­lyk­la­ry hem-de ýü­ze çyk­ýan howp­la­ry ara­dan aýyr­mak mak­sa­dy bi­len dur­nuk­ly hyz­mat­daş­ly­gy göz öňün­de tut­ýar­lar.
“Biz bi­le­lik­de glo­bal me­se­le­le­re se­bit­le­ýin çöz­güt­le­ri tap­ma­gy mak­sat edin­ýä­ris. Bi­le­lik­de Mer­ke­zi Azi­ýa­da howp­suz­ly­gy ber­kid­ýän, yk­dy­sa­dy dur­nuk­ly­ly­gy ýo­kar­lan­dyr­ýan, dur­nuk­ly ösü­şi gol­da­ýan, ho­wa­nyň üýt­ge­me­gi­ne gar­şy gö­reş­ýän we pa­ra­hat­çy­ly­gy ös­dür­ýän çä­re­le­re yg­rar­ly­dy­gy­my­zy tas­syk­la­ýa­rys” diý­lip, res­mi­na­ma­da bel­le­nil­ýär.
Howp­suz­lyk ba­bat­da­ky hyz­mat­daş­lyk umu­my se­bit­le­ýin howp­suz­lyk me­se­le­le­ri­ni çöz­mek we Mer­ke­zi Azi­ýa döw­let­le­ri­niň özyg­ty­ýar­ly­ly­gy­ny we ga­raş­syz­ly­gy­ny go­ra­mak üçin düýp esas bo­lup dur­ýar. Ta­rap­lar go­ran­mak, hu­kuk me­se­le­le­rin­de we ter­ror­çy­ly­ga gar­şy gö­reş­de hyz­mat­daş­ly­gy çuň­laş­dyr­ma­ga ta­gal­la ed­ýän­dik­le­ri­ni tas­syk­la­dy­lar.
Se­bi­tiň Li­der­le­ri ABŞ-nyň “howp­suz­lyk hyz­mat­daş­ly­gy­ny gol­da­mak we ber­kit­mek mak­sa­dy bi­len howp­suz­lyk ba­bat­da­ky kö­mek gu­ral­la­ry­na we beý­le­ki çeş­me­le­ri­ne bi­rin­ji no­bat­da ün­si gö­nük­dir­mek” ba­ra­da­ky meý­li­ni ma­kul­la­dy­lar. Pre­zi­dent­ler ABŞ-nyň hu­su­sy pu­dak­la­ry­nyň Mer­ke­zi Azi­ýa­da söw­da we ma­ýa go­ýum­la­ry üçin has amat­ly işe­wür gur­şa­wy dö­ret­mek ug­run­da­ky ta­gal­la­la­ry öňe sür­mä­ge taý­ýar­dyk­la­ry­ny aýt­dy­lar.
Ta­rap­lar al­ter­na­tiw söw­da ýol­la­ry­ny gi­ňelt­mek we ABŞ bi­len Mer­ke­zi Azi­ýa­nyň kär­ha­na­la­ry­nyň ara­syn­da tä­ze ara­gat­na­şyk­la­ry ýe­ňil­leş­dir­mek üçin mö­hüm ädim­ler ät­mek­çi. “Mer­ke­zi Azi­ýa ýurt­la­ry ozal­ky ýa­ly tä­ze ener­gi­ýa eks­port ugur­la­ry­ny di­wer­si­fi­ka­si­ýa et­mek we gi­ňelt­mek hem-de dün­ýä ba­zar­la­ry­ny yg­ty­bar­ly üp­jün et­mek mak­sa­dy bi­len se­bit ener­gi­ýa ul­gam­la­ry­ny bir­leş­dir­mä­ge yg­rar­ly­dyr” diý­lip res­mi­na­ma­da bel­le­nil­ýär.
“C5+1 şeý­le-de “USAID Po­wer Cent­ral Asia” ýa­ly mak­sat­na­ma­la­ry­nyň üs­ti bi­len ABŞ we Mer­ke­zi Azi­ýa döw­let­le­ri se­bit­dä­ki aras­sa ener­gi­ýa söw­da­sy­nyň yk­dy­sa­dy peý­da­la­ry­ny alar.
“Ös­ýän glo­bal aras­sa ener­gi­ýa ze­rur­lyk­la­ry­ny ka­na­gat­lan­dyr­mak, şol san­da, dün­ýä­ni yg­ty­bar­ly ýad­ro ýan­gy­jy bi­len üp­jün et­mek ar­ka­ly müm­kin­çi­lik­le­ri ös­dür­mek üçin hyz­mat­daş­ly­gy çuň­laş­dyr­ma­gy mak­sat edin­ýä­ris” diý­lip, be­ýa­nat­da aý­dyl­ýar.
“Eko­lo­gi­ýa taý­dan aras­sa ener­gi­ýa we beý­le­ki teh­no­lo­gi­ýa­lar üçin ze­rur bo­lan mö­hüm mi­ne­ral­la­ra is­leg ýa­kyn on­ýyl­lyk­da ep-es­li ar­tar” diý­lip bel­le­nil­ýär. Mer­ke­zi Azi­ýa­nyň mi­ne­ral baý­ly­gy­ny has-da öz­leş­dir­mek üçin ta­rap­lar mö­hüm mi­ne­ral baý­lyk­la­ry ba­ra­da C5+1 gep­le­şi­ki­ni ýo­la go­ýar­lar. Şeý­le­lik bi­len, ta­rap­lar ga­zy­lyp alyn­ýan peý­da­ly mag­dan­lar bo­ýun­ça me­se­le­ler we müm­kin­çi­lik­ler ba­ra­da mag­lu­mat­la­ry paý­la­şyp, döw­let we hu­su­sy pu­dak­la­ryň ara­syn­da­ky gat­na­şyk­la­ry pug­ta­lan­dy­rar­lar, ma­ýa go­ýum­la­ry­ny hö­wes­len­di­rer­ler we mö­hüm mi­ne­ral üp­jün­çi­lik zyn­jyr­la­ryn­da hyz­mat­daş­lyk eder­ler.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА