Sa­rym­sak «ama­ryl­lis» maş­ga­la­sy­na de­giş­li ösüm­lik bo­lup, der­man­lyk hä­si­ýe­ti bi­len ta­pa­wut­lan­ýar. Ata Wa­ta­ny Mer­ke­zi Azi­ýa ha­sap­lan­ýan sa­rym­sa­gyň Ita­li­ýa­da we Fran­si­ýa­da ýa­ba­ny ös­ýän gör­nüş­le­ri hem bar. Sa­rym­sak ga­dy­my we or­ta asyr­lar­da der­man­lyk äh­mi­ýe­ti bi­len ta­na­lyp, gym­mat­ly ha­ryt­la­ryň bi­ri­ne öw­rül­ýär. Sa­rym­sa­gy çig­li­gi­ne ýa-da dür­li na­har­la­ra goş­mak ar­ka­ly iýip bol­ýar. Halk luk­man­çy­ly­gyn­da giňden ulanylýan bu bak­ja önü­mi­ni çig­li­gi­ne iý­mek has peý­da­ly­dyr. Sa­rym­sa­gyň dü­zü­min­de efir ýa­gy, C, B6 wi­ta­mi­ni, mar­ga­nes sak­lan­ýar. Ýi­ti ta­ga­my we güýç­li ysy bo­lan bu bak­ja önü­mi sag­lyk üçin örän peý­da­ly­dyr.
Ýo­kanç­lyk­la­ra gar­şy gö­reş­ýär. Sa­rym­sa­gyň dü­zü­min­dä­ki C wi­ta­mi­ni im­mu­ni­te­ti güýç­len­di­rip, wi­rus­la­ryň öý­jü­ge ara­laş­ma­gy­nyň we kö­pel­me­gi­niň öňü­ni al­ýar.
Gan ba­sy­şy­ny pe­seld­ýär. Ýo­ka­ry gan ba­sy­şy bo­lan adam­la­ra sa­rym­sak iý­mek mas­la­hat be­ril­ýär. Sa­rym­sa­gyň dü­zü­min­dä­ki al­li­sin mad­da­sy gan da­mar­la­ry­ny ra­hat­lan­dy­ryp, ýü­rek-da­mar ha­dy­sa­la­ry­nyň how­pu­ny azald­ýar.
Huş­suz­ly­gyň öňü­ni al­ýar. Sa­rym­sak beý­ni­ni zyýanly şöhlelerden go­rap, aň-dü­şün­jä­niň pe­sel­me­gi­niň öňü­ni al­ýar. Sa­rym­sak­da jem­le­nen an­ti­ok­si­dant­lar stre­si pe­sel­dip, beý­ni­ni dür­li ze­per­len­me­ler­den go­ra­ýar.
Uzak ýa­şa­ma­ga kö­mek ed­ýär. Hy­taý­da ge­çi­ri­len bar­lag­lar­da hep­de­de azyn­dan bir ge­zek sa­rym­sak iýen adam­la­ryň beý­le­ki­le­re se­re­de­niň­de ha­ýal gar­ra­ýan­dy­gy ýü­ze çy­ka­ryl­dy. Mu­nuň se­bä­bi bol­sa sa­rym­sa­gyň im­mu­ni­te­ti güýç­len­dir­ýän­di­gi hem-de ýü­rek-da­mar ul­ga­my­nyň işi­ni ka­da­laş­dyr­ýan­dy­gy bi­len dü­şün­di­ril­ýär.
Iş uky­by­ny güýç­len­dir­ýär. Sa­rym­sak «ön­dü­ri­ji­li­gi ýo­kar­lan­dyr­ýan» mad­da­la­ryň bi­ri­dir. Ga­dym dö­wür­ler­de ýa­daw­ly­gy azalt­mak we iş­çi­le­riň uky­by­ny güýç­len­dir­mek üçin sa­rym­sak ber­lip­dir. Ga­dy­my Gre­si­ýa­da Olim­pi­ýa tür­gen­le­ri sa­rym­sak iýip­dir­ler.

Sa­rym­sa­gyň ysy­ny nä­dip aýyr­ma­ly?
Bil­şi­miz ýa­ly, sa­rym­sa­gyň ysy uzak wagt­lap sak­lan­ýar. Sa­rym­sak iý­le­nin­den 24 sa­gat soň hem aza­jyk ys gal­ýar. Ame­ri­kan luk­man­çy­lyk bir­le­şi­gi­niň žur­na­lyn­da çap edi­len ma­ka­la­da sa­rym­sa­gyň nä­hi­li ýag­daý­da iý­len­di­gi­ne ga­ra­maz­dan ysy­nyň gel­ýän­di­gi ýa­zyl­ýar. Hat­da eje­si sa­rym­sak iýen bä­be­jik­den hem ysyň gel­ýän­di­gi­ne geň gal­ýar­lar. Mu­nuň se­bä­bi­ni der­ňän­le­rin­de sa­rym­sa­gy çeý­näp iý­ýän­di­gi­ňe ýa-da ýuw­dan­dy­gy­ňa ga­ra­maz­dan bu bak­ja önü­mi­niň dü­zü­min­dä­ki kü­kürt bir­leş­me­le­ri­niň ga­na or­naş­ýan­dy­gy ýü­ze çy­ka­ryl­dy. Be­den­de bo­lup geç­ýän bu hi­mi­ki tä­sir­leş­me da­mar­lar­dan ge­çip, öý­ke­ne, bo­kur­da­ga we agyz­da­ky tüý­kü­lik mäz­le­ri­ne çen­li bar­ýar. Di­şi­ňi nä­çe ýu­wsaň-da, sa­rym­sa­gyň ysy­ny aý­ryp bol­ma­ýar. Ýö­ne iş­däa­çar ýap­ra­gy (sa­lat oty), nar­pyz ýa­ly kä­bir gök ot­lar we ter al­ma ysy aýyrmaga ýardam edýär.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА