8-nji de­kabr­da paý­tag­ty­myz­da­ky «Ýyl­dyz» myh­man­ha­na­syn­da «Jem­gy­ýet­çi­lik sag­ly­gy go­ra­ýyş­da ýü­ze çyk­ýan howp­la­ra taý­ýar­lyk we ola­ra gar­şy gö­reş­mek me­se­le­le­ri bo­ýun­ça Go­şu­lyş­maz­lyk He­re­ke­ti­niň ag­za ýurt­la­ry­nyň hyz­mat­daş­ly­gy» at­ly luk­man­çy­lyk we sa­ni­ta­ri­ýa eda­ra­la­ry­nyň ýö­ri­te mas­la­ha­ty öz işi­ne baş­la­dy. Iki gün­läp do­wam ed­ýän we­kil­çi­lik­li fo­rum şu ýy­lyň mart aýyn­da Azer­baý­jan Res­pub­li­ka­sy­nyň paý­tag­ty Ba­ku şä­he­rin­de ge­çi­ri­len Go­şu­lyş­maz­lyk He­re­ke­ti­niň COVID-19 bi­len gö­reş­mek bo­ýun­ça Ara­gat­na­şyk to­pa­ry­nyň sam­mi­tin­de hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň öňe sü­ren baş­lan­gy­jy bo­ýun­ça gu­ral­ýar.

Ýy­lyň mö­hüm äh­mi­ýet­li wa­ka­la­ry­nyň bi­ri­ne öw­rü­len şu ge­zek­ki giň ge­rim­li fo­ru­ma gat­naş­ma­ga köp san­ly dip­lo­mat­lar, Go­şu­lyş­maz­lyk He­re­ke­ti­ne ag­za döw­let­le­riň 30-a go­la­ýyn­dan luk­man­çy­lyk eda­ra­la­ry­nyň, ab­raý­ly hal­ka­ra gu­ra­ma­la­ryň, il­kin­ji no­bat­da, Bü­tin­dün­ýä Sag­ly­gy Go­ra­ýyş Gu­ra­ma­sy­nyň we BMG-niň beý­le­ki dü­züm­le­ri­niň we­kil­le­ri ça­gy­ryl­dy. Türk­me­nis­ta­nyň Sag­ly­gy go­ra­ýyş we der­man se­na­ga­ty mi­nistr­li­gi ta­ra­pyn­dan ut­ga­şyk­ly gör­nüş­de gu­ra­lan iki gün­lük mas­la­ha­tyň gün ter­ti­bi­ne umu­my gy­zyk­lan­ma bil­di­ril­ýän mö­hüm me­se­le­le­riň giň top­lu­my gi­ri­zil­di. Mas­la­hat­da ko­ro­na­wi­rus pan­de­mi­ýa­sy we on­dan soň­ky dö­wür­de ga­za­ny­lan tej­ri­be­le­re esas­lan­ýan ne­ti­je­li hyz­mat­daş­ly­gy pug­ta­lan­dyr­ma­gyň gu­ral­la­ry­ny iş­läp taý­ýar­la­ma­ga aý­ra­tyn üns ber­ler.
Umu­my mej­lis­de çy­kyş eden BSGG-niň Ýew­ro­pa se­bi­ti bo­ýun­ça eda­ra­sy­nyň ýurt­la­ry gol­da­mak we hyz­mat­daş­lyk bö­lü­mi­niň di­rek­to­ry, adat­dan da­şa­ry ýag­daý­lar bö­lü­mi­niň di­rek­to­ry­nyň we­zi­pe­si­ni wagt­la­ýyn ýe­ri­ne ýe­ti­ri­ji Gun­do Weý­ler gy­zyk­lan­ma bil­di­ril­ýän me­se­le­le­ri we bi­le­lik­dä­ki gel­jek­ki iş­le­ri ara alyp mas­la­hat­laş­ma­ga müm­kin­çi­lik dö­red­ýän bu çä­rä­ni ge­çir­mek baş­lan­gy­jy üçin hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ze tüýs ýü­rek­den ho­şal­lyk bil­dir­di. Nyg­ta­ly­şy ýa­ly, luk­man­çy­lyk dip­lo­ma­ti­ýa­sy sag­ly­gy go­ra­ýyş ul­ga­myn­da howp­suz­ly­gy we ada­lat­ly­ly­gy üp­jün et­mek bo­ýun­ça bi­le­lik­dä­ki ta­gal­la­la­ryň mö­hüm şer­ti bo­lup, ila­tyň sag­ly­gy üçin äh­lu­mu­my howp­la­ry ýü­ze çy­kar­mak­da, öňü­ni al­mak­da hem-de ara­dan aýyr­mak­da hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gy saz­la­şyk­ly ýo­la goý­ma­ga ýar­dam ber­ýär. “Sag­lyk me­se­le­si­ni äh­lu­mu­my dia­lo­gyň mer­ke­zin­de go­ýan COVID-19 pan­de­mi­ýa­sy adam­za­dyň aba­dan­çy­ly­gy­nyň sag­ly­gy go­ra­ýyş ul­ga­my­na gö­nü­den-gö­ni bag­ly­dy­gy­ny aý­dyň gör­kez­di. Bu ul­ga­my hal­ka­ra hyz­mat­daş­lyk ar­ka­ly pug­ta­lan­dyr­mak mö­hüm­dir” diý­lip, çy­kyş­da bel­le­nil­di.
BMG-niň Türk­me­nis­tan­da­ky he­mi­şe­lik ut­gaş­dy­ry­jy­sy Dmit­riý Şla­pa­çen­ko ýyg­na­nan­la­ry mü­bä­rek­läp, şu ge­zek­ki fo­ru­myň jem­gy­ýet­çi­lik sag­ly­gy go­ra­ýyş ul­ga­myn­da hyz­mat­daş­ly­gy ber­kit­mek­de hem-de we­him­le­re gar­şy dur­mak­da ýe­ne-de bir mö­hüm ädim bol­jak­dy­gy­na ynam bil­dir­di. Türk­me­nis­ta­nyň Go­şu­lyş­maz­lyk He­re­ke­ti­ne ag­za ýurt­la­ryň ara­syn­da, Bü­tin­dün­ýä Sag­ly­gy Go­ra­ýyş Gu­ra­ma­sy we beý­le­ki gy­zyk­lan­ma bil­dir­ýän hal­ka­ra hyz­mat­daş­lar bi­len öza­ra gat­na­şyk­la­ry iş­jeň­leş­dir­mek ba­ra­da­ky tek­li­bi bi­len bag­ly­lyk­da, köp­ta­rap­la­ýyn gat­na­şyk­la­ryň anyk gu­ral­la­ry­ny iş­läp taý­ýar­la­ma­gyň, tej­ri­be­le­ri we mag­lu­mat­la­ry alyş­ma­gyň ze­rur­dy­gy nyg­tal­dy.
Mas­la­ha­ta gat­na­şy­jy­la­ryň nyg­ta­ýyş­la­ry ýa­ly, dü­zü­mi bo­ýun­ça BMG-den soň ikin­ji orun­da dur­ýan Go­şu­lyş­maz­lyk He­re­ke­ti dö­re­di­len gü­nün­den bä­ri ge­çen 60 ýy­la go­laý wag­tyň için­de sag­ly­gy go­raý­şyň äh­lu­mu­my gur­lu­şy­ny eme­le ge­tir­mek­de äh­mi­ýet­li or­ny eýe­le­ýän gu­ra­ma hem-de BSGG-niň esa­sy hyz­mat­da­şy­na öw­rül­di. Bu gu­ra­ma­lar bi­le­lik­de hyz­mat­daş­lyk edip, ila­tyň sag­ly­gy­ny go­ra­mak ul­ga­myn­da­ky umu­my me­se­le­le­ri ne­ti­je­li çöz­ýär­ler.
Iri hal­ka­ra fo­ru­myň do­wa­myn­da Türk­me­nis­ta­nyň sag­ly­gy go­ra­ýyş ul­ga­myn­da ýe­ten sep­git­le­ri ba­ra­da­ky çy­kyş­la­ra aý­ra­tyn üns çe­kil­di.
Pan­de­mi­ýa­nyň BMG-niň Dur­nuk­ly ösüş mak­sat­la­ry­ny dur­mu­şa ge­çir­mä­ge öz ýa­ra­maz tä­si­ri­ni ýe­ti­ren­di­gi­ni bel­läp, fo­ru­ma gat­na­şy­jy­lar 2030-njy ýy­la çen­li dö­wür üçin Gün ter­ti­bin­de kes­git­le­nen mak­sat­la­ra ýet­mek üçin bi­le­lik­dä­ki iş­le­ri iş­jeň­leş­dir­me­giň wa­jyp­dy­gy­ny nyg­ta­dy­lar. Dö­räp bi­läý­jek pan­de­mi­ýa­ny ýü­ze çy­kar­mak, öňü­ni al­mak we ara­dan aýyr­mak bo­ýun­ça BSGG-niň kon­sep­si­ýa­sy­ny, yla­la­şy­gy ýa-da de­giş­li hal­ka­ra res­mi­na­ma­ny iş­läp taý­ýar­la­mak we ka­bul et­mek sag­ly­gy go­ra­ýyş ul­ga­myn­da umu­my howp­suz­ly­gy üp­jün et­mä­ge gö­nük­di­ri­len mö­hüm ädim­le­riň ha­ta­ryn­da kes­git­le­nil­di. Şeý­le hem Go­şu­lyş­maz­lyk He­re­ke­ti­niň döw­let­le­ri­niň yl­my-luk­man­çy­lyk ug­ry bo­ýun­ça hyz­mat­daş­ly­gy­ny ul­gam­laş­dyr­mak il­kin­ji no­bat­da­ky we­zi­pe­le­riň ha­ta­ryn­da gör­ke­zil­ýär. Howp­ly ýo­kanç ke­sel­le­re gar­şy gö­reş­mek ul­ga­myn­da tej­ri­be­le­ri we usu­ly­ýet­le­ri alyş­ma­gy iş­jeň­leş­dir­mek ze­rur­dyr. Gu­ra­ma gat­na­şy­jy ýurt­la­ryň her bi­ri­niň top­lan oňyn tej­ri­be­si­ni, gym­mat­ly iş­läp taý­ýar­la­ma­la­ry­ny ha­sa­ba al­mak bi­len, bu işi yzy­gi­der­li we he­mi­şe­lik esas­da ýo­la goý­mak mö­hüm­dir.
Umu­my pi­ki­re gö­rä, XXI asy­ryň we­hi­mi­ne öw­rü­len COVID-19 pan­de­mi­ýa­sy gi­ňel­di­len äh­lu­mu­my epi­de­mio­lo­gik gö­zeg­çi­lik ul­ga­my­nyň, yl­my bar­lag­la­ra we tä­ze teh­no­lo­gi­ýa­la­ry iş­läp taý­ýar­la­ma­ga ma­ýa go­ýum­la­ry goý­ma­gyň ze­rur­dy­gy­ny ýü­ze çy­kar­dy. Bu­la­ryň äh­li­si Hö­kü­met­le­riň, hal­ka­ra gu­ra­ma­la­ryň, yl­my we luk­man­çy­lyk eda­ra­la­ry­nyň ara­syn­da­ky hyz­mat­daş­ly­gyň ut­gaş­dy­ryl­ma­gy­ny ta­lap ed­ýär. Dün­ýä­niň howp­suz we dur­nuk­ly gel­je­gi­ni dö­ret­mek bo­ýun­ça umu­my ta­gal­la­lar­da mö­hüm tap­gyr bo­lan şu ge­zek­ki mas­la­ha­tyň ne­ti­je­le­ri hem bu ug­ra gö­nük­di­ril­me­li­dir.
Umu­my mej­lis ta­mam­la­nan­dan soň­ra, mas­la­hat öz işi­ni «Pan­de­mi­ýa­da we pan­de­mi­ýa­dan soň­ky di­kel­diş döw­rün­de ga­za­ny­lan tej­ri­be­le­re esas­lan­ýan hyz­mat­daş­ly­gy ber­kit­mek», «Bi­le­lik­de he­re­ket et­mek üçin COVID-19 pan­de­mi­ýa­sy we jem­gy­ýet­çi­lik sag­ly­gy çyg­ryn­da beý­le­ki adat­dan da­şa­ry ýag­daý­lar döw­rün­de dö­re­di­len tä­ze gu­ral­lar we çe­me­leş­me­ler», «Adam­la­ryň, haý­wan­la­ryň sag­ly­gy­na we daş­ky gur­şa­wa sa­lyn­ýan howp­la­ry azalt­mak­da «Bi­te­wi sag­lyk» çe­me­leş­me­si» at­ly aý­ra­tyn mej­lis­ler­de do­wam et­di. Sag­ly­gy go­ra­ýyş­da howp­suz­ly­gy we ada­lat­ly­ly­gy ga­zan­mak­da hem-de sag­ly­ga aban­ýan esa­sy howp­la­ryň öňü­ni al­mak, ýü­ze çy­kar­mak, ola­ra gar­şy gö­reş­mek üçin hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gy ös­dür­mek­de luk­man­çy­lyk dip­lo­ma­ti­ýa­sy­nyň or­ny mas­la­ha­tyň ikin­ji gü­nü­niň çäk­le­rin­dä­ki ara alyp mas­la­hat­laş­ma­la­ryň mow­zu­gy bo­lar.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА