Er­kek ki­şi­le­riň ýü­re­gi­ne bar­ýan ýo­luň aş­ga­za­nyň üstünden geç­ýän­di­gi ba­ra­da­ky aýt­gy­ny köp­ler eşi­den bol­sa ge­rek. Ýö­ne şu gün­ki gün­de di­ňe er­kek­le­re öz aş­ga­za­ny­nyň ala­da­sy­ny et­mek mah­sus bol­man, eý­sem, aş­ga­zan-içe­ge ul­ga­my­nyň sag­ly­gy hem­me­le­riň me­se­le­si bol­ma­ly­dyr.
Aş­ga­zan iý­mit siň­di­riş ul­ga­myn­da­ky ag­za bo­lup, oňa iý­len iý­mit top­lan­ýar, iý­mit­ler be­lok­la­ry dar­gad­ýan fer­ment­le­re se­ze­war bo­lup, içe­gä geç­mez­den ozal siň­di­ril­ýär. Aş­ga­za­nyň bar­da­sy be­lok­la­ry dar­gad­ýan duz kis­lo­ta­sy­ny we fer­ment­le­ri öz içi­ne al­ýan şi­rä­ni ön­dür­ýär. Şol şi­re­ler iý­mi­ti gaý­ta­dan iş­läp, siň­di­ren­den soň, bö­lü­nip çyk­ma­gy­ny tog­tad­ýar. Aş­ga­zan ke­sel­le­ri­niň köp bö­le­gi nem­li bar­da­nyň işi­niň bo­zul­ma­gy bi­len bag­la­ny­şyk­ly bo­lup, sag­ly­ga düýp­li tä­si­ri­ni ýe­tir­ýär. Aş­ga­za­nda­ky di­war­la­ryň ut­ga­şyk­ly ýyg­ryl­ma­sy iý­mit­le­riň aş­ga­zan­dan on iki bar­mak içe­gä geç­me­gi­ne müm­kin­çi­lik ber­ýär. Aş­ga­zan-içe­ge ul­ga­my­nyň bi­ri-bi­ri bi­len saz­la­şyk­ly gat­na­şy­gy, aş­ga­za­nyň iş­leý­şi­ni ka­da­laş­dyr­ýar. Şol se­bäp­den, bu ul­gam­da bir ag­za­nyň nä­saz­ly­gy der­rew beý­le­ki­sin­de ýü­ze çyk­ýar.

Aş­ga­za­na zy­ýan­ly ýag­daý­lar:
1 «He­licobacter py­lo­ri» bak­te­ri­ýa­la­ry. Dür­li ýol­lar bi­len aş­ga­za­na ara­laş­ýan bu bak­te­ri­ýa­lar nem­li bar­da­ny gy­jyn­dy­ryp, ero­zi­ýa­nyň, ýa­ra­nyň we düw­nü­giň dö­re­me­gi­ne se­bäp bol­ýar. Ke­sel­le­riň dö­re­me­gin­de bu bak­te­ri­ýa­la­ryň zyýany je­del­li me­se­le bol­sa-da, ýü­ze çyk­ýan ýag­daý­la­ryň kö­pü­si ola­ryň be­den­de bol­ma­gy bi­len bag­la­ny­şyk­ly­dyr.
2 Çi­lim çek­mek. Çi­lim çek­mek aş­ga­zan kis­lo­ta­sy­nyň ar­tyk­maç bö­lü­nip çyk­ma­gy­na iter­gi be­rip, aş­ga­za­nyň di­war­la­ry­na ze­per ýe­tir­ýär. Şeý­le-de çi­lim çe­ki­len­de aş­ga­za­na tüý­kü­lik bi­len düş­ýän ga­ryn­dy­lar aş­ga­za­nyň nem­li bar­da­sy­ny gy­jyn­dy­ryp, işleýşi­ni boz­ýar.
3 Al­ko­gol­ly we gaz­ly iç­gi­ler. Al­ko­gol­ly we gaz­lan­dy­ry­lan iç­gi­ler aş­ga­za­nyň di­war­la­ry­nyň gy­jyn­ma­gy­na we hi­mi­ki ýan­ma­la­ry­na se­bäp bol­ýar. Şeý­le ýag­daý, esa­san hem, al­ko­go­la mah­sus­dyr.
4 Der­man­lar. Aş­ga­za­nyň di­wa­ry­na ze­per ýe­ti­rip bil­jek kä­bir der­man­lar­dan öte peý­da­lan­mak.
5 Uzak we güýç­li tä­sir eden ru­hy ýa-da fi­zio­lo­gik stres. Ru­hy stres aş­ga­zan­da kis­lo­ta­nyň köp muk­dar­da bö­lü­nip çyk­ma­gy­na se­bäp bol­ýar, bu bol­sa gy­jyn­dyr­ma­la­ry art­dy­ryp, aş­ga­za­nyň işleýşi­niň bo­zul­ma­gy­na alyp bar­ýar.
6 Iý­mit­de klet­çat­ka­la­ryň muk­da­ry­nyň ýet­mez­çi­li­gi. Klet­çat­ka aş­ga­zan-içe­ge ul­ga­my­nyň ka­da­ly iş­le­me­gi­ne kö­mek edip, dog­ry gy­sy­lyp-ýa­zyl­ma­gy­na we iý­mi­tiň aş­ga­zan-içe­ge ug­ry bo­ýun­ça dog­ry he­re­ke­t etmegi­ne iter­gi ber­ýär.
7 Gaý­ta­dan iş­le­nen önümler: kon­ser­wir­le­nen iý­mit­ler, tüs­se­de ka­ka­dy­lan iý­mit önüm­le­ri we şöh­lat önüm­le­ri be­de­ne ýa­ra­maz tä­sir ed­ýär, se­bä­bi olar­da­ky köp san­ly go­şun­dy­la­ryň we mad­da­la­ryň dü­zü­mi aş­ga­zan di­wa­ry­na ýa­ra­maz tä­si­ri­ni ýe­tir­ýär.
Şah­sy aras­sa­çy­lyk düz­gün­le­ri­ni ber­jaý et­mek, ke­se­li wag­tyn­da anyk­lap, luk­ma­na ýüz tut­mak, dä­ri-der­man­la­ry dog­ry ka­bul et­mek, ýa­ra­maz en­dik­ler­den ýüz öwür­mek, dogry iý­mit­len­mek, stres ýag­daý­la­ryn­da özü­ňe erk edip, öz duý­gulary­ňy do­lan­dyr­mak – bu çä­re­le­riň äh­li­si aş­ga­zan ke­sel­le­ri­niň dö­re­me­gi­niň öňü­ni al­ma­ga kö­mek ed­ýär.

Nu­ry Ju­ma­ýew,

Kar­dio­lo­gi­ýa yl­my-kli­ni­ki mer­kez­li has­sa­ha­na­sy­nyň en­dos­ko­pi­ýa bö­lü­mi­niň mü­di­ri.

ЭТО МОЖЕТ БЫТЬ ИНТЕРЕСНОЕЩЕ ОТ АВТОРА