Dün­ýä­niň tä­sin heý­kel­le­ri

Dün­ýä­niň dür­li ýurt­la­ryn­da se­ýil­gäh­de ýer­leş­di­ri­len uly öl­çeg­dä­ki heý­kel­ler şol ýe­riň ny­şa­ny­na öw­rül­ýär. Bu sun­gat eser­le­ri şol ýur­duň, şä­heriň ta­ry­hy­ny, ge­og­ra­fi­ýa­sy­ny, es­te­ti­ka­sy­ny açyp gör­kez­mä­ge ýar­dam ed­ýär. Şeý­le eser­le­riň bir­nä­çe­si ba­ra­da gy­zyk­ly mag­lu­mat­la­ry si­ze ýe­tir­ýä­ris.

«Kel­pi­es». Şot­lan­di­ýa­nyň Fol­kerk se­bi­tin­de ýer­leş­ýän 30 metr be­ýik­lik­dä­ki bu iki heý­kel me­tal­dan ýa­sa­lyp­dyr. Ol Fol­kerk bi­len Greýnj­mut şä­her­çe­si­niň ara­syn­da, Ka­run der­ýa­sy­nyň go­la­ýyn­daky «He­lix» se­ýil­gä­hin­de ýer­leş­ýär. Atyň kel­le­si­ni şe­kil­len­dir­ýän bu ese­ri heý­kel­ta­raş En­di Skott dö­re­dip­dir. Onuň gur­lu­şy­gy 2013-nji ýy­lyň okt­ýabr aýyn­da ta­mam­la­nyp­dyr. Pos­la­ma­ýan po­lat bi­len ör­tü­len heý­kel­le­riň ag­ra­my 300 ton­na ba­ra­bar.
«El heý­ke­li». Ita­li­ýa­ly su­rat­keş Lo­ren­so Kuinn 2017-nji ýyl­da We­ne­si­ýa­da­ky Uly ka­na­lyň üs­tün­de «El heý­ke­li» (Hands Sculp­tu­re) at­ly tä­sin, öz­bo­luş­ly gur­luş ýa­sa­dy. Eser­le­rin­de adam be­de­ni­niň bö­lek­le­ri­ni ulan­ma­gy bi­len ta­nal­ýan heý­kel­ta­ra­şyň «Gol­daw» at­ly ese­ri iki sa­ny uly eliň şe­ki­lin­den yba­rat. Bu el­ler ka­nal­dan çyk­yp, Sag­re­do myh­man­ha­na­sy­ny «saklap dur». Lo­ren­so bu eseri bi­len glo­bal ýy­ly­lyk ba­ra­da ha­bar­ly­ly­gy art­dyr­mak is­läp­dir.
«Çö­lüň eli». Çi­li­niň de­mir­ga­zy­gyn­da­ky Ata­ka­ma çö­li dün­ýä­niň iň gu­rak ýer­le­ri­niň bi­ri ha­sap­lan­ýar. Paý­tagt Sant­ýa­go­dan 9 sa­gat­lyk ýo­luň de­mir­ga­zy­gyn­da ýer­leş­ýän bu ýer­de ul­la­kan eliň heý­ke­li bar. Pan-ame­ri­kan ýo­lu­nyň 1309-njy ki­lo­met­rin­de ýerleşýän 12 metr­lik bu heý­ke­liň ady «La Ma­no del De­si­er­to». Bu söz is­pan­ça­dan ter­ji­me edi­len­de «çö­lüň eli» diý­me­gi aň­lad­ýar. Çi­li­li heý­kel­ta­raş Ma­rio Irar­ra­sa­bal ta­ra­pyn­dan taý­ýar ga­ly­ba se­ment guý­lup dö­re­di­len bu iş 1992-nji ýyl­da ta­mam­lan­dy. Bu tä­sin heý­kel se­bi­te ýa­kyn ýer­de ýa­şa­ýan An­to­fa­gas­ta ýer­li ila­tyň ha­ýy­şy bi­len dö­re­di­lip­dir.
«Tro­ýa aty». Tür­ki­ýä­niň Ça­nak­ka­le şä­he­rin­dä­ki ga­dy­my Tro­ýa şä­he­ri ÝU­NES­KO-nyň Bü­tin­dün­ýä mi­ra­sy­nyň sa­na­wyn­da orun al­ýar. Se­bit­dä­ki äpet Tro­ýa aty Go­me­riň «Ilia­da» ese­rin­de be­ýan edi­len Tro­ýa sö­we­şi­niň ny­şa­ny­dyr. Agaç­dan ýa­sa­lan bu eser 1975-nji ýyl­da ýur­duň Me­de­ni­ýet mi­nistr­li­gi­niň gol­daw ber­me­gin­de bi­na­gär Ka­dir Iz­zet Se­ne­mog­lu ta­ra­pyn­dan ýa­sal­ýar. Ar­heo­log­lar Tro­ýa­nyň mö­hüm söw­da mer­ke­zi bo­lan­dy­gy­ny aýd­ýar­lar.
«Köl­le­riň heý­ke­li». Ang­li­ýa­nyň Dor­çes­ter şä­he­rin­de 26 gek­tar meý­dan­da ýer­leş­ýän «Köl­le­riň heý­ke­li» meş­hur bi­na­gär Saý­mon Ga­jon we onuň aýa­ly ta­ra­pyn­dan dö­re­dil­di. Köl­le­riň ýaý­ran bu giň meý­da­nyn­da ulu­ly-ki­çi­li on­lar­ça heý­kel bar. «Isis» se­ýil­gä­hin­de 50 ýyl­dan gow­rak wagt mun­dan öň ýer­leş­di­ri­len heý­kel­ler, esa­san hem, bü­rünç­den, mer­mer­den, gra­nit­den, aý­na­dan hem-de pos­la­ma­ýan po­lat­dan ýa­sa­lyp­dyr.