Hy­ta­ýyň «gyr­my­zy» şä­he­ri

Pe­ki­niň mer­ke­zin­de 74 gek­tar meý­da­ny eýe­le­ýän dün­ýä­dä­ki iň uly köşk­ler top­lu­my ýer­leş­ýär. «Ga­da­gan şä­her» (The For­bid­den City) ady bi­len ta­nal­ýan Pe­ki­niň köşk­ler top­lu­my 1420-1912-nji ýyl­lar ara­ly­gyn­da Hy­ta­ýyň sim­wo­li­ki we sy­ýa­sy mer­ke­zi bo­lup hyz­mat edip­dir. Top­lum bir­nä­çe köşk­den, how­lu­lar­dan we ýa­şa­ýyş jaý­la­ryn­dan yba­rat. Ýer­li hal­kyň ara­syn­da «gyr­my­zy» şä­her ady bi­len ýör­gün­li bo­lan top­lu­myň be­ze­gin­de, esa­san, gyr­my­zy we sa­ry reňk­ler şöh­le­len­di­ri­lip­dir. Gyr­my­zy reňk hy­taý me­de­ni­ýe­tin­de oňat­lyk ha­sap­lan­ýar hem-de ba­ky­ly­gy ala­mat­lan­dyr­ýar. Sa­ry reňk şa maş­ga­la­sy­nyň ny­şa­ny hökmünde görlüpdir.
Öň­ki dö­wür­de Hy­taý im­pe­ri­ýa­sy­nyň däp-des­su­ry­na gö­rä, im­pe­ra­tor «gyr­my­zy» şä­he­riň ýe­ke-täk res­mi ýa­şaý­jy­sy ha­sap­la­nyp­dyr. Bu ýer­dä­ki ra­ýat­lar we köşk emel­dar­la­ry myh­man hök­mün­de gör­lüp­dir. 1924-nji ýy­la çen­li köşk top­lu­my hök­mün­de ula­ny­lan şä­her we on­da­ky bi­na­lar hä­zir­ki wagt­da Hy­ta­ýyň mil­li mu­ze­ýi di­ýen de­re­jä eýe­dir. Da­şy­na 8 metr tö­we­re­gi be­ýik­lik­de ga­la aý­la­nan ga­dy­my şä­her, esa­san, mil­li baý­ram­çy­lyk­la­ryň, däp-des­sur­la­ryň ge­çi­ril­ýän mer­kez­le­ri­niň bi­ri bo­lup, ýo­kar­dan se­re­de­niň­de gö­nü­burç­lu­gy eme­le ge­tir­ýär. 1987-nji ýyl­da ÝU­NES­KO-nyň Bü­tin­dün­ýä mi­ra­sy­nyň sa­na­wy­na gi­ri­zi­len top­lum­da 9,999 otag hem-de 980 bi­na bar. Şä­he­riň için­dä­ki ta­ry­hy ýer­ler iki bö­le­ge bö­lü­nip, top­lu­myň mer­ke­zin­de «Až­dar­ha tag­ty» diý­lip at­lan­dy­ryl­ýan, im­pe­ra­tor otur­gy­jy­ny öz içi­ne al­ýan esa­sy köşk ýer­leş­ýär. Bu tagt al­tyn­dyr gym­mat ba­ha­ly daş­lar bi­len be­ze­lip­dir.
Dört der­we­ze­li «gyr­my­zy» şä­he­re her ýyl 20 mil­li­on tö­we­re­gi sy­ýa­hat­çy gel­ýär. Şä­he­riň gü­nor­ta gi­rel­ge­si sy­ýa­hat­çy­lar üçin ni­ýet­lenip, bu gi­rel­gä­ni me­ri­di­an çy­zy­gy­nyň ke­sip geç­ýän­di­gi se­bäp­li, «Me­ri­di­an der­we­ze­si» hem di­ýil­ýär. Der­we­zä­niň iki gap­da­lyn­da uzap gid­ýän ga­nat­la­ry bar. Ga­la­nyň dört bur­çun­da ki­çi­räk bam­buk mi­na­ra­lar bo­lup, hä­li-şin­di jaň­la­ryň se­si ýaň­la­nyp dur­ýar. Bam­buk­dan ýa­sa­lan şä­he­riň için­den eme­li dö­re­di­len «al­tyn» der­ýa akyp geç­ýär. Giň­li­gi 4,5 metr bo­lan bu der­ýa ga­la­nyň de­mir­ga­zyk-gün­ba­ta­ryn­dan gi­rip, gü­nor­ta-gün­do­gar­dan çyk­ýar. Me­ri­di­an der­we­ze­si­niň gi­rel­ge­sin­de bu der­ýa­nyň gö­zel­lik­le­ri­ni syn­lap bol­ýar. Köşk top­lu­my­nyň de­mir­ga­zy­gyn­da 10 gek­tar meý­da­ny tut­ýan bam­buk, ki­pa­ris we ar­ça agaç­la­ry­nyň to­ka­ýy bar. Mun­dan baş­ga-da, ýa­z paslynda owa­dan gy­zyl gül­le­ri bi­len şä­he­ri be­ze­ýän al­ma agaç­la­ry­nyň meý­da­ny hem bar.