Iň bagtly günüm

He­ka­ýa

Anatoliý ALEKSIN, rus ýazyjysy

Mu­gal­ly­my­myz Wa­len­ti­na Ge­or­gi­ýew­na şeý­le diý­di:
– Er­tir gyş­ky dynç alyş rug­sa­dy baş­lan­ýar. Si­ziň her bir gü­nü­ňi­ziň şat­lyk­ly geç­jek­di­gi­ne şüb­häm ýok. Si­ze ser­gi­ler­dir mu­zeý­ler ga­raş­ýar. Şol dynç al­şyň için­de nä­hi­lem bol­sa, iň bagt­ly gün­le­ri­ňi­zem bo­lar. Ine, şol ba­ra­da hem öýü­ňiz­de düz­me ýa­zyň. Ýa­zy­lan­la­ryň ara­syn­dan iň go­wu­sy­ny saý­lap, synp­da uly ses bi­len okap be­re­rin. Şeý­le­lik bi­len, si­ziň düz­mä­ňi­ziň te­ma­sy – «Me­niň iň bagt­ly gü­nüm».
Wa­len­ti­na Ge­or­gi­ýew­na: «Me­niň iň äh­ti­bar dos­tum», «Me­niň ha­la­ýan ki­ta­bym», «Me­niň iň bagt­ly gü­nüm» ýa­ly te­ma­lar­dan düz­me ýaz­sak ha­la­ýar­dy, men mu­ny aň­dym.
Tä­ze ýyl baý­ram­çy­ly­gy­nyň öňü­sy­ra­syn­da ejem bi­len ka­kam ters­leş­di. Men ola­ryň nä­me se­bäp­den ters­le­şen­di­gi­ni bi­le­mok­dym. Ola­ryň ters­le­şen­di­gi­ni hem Tä­ze ýy­ly öz ta­nyş­la­ry­nyň­ky­da gar­şy alyp, öýe giç do­la­nyp ge­len­le­rin­de aňyp­dym. Ir­den bol­sa olar bi­ri-bi­ri bi­len gür­leş­me­di­ler. Ha­ma­la hiç zat bol­ma­dyk de­ýin, me­niň bi­len hem aý­ra­tyn äheň­de asu­da gür­leş­ýär­di­ler. Ýö­ne men el­my­da­ma şu­lar ýa­ly nä­saz­lyk­lar dö­rän­de duý­ýa­ryn ahy­ry: bir zat­lar bo­lup­dyr. Olar bi­ri-bi­ri bi­len gür­le­şe­nok­dy­lar.
Ga­raz, gyş­ky dynç al­şy­myň il­kin­ji gü­nün­de öýü­mi­ziň içi gum-guk­luk­dy, üm­süm­lik­di. Şol se­bäp­li hem me­niň uly ar­ça aga­jy­nyň ýa­ny­na ge­ze­len­je gi­de­sim gel­di.
Ha­çan-­da ejem bi­len ka­kam ters­le­şen­de, men ola­ry bi­çak ala­da ed­ýä­rin.
Aý­ra­ty­nam ir bi­len ka­kam men­den:
– Eje­ňi Tä­ze ýyl baý­ram­çy­ly­gy bi­len gut­la­ma­gy ýa­dyň­dan-a çy­ka­ran däl­siň? – di­ýip so­ran­da, me­ni tu­kat­lyk gur­şap al­dy. Ejem bol­sa, ka­ka­myň otu­ran ta­ra­py­na hem se­ret­män:
– Bar, ata­ňa ga­ze­ti­ni ge­ti­rip ber. Ony ýa­ňy­ja ga­pyr­ja­gyň için­de go­ýup git­di­ler. Men onuň se­si­ni eşit­dim.
Ol ka­ka­ma ju­da seý­rek «Ata» di­ýip ýüz­len­ýär­di.
Ol-a bi­rin­ji bi­len. Ikin­ji bi­len bol­sa, ola­ryň her haý­sy aý­ra­tyn­lyk­da: «Iki­mi­ziň ara­myz­da nä­meler bo­lup geç­se-de, ol bol­ýan zat­lar di­ňe iki­mi­ze de­giş­li» di­ýip, ala­da eder ýa­ly za­dyň ýok­du­gy ba­ra­da ynan­dyr­ma­ga ça­lyş­ýar­dy­lar.
Ha­ky­na se­ret­seň-ä, ola­ryň ara­syn­da­ky me­se­le­ler ma­ňa-da de­giş­li. Özi hem, diý­seň-diý­me­seň da­hyl­ly ýe­ri bar. «Go­wu­sy, şu­lar bi­ri-bi­rin­den aý­ryl­ma­syn­lar. Her haý­sy aý­ry ýo­la ro­wa­na bol­ma­syn­lar. Bel­kem, ag­şa­ma çen­li äh­li zat dü­ze­ler» di­ýen ne­ti­jä gel­dim.
Em­ma olar ag­şa­ma çen­li hem ýe­ke agyz gür­leş­me­di­ler.
«Bir­den olar bi­ri-bi­ri bi­len gür­leş­me­gi­ni düý­bün­den bes edäý­se­ler nä­me?!» di­ýip, öz ýa­nym­dan ün­jü­li oý­la­nyp baş­la­dym. Gork­ýar­dym. Men ejem bi­len ka­ka­myň ara­syn­da­ky dü­şü­niş­mez­li­gi dü­zet­me­gi berk ýü­re­gi­me düw­düm. Ola­ryň ara­sy­ny dü­zet­mek üçin ha­ýal et­män, aý­gyt­ly he­re­ke­te geç­me­li­dim. Ýö­ne nä­dip?
Bir ýer­ler­den-ä okan ýa-da ra­dio­dan eşi­den bol­ma­gym äh­ti­mal. Ga­raz, şat­lyk bi­len gam-gus­sa adam­la­ry bi­ri-bi­ri­ne bir­leş­dir­ýär­miş. Dog­ru­sy, bi­ri­ni gy­nan­dyr­mak­dan has be­te­ri hem, ony be­gen­dir­mek, göw­nü­ni tap­mak bir­ne­me kyn­rak. Ada­my be­gen­dir­mek hem-de ony bagt­ly et­mek üçin onuň ug­run­da zäh­me­ti­ňi sarp edip, ony be­gen­di­räý­jek zat­la­ry göz­läp, şat­lan­ma­gy üçin el­de ba­ry­ny et­me­li bol­ýar­syň. Yn­sa­nyň göw­nü­ne deg­mek­den aň­sat zat bar­my, eý­sem! Ýö­ne men beý­le za­dy is­lä­mok… Men şat­lyk­dan baş­la­ma­ly di­ýen ne­ti­jä gel­dim.
Eger-de men oku­wa gid­ýän bol­sa­dym, müm­kin bol­ma­jak za­dy eder­dim: geo­met­ri­ýa sa­pa­gyn­da dört­lük alar­dym. Ma­te­ma­ti­ka­ mu­gal­ly­mynyň aýt­ma­gy­na gö­rä, me­niň bu sa­pak barada «gi­ňiş­le­ýin dü­şün­jäm» ýok­muş, hat­da ol bu ba­bat­da hat ýa­zyp, ka­ka­myň sal­gy­sy­na hem ug­ra­dyp­dy. Eý­sem, bir­den­kä, dört­lük ba­ha al­sam nä­hi­li bo­lar? Bel­kem, ejem bi­len ka­kam me­ni şo­ba­da buý­sanç bi­len öper­ler, so­ňam olar ýa­ra­şar.
Ýö­ne bu­la­ryň äh­li­je­si hem ar­zuw ahy­ryn: he­niz hiç kim dynç alyş döw­rün­de ba­ha al­ma­dy.
Baş­ga nä­hi­li usul bi­len dynç alyş gün­le­rim­de ene-ata­my be­gen­di­rip bi­ler­käm?
Men öýü­miz­de aras­sa­çy­lyk iş­le­ri­ni ge­çir­me­li di­ýen ka­ra­ra gel­dim. Es­gi­dir çot­ga bi­len öýüň hem­me ýe­ri­ni tä­miz­läp çyk­dym. Ýö­ne eje­mem Tä­ze ýy­lyň öňü­sy­ra­syn­da uzak­ly gün öýü­mi­zi tä­miz­läp­di… Ha­çan­-da owal­dan ýu­w­lan ýe­ri, aras­sa­ja du­ran yş­ga­by gaý­ta­dan sü­pü­rip ge­çe­niň­de, to­za­nyň ýok­du­gy se­bäp­li se­niň eden işiň hiç ki­miň gö­zü­ne il­me­ýär.
Ejem bi­len ka­kam ag­şam iş­den ge­len­le­rin­de, ýe­riň aras­sa­ly­gy­na däl-de, ter­si­ne, me­niň boý­dan-ba­şa kir­li­li­gi­me üns ber­di­ler.
– Öýi tä­miz­le­dim! – di­ýip, ola­ra kir­li­li­gi­miň se­bä­bini aýt­dym.
– Örän go­wy, sen eje­ňe kö­mek et­jek bo­lup jan ed­ýär­siň – di­ýip, ka­kam eje­miň du­ran ta­ra­py­na na­za­ry­ny hem aý­la­man jo­gap ber­di.
Ejem me­ni öpüp, ha­ma­la haý­sy­dyr bir ýe­tim ça­ga­ny söý­gü­le­ýän dek, ba­şy­my sy­pa­la­dy.
Bir söz bi­len aý­da­nyň­da, şat­lyk ola­ry bir­leş­dir­me­gi ba­şar­ma­dy. Olar her haý­sy aý­ra­tyn­lyk­da, ýe­ke­lik­de be­gen­ýär­di.
Ana, şon­da bol­sa, men iň soň­ky çy­kal­ga­ma ta­rap ädim ät­me­li bol­dum: ola­ry gam-gus­sa­nyň kö­me­gi ar­ka­ly bir­leş­dir­me­gi ýü­re­gi­me düw­düm.
Ýe­ke­je çy­kal­ga bar, ol hem öý­den gi­dip, wagt­la­ýyn ýi­ti­rim bol­mak­dy.
Ine, şol gün ag­şa­mam şeý­le diý­dim:
– Men mö­hüm bir me­se­le üçin Ma­za­ryň ýa­ny­na git­jek.
Ma­zar – bu dos­tum Žen­ýa­nyň la­ka­my. Ol her ge­zek gür­rüň açan­da, sö­zü­niň ba­şy­ny, ine, şu söz­ler bi­len baş­la­ýar­dy: «Hiç ki­me aýt­ma­ja­gy­ňa söz ber». Men oňa söz ber­ýär­dim.
– Öm­rüň ahy­ry­na çen­li­mi?
– Öm­rü­miň ahy­ry­na çen­li.
Žen­ýa nä­me hak­da gür­rüň ber­se­le­rem, ol he­mi­şe: «Hiç wagt! Hiç ki­me! Men Ma­zar!» di­ýip, aý­dy­lan zat­la­ry hiç ki­me gür­rüň ber­me­jek­di­gi­ne gü­wä geç­ýär­di. Şeý­dip ol uzak wag­tyň do­wa­myn­da özü­niň syr sak­lap bil­ýändli­gi­ne hem­me­le­ri ynan­dyr­dy, ana, şo­nuň üçin oňa «Ma­zar» di­ýen la­kam dak­dy­lar. Şol gün ag­şam syr sak­la­ma­gy ba­şar­ýan adam ge­rek bol­dy.
– Uzak wagt­lap­my? – di­ýip, ka­ka­mam men­den so­ra­dy.
– Ýok. Ýig­ri­mi mi­nut­jyk… On­dan köp däl – di­ýip, ka­ka­ma jo­gap ber­dim-de, ony bar güý­jüm bi­len öp­düm.
Soň­ra bol­sa, ha­ma­la De­mir­ga­zyk pol­ýu­sa ýa-da sö­we­şe bar­ýan dek eje­mi öp­düm. Olar maňa geň galyp seretdiler. He­niz gam-gus­sa ola­ryň aňy­na ara­laş­man­dy. Hä­zir­lik­çe ola­ryň kal­byn­da ki­çeň­räk how­sa­la dö­re­di. Mu­ňa ga­ra­maz­dan, olar bir­ne­me bi­ri-bi­ri­ne ýa­kyn­la­şan ýa­ly hem gö­rün­ýär. Men mu­ny duý­ýar­dym. Şeý­le­lik bi­len, Žen­ýa­nyň ýa­ny­na ug­ra­dym.
Ha­çan­-da onuň ýa­ny­na ge­le­nim­de, men şeý­le bir keşp­de gö­rün­ýär­dim we­lin, ol:
– Sen, nä­me, öýü­ňiz­den gaç­dyň­my? – di­ýip so­ra­dy.
– Ha­wa.
– Dog­ry. Öň gaç­ma­ly eke­niň. How­sa­la düş­me: hiç kim se­niň bär­de­di­gi­ňi bil­mez.
Žen­ýa nä­me se­bäp bi­len öýüm­den ga­ça­ny­my hem bi­le­nok­dy, ýö­ne ol gaç­ýan­la­ry, bu­kul­ýan­la­ry hem-de giz­len­ýän­le­ri bi­çak go­wy gör­ýär­di.
– Her bäş mi­nut­dan ejem bi­len ka­ka­ma jaň edip, ma­ňa ga­raş­ýan­dy­gy­ňy we me­niň he­niz gel­män­di­gi­mi aýt… Dü­şün­diň­mi? Ola­ryň ala­da­dan ýa­ňa, huş­la­ry­nyň gid­ýän­di­gi­ni duý­ýan­çaň, jaň et­me­gi­ňi do­wam et. Gö­ni ma­ny­da däl, el­bet­de…
– Eý­sem, bu zat­lar nä­me üçin ge­rek, hä? Men – hiç ki­me. Hiç wagt! Ma­zar!… Sen mu­ny bil­ýär­siň-ä…
Žen­ýa jaň et­mä­ge baş­la­dy. Te­le­fo­ny kä ejem, kä­te ka­kam gal­dyr­ýar­dy. Dog­ru­sy, ola­ryň haý­sy bi­ri dä­liz­de, ýag­ny tek­jä­niň üs­tün­de du­ran te­le­fo­ny­my­za go­laý bol­sa şol hem ja­ňy al­ýar­dy.
Žen­ýa­nyň bä­şin­ji ge­zek eden ja­ňyn­dan soň­ra, ejem bi­len ka­kam dä­liz­den gi­de­nok­dy­lar.
Soň­ra bol­sa, öz­le­ri Ženýa­la­ra jaň et­mä­ge baş­la­dy…
– Ol hä­lem si­ze gel­me­di­mi? He­ni­ze çen­li si­ze bar­maz­ly­gy müm­kin däl. Diý­mek, bir zat­lar-a bo­lup­dyr…
– Me­nem ala­da ed­ýä­rin… Biz mö­hüm bir me­se­le üçin gö­rüş­me­li­dik. Ýö­ne, bel­ki, ol he­ni­zem di­ri­dir?
– Nä­hi­li mö­hüm iş?
– Bu syr. Men ony aý­dyp bi­le­mok. Aýt­ma­ja­gy­ma söz ber­dim. Ýö­ne ol me­niň ýa­ny­ma gel­mä­ge how­lug­ýar­dy… Bir zad-a bo­lup­dyr.
– Sak­lan­man do­wam et – di­ýip, men oňa duý­dur­dum. – Eje­miň se­si tit­re­ýär­di­mi?
– Tit­re­ýär.
– Ga­ty tit­re­ýär­mi?
– Aý, hä­zir­lik­çe o di­ýen däl… Ýö­ne ejeň se­si­niň ga­ty tit­re­je­gi­ni bil­ýän. Sen bu ba­ra­da hiç pi­kir et­me.
Ejem bi­len ka­ka­ma gy­nan­ma­ga baş­la­dym. Aý­ra­ty­nam eje­me… Bu­lar ýa­ly ýag­daý­lar­da ka­ka­lar he­mi­şe asu­da bol­ýar ahy­ryn. Men mu­ny öň aň­dym. Ejem bol­sa… Ýö­ne men bu işi be­ýik bir mak­sa­dym üçin ama­la aşyr­ýar­dym. Maş­ga­la­my ha­las ed­ýär­dim. Şo­nuň üçi­nem gam-gus­sa­ny ulan­ma­ly bol­dum.
Ma­ňa bir sa­ga­dam ýe­ter­lik bol­dy.
– Ejem nä­me diý­di? – diýip, eje­miň yzy­gi­der­li jaň­la­ryn­dan soň­ra, Žen­ýa­dan ola­ryň nä­me di­ýen­di­gini so­ra­dym.
– «Bi­ziň hu­şu­myz git­di» – di­ýip, Ženýa buý­sanç bi­len jo­gap ber­di. Ol hem be­gen­ýär­di.
– Ejem: «Bi­ziň hu­şu­myz git­di» diý­di­mi? Ha­kyt «biz» diý­di­mi? Dog­ru­da­nam, şeý diý­di­mi?
– Ýa­lan aýt­sam, ja­nym çyk­syn. Ýö­ne ola­ry ýe­ne bir­ne­me kö­se­mek ge­rek. Goý, olar po­li­si­ýa hem jaň et­sin­ler – di­ýip, Žen­ýa ma­ňa jo­gap ber­di.
– Hiç hi­li.
Men öýü­mi­ze ta­rap how­luk­dym. Ga­py­ny öz aça­rym bi­len ýu­waş­lyk bi­len aç­dym. Da­rak­ly­gy­ma ba­syp, dä­li­ze gir­dim.
Ejem bilen ka­kamyň hersi te­le­fo­nyň bir gap­da­lyn­da otyr­dy. Ýüz­le­ri sol­gun­dy, ýa­daw­dy. Bi­ri-bi­ri­ne bak­ýar­dy­lar. Ola­ryň iki­si bilelikde gy­nan­ýar­dy. Bu diý­seň go­wy ahy­ry.
Bir­de­nem olar bö­küp tur­du­lar-da ýa­ny­ma gel­di­ler. Me­ni gu­jak­lap, öp­mä­ge baş­la­dy­lar, soň­ra mä­hir bi­len bi­ri-bi­ri­ne se­ret­di­ler.
Bu me­niň gyş­ky dynç al­şy­myň iň bagt­ly gü­nü­di.
Men kö­şeş­dim, er­te­si gün hem mu­gal­ly­myň tab­şy­ran ýum­şu­ny ýe­ri­ne ýe­tir­mek üçin işe gi­riş­dim. Düz­mäm­de iň bagt­ly gü­nü­miň Tret­ýa­kow ga­le­re­ýa­sy­na gi­den gü­nüm­di­gi­mi ýaz­dym. As­lyn­da bol­sa, ol ýe­re men bir ýa­rym ýyl mun­dan ozal gi­dip­dim.

Terjime eden
Annadursun ANNALYÝEWA,
Döwletmämmet Azady adyndaky Türkmen milli dünýä dilleri institutynyň rus dili we edebiýaty fakultetiniň terjime we terjimeçilik işi hünäriniň 1-nji ýyl talyby.