Dün­ýä­de ke­ýi­giň 50-den gowrak gör­nü­şi duş gel­ýär. Ke­ýik­ler öz ara­la­ryn­da kö­ne dün­ýä su­gun­la­ry (cervinae) we tä­ze dün­ýä su­gun­la­ry (cap­reo­li­nae) di­ýen iki ki­çi maş­ga­la bö­lün­ýär. Ke­ýi­giň iň uly gör­nü­şi Ýew­ro­pa­da ýa­şa­ýan los bo­lup, ag­ra­my 380-700 ki­log­ra­ma, be­de­ni­niň uzyn­ly­gy 3 met­re, bo­ýy 2 met­re ýet­ýär. 25 ýy­la çen­li ýa­şa­ýan bu äpet ke­ýik sa­gat­da 60 ki­lo­metr tiz­lik bi­len yl­gap bil­ýär. Ke­ýik­ler maş­ga­la­sy­nyň iň ki­çi gör­nü­şi­ne bol­sa pu­du di­ýil­ýär.
Te­bi­ga­tyň tä­sin jan­dar­la­ry­nyň bi­ri bo­lan pu­du Ame­ri­ka­da duş gel­ýär. Haý­wa­nat dün­ýä­si bi­len gy­zyk­lan­ýan­la­ry haý­ran gal­dyr­ýan gir­de­nek ke­ýi­giň bo­ýy ba­ry-ýo­gy 44 san­ti­met­re ýet­ýär. Ag­ra­my 12 ki­log­ram­dan geç­me­ýän bu jan­da­ryň kö­pü­si Çi­li­dä­ki we Ar­gen­ti­na­da­ky tro­pik to­kaý­lar­da hem-de And dag­la­ryn­da ýa­şa­ýar. Ki­çi­jik ke­ýik­ler öz ara­syn­da gü­nor­ta pu­du we de­mir­ga­zyk pu­du di­ýen iki to­pa­ra bö­lün­ýär. Gü­nor­ta pu­du de­mir­ga­zyk pu­du­syn­dan bir­ne­me ulu­dyr. Ki­çi­jik ke­ýi­giň iki gör­nü­şi hem sa­ny aza­lyp bar­ýan jan­dar­la­ryň ha­ta­ryn­da gör­ke­zil­ýär.

Pu­du örän gor­kak jan­dar bo­lup, hat­da agaç­la­ryň ýap­ra­gy­nyň şy­gyr­dy­sy­na hem tit­räp dur­ýar. Pu­du­lar gor­kan wag­ty çyň­sa­ýan ýa­ly ses ed­ýär­ler.
Gys­ga we in­çe aýa­gy bo­lan bu jan­da­ryň ki­çi­jik ga­ra gö­zi bar. Gu­la­gy te­ge­le­nip du­ran pu­du­nyň sü­tü­gi gy­zy­lym­tyl-go­ňur reňk­de bol­ýar. Pu­du­nyň er­ke­gi her ýyl ösüp çy­kyp, güýz aý­la­ryn­da ýe­ne-de gaç­ýan ki­çi­jik şa­hy bi­len ta­pa­wut­lan­ýar. Ýa­gyş­ly ho­wa­ny ha­la­ýan bu jan­dar­lar gy­rym­sy agaç­la­ryň ýap­ra­gy­ny, ot we gül­le­ri, aga­jyň ga­by­gy­dyr mi­we­le­ri­ni iýip, uzak wagt­lap suw­suz ýa­şap bil­ýär­ler.
Pu­du il­kin­ji ge­zek 1850-nji ýyl­da iň­lis te­bi­ga­ty öw­re­ni­ji­si Jon Edward Greý ta­ra­pyn­dan köp­çü­li­ge mä­lim edil­ýär. 1877-nji ýyl­da ke­ýi­giň bu gör­nü­şi täze dün­ýä su­gun­la­ry (cap­reo­li­nae) maş­ga­la­sy­na de­giş­li edil­ýär. Bu jan­da­ryň ady Çi­li­niň gü­nor­ta­syn­da ýa­şa­ýan ma­pu­çe hal­ky­nyň di­lin­den al­nan ma­pu­dun­gun sö­zün­den ge­lip çyk­ýar. Ki­çi­jik ke­ýi­ge baş­ga­ça «Çi­li dag ge­çi­si» hem di­ýil­ýär.
Ha­ýal he­re­ket ed­ýän ki­çi­jik ke­ýik­ler ýö­räp bar­ýar­ka wag­tal-wag­tal sä­gi­nip, ho­wa­nyň ysy­ny al­ýar. Ys aly­jy­ly­gy güýç­li bo­lan gir­de­nek ke­ýik­ler
8-10 ýy­la çen­li ýa­şa­ýar. Uly şah­ly baý­guş, And til­ki­si we ýa­ba­ny pi­şik pu­du­nyň esa­sy ýa­gy­sy ha­sap­lan­ýar. Te­bi­ga­ty we te­bi­gy baý­lyk­la­ry go­ra­mak bo­ýun­ça hal­ka­ra bi­le­le­şi­gi­niň (IUCN) mag­lu­mat­la­ry­na gö­rä, hä­zir­ki wagt­da ki­çi­jik ke­ýik­le­riň sa­ny
10 müň­den geç­me­ýär.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА