Ene-ma­ma­la­ry­myz­dan mi­ras ga­lan, çe­per keş­de­le­nen egin-eşik­le­riň ara­syn­da ze­nan­la­ryň baş­la­ry­na aty­nýan kür­te­le­ri we çyr­py­la­ry çe­per­çi­lik taý­dan iň kä­mil we owa­dan önüm­ler­dir. Bi­ziň eýýamymyzdan öň­ki V müň­ýyl­lyk­lar­da Jeý­tun me­de­ni­ýe­ti­niň otu­rym­ly ýer­le­rin­de Türk­me­nis­ta­nyň ga­dy­my bi­na­gär­çi­li­gin­de dö­rän owa­dan reňk­li aja­ýyp, tä­sin na­gyş­lar uzak ýyllaryň dowamynda kä­mil­le­şip, bu gün dün­ýä halk­la­ry­ny haý­ran gal­dyr­ýan türk­men ze­nan­la­ry­nyň mil­li egin-eşik­le­ri­ne sa­lyn­ýan keş­de­ler­de sak­la­nyp ga­lyp­dyr.
Gyz­lyk dün­ýä­si bi­len ge­lin­lik döw­rü­niň ara­sy­ny bi­rik­dir­ýän, il­kin­ji ba­şa atyl­ýan kür­te­ler dur­mu­şa çyk­ýan gyz­la­ryň esa­sy toý eşik­le­ri­niň bi­ri­dir. Na­gyş­la­ryň dür­li gör­nüş­le­ri­ni özün­de jem­le­ýän gy­zyl kür­tä­ni durmuşa çykýan gyz ata­sy öýün­den ga­ýyn­la­ry­na aty­nyp gid­ýär. Ga­dy­my kür­te­le­riň reňk­le­ri­ne gö­rä ula­nyş düz­gün­le­ri bo­lup­dyr. Toý­dan soň­ra ýa­şyl kür­te ýa-da ýa­şyl çyr­py aty­nyl­ýar. Or­ta ýaş­lar­da, ýag­ny, ag­tyk gö­ren ze­nan­la­ry­my­zy sa­ry çyr­py­lar, py­gam­ber ýa­şy­na ýe­ten ene­le­ri­mi­ziň baş­la­ry­ny ak çyr­py­lar be­zäp­dir.
Ir­ki dö­wür­dä­ki kür­te­le­riň na­gyş­la­ry di­ňe ýa­ka­sy­na keş­de­le­nip­dir we ola­ra alyn nag­şy di­ýil­ýär. Ol «iç­ýan agyz» nag­şy bi­len be­ze­lip­dir. So­ňa­ba­ka kür­tä­niň ýa­ka­sy­na, el­tu­ta­ry­na, sy­ny­na keş­de sa­lyp baş­lap­dyr­lar. Soň­ra na­gyş­la­ryň to­pa­ry­na «teg­bent», «çaň­ňa», «kür­te go­çak­lar» go­şu­lyp­dyr. Kür­tä­niň na­gyş­la­ry git­di­gi­çe kä­mil­le­şip, ete­gi­ne, ýart­ma­jy­na, art ete­gi­ne na­gyş sa­lyn­ýar. Ýart­ma­jyn­dan ýo­kar­ly­gy­na üç go­şa na­gyş çe­kil­ýär. Ola­ryň sa­ny du­ra-ba­ra bä­şe, soň­ra do­ku­za ýe­ti­ril­ýär. Kür­te­le­riň ýa­ka­sy­na «bar­mak», «eg­rem», «ar­man», «byç­gy», «ta­zy guý­ruk», «ok gö­zi», «gül­ýaý­dy» ýa­ly na­gyş­lar, ýart­ma­jyň gy­ra­la­ry bi­len «teg­bent», «çaň­ňa», «gül na­gyş» ýa­ly keş­de­ler sal­nyp, ola­ra ýa­ka nag­şy­nyň üs­ti bi­len «kür­te go­çak» aý­la­nyp­dyr. Ýa­şyl kür­te­le­riň ti­kin ugur­la­ry «ata­nak» nag­şy bi­len be­ze­lip­dir.
Aja­ýyp türk­men şa­hy­ry Mäm­met­we­li Ke­mi­nä­niň: «Me­niň di­lim, se­niň eliň hü­nä­ri. Nus­ga bo­lup gal­syn il­den-il­le­re» di­ýip bel­leý­şi ýa­ly, türk­men ze­nan­la­ry­nyň çe­per el­le­ri­niň dö­re­den keş­de­le­ri sun­gat de­re­je­si­ne gö­te­ri­lip ne­sil­le­re, asyr­la­ra nus­ga bo­lup ga­lyp­dyr. Olar gö­züň gö­re­ji ýa­ly aýaw­ly sak­la­ny­lyp, bi­ziň gün­le­ri­mi­ze ge­lip ýe­tip­dir we hä­zir­ki wagt­da mu­zeý gym­mat­lyk­la­ry­na öw­rül­di.
Ýa­kyn­da Döw­let me­de­ni­ýet mer­ke­zi­niň Döw­let mu­ze­ýi­ne hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň mäh­ri­ban kä­be­si Ogu­la­bat ejä­niň on bar­ma­gy­nyň hü­nä­ri bo­lan, sün­nä­le­nip be­je­ri­len kür­te gow­şu­ryl­dy. 1971-nji ýyl­da keş­de­le­nen bu kür­te «gy­ýak», «ok­gö­zi», «iç­ýan agyz», «ta­zy guý­ruk» na­gyş­la­ry bi­len be­ze­lip­dir. Ara­ger­bi­si ala­ja dü­ýe ýüň bi­len örü­lip, mer­ke­zin­de ça­ty­lyp­dyr. Ýa­ka­sy­nyň sag ta­ra­pyn­da «1971 ýyl» di­ýen iň­ňe bi­len ýe­ri­ne ýe­ti­ri­len ýaz­gy kö­je­me usu­lyn­da ti­ki­lip­dir.
Ogu­la­bat ejä­niň bu kür­te­si hal­ky­my­zyň asyr­lar aşyp gel­ýän ýag­şy des­sur­la­ry­ny, türk­men hal­ky­nyň dö­re­den mil­li ýö­rel­ge­le­ri­ni, aý­ra­tyn-da, ge­lin-gyz­la­ry­my­zyň edep-ek­ra­my­ny, zäh­met ter­bi­ýe­si­ni, ukyp-ba­şar­ny­gy­ny özün­de jem­läp, gel­jek­ki ne­sil­le­ri­mi­ze gal­jak nus­ga­lyk ba­ky mi­ra­sa öw­rü­ler.

ЭТО МОЖЕТ БЫТЬ ИНТЕРЕСНОЕЩЕ ОТ АВТОРА