19-njy okt­ýabr­da türk­men hal­ky­nyň Mil­li Li­de­ri, Türk­me­nis­ta­nyň Halk Mas­la­ha­ty­nyň Baş­ly­gy Gurbanguly Berdimuhamedowyň Hy­taý Halk Res­pub­li­ka­sy­na iş sa­pa­ry ta­mam­lan­dy.
Ozal ha­bar ber­li­şi ýa­ly, 18-nji okt­ýabr­da Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­myz HHR-iň Baş­ly­gy­nyň ça­ky­ly­gy bo­ýun­ça “Bir gu­şak, bir ýol” üçün­ji ýo­ka­ry de­re­je­li mas­la­ha­ty­na gat­naş­dy. Türk­men hal­ky­nyň Mil­li Li­de­ri öz çy­ky­şyn­da ne­ti­je­li hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gy ös­dür­mek me­se­le­le­rin­de Türk­me­nis­ta­nyň iş­jeň we baş­lan­gyç­ly or­nu­ny tas­syk­la­dy. Şun­da ener­ge­ti­ka, ulag, kom­mu­ni­ka­si­ýa­lar, eko­lo­gi­ýa, se­na­ga­ta we beý­le­ki pu­dak­la­ra “ýa­şyl” teh­no­lo­gi­ýa­la­ry or­naş­dyr­mak, yk­dy­sa­dy­ýet­de ýa­kyn­laş­mak işi­ni çuň­laş­dyr­mak ýa­ly stra­te­gik ugur­la­ra üns çe­kil­di.
Iş sa­pa­ry­nyň ta­mam­laý­jy gü­nün­de Türk­me­nis­ta­nyň Halk Mas­la­ha­ty­nyň Baş­ly­gy Gurbanguly Berdimuhamedowyň Hy­taý Halk Res­pub­li­ka­sy­nyň Baş­ly­gy Si Szin­pin bi­len du­şu­şy­gy bol­dy.
Türk­men hal­ky­nyň Mil­li Li­de­ri, Türk­me­nis­ta­nyň Halk Mas­la­ha­ty­nyň Baş­ly­gy Hy­ta­ýyň Halk ýyg­nak­lar öýü­ne bar­dy. Bu ýer­de Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zy dost­luk­ly ýur­duň ýol­baş­çy­la­ry mä­hir­li gar­şy­la­dy­lar.
Du­şu­şy­gyň öňü­sy­ra­syn­da Mil­li Li­de­ri­miz hem-de HHR-iň Baş­ly­gy Türk­me­nis­ta­nyň we Hy­taý Halk Res­pub­li­ka­sy­nyň Döw­let baý­dak­la­ry­nyň öňün­de su­ra­ta düş­dü­ler.
Baş­lyk Si Szin­pin türk­men hal­ky­nyň Mil­li Li­de­ri, Halk Mas­la­ha­ty­nyň Baş­ly­gy Gurbanguly Berdimuhamedowa “Bir gu­şak, bir ýol” üçün­ji ýo­ka­ry de­re­je­li mas­la­ha­ty­na gat­na­şan­dy­gy üçin ho­şal­lyk bil­dir­di we Hy­taý­da mü­bä­rek­le­mä­ge örän şat­dy­gy­ny bel­läp, ta­ry­hyň do­wa­myn­da ýo­la goý­lan dost­luk­ly gat­na­şyk­la­ra, kö­pu­gur­ly müm­kin­çi­lik­le­re eýe bo­lan döw­le­ta­ra hyz­mat­daş­ly­gyň ok­gun­ly ös­dü­ril­ýän­di­gi­ni nyg­ta­dy.
Baş­lyk Si Szin­pin türk­men hal­ky­nyň Mil­li Li­de­ri Gurbanguly Berdimuhamedowa Pe­ki­ne gel­mek ba­ra­da­ky ça­ky­ly­gy ka­bul eden­di­gi üçin ýe­ne-de bir ge­zek min­net­dar­lyk bil­di­rip, Hy­ta­ýyň Türk­me­nis­tan bi­len hyz­mat­daş­ly­ga uly äh­mi­ýet ber­ýän­di­gi­ni, dö­re­di­ji­lik­li hal­ka­ra baş­lan­gyç­la­ry­ny gol­da­ýan­dy­gy­ny nyg­ta­dy.
Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­myz Baş­lyk Si Szin­pi­ne HHR-e gel­mä­ge ça­ky­ly­gy üçin min­net­dar­lyk bil­di­rip, däp bo­lan türk­men-hy­taý dost­lu­gy­nyň iki müň ýyl­dan gow­rak wagt­dan bä­ri do­wam edip gel­ýän­di­gi­ni aýt­dy. Be­ýik Ýü­pek ýo­ly iki ýur­dy we ola­ryň halk­la­ry­ny ys­ny­şyk­ly bag­la­nyş­dy­ryp­dyr. Hy­taý­dan Mer­ke­zi Azi­ýa­nyň çä­gin­den Ýew­ro­pa ta­rap ge­çen Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň tu­tuş dün­ýä si­wi­li­za­si­ýa­sy­nyň ösü­şi­niň şer­ti bo­lan­dy­gy hem­me­le­re mä­lim­dir.
Türk­men hal­ky­nyň Mil­li Li­de­ri se­bit­de dur­nuk­ly ösü­şi üp­jün et­mek ba­ra­da­ky me­se­lä ün­si çe­kip, Türk­me­nis­ta­nyň “Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­ny di­kelt­mek” stra­te­gi­ýa­sy­ny Hy­ta­ýyň “Bir gu­şak, bir ýol” baş­lan­gy­jy bi­len ut­gaş­dyr­mak bo­ýun­ça ta­gal­la­la­ryň wa­jyp­dy­gy­ny bel­le­di. Köp ýyl­la­ryň do­wa­myn­da bu baş­lan­gyç Ýew­ra­zi­ýa se­bi­tin­de söw­da we me­de­ni gat­na­şyk­la­ry pug­ta­lan­dyr­ma­ga ýar­dam et­di.
Şeý­le­lik­de, Türk­me­nis­ta­nyň hem-de Hy­ta­ýyň halk­la­ry­ny kö­pa­syr­lyk dost­lu­gyň, öza­ra gat­na­şyk­la­ryň we hoş­ni­ýet­li goň­şu­çy­ly­gyň ägirt uly tej­ri­be­si bag­la­nyş­dyr­ýar. Hal­ky­my­zyň ne­sil­ba­şy­sy ha­sap­lan­ýan Oguz han­dan baş­lap, türk­men döw­let­le­rin­de da­şa­ry ýurt­ly il­çi­le­ri ser­het­de be­hiş­di be­dew­le­ri­miz — ahal­te­ke at­la­ry bi­len gar­şy­la­mak asyl­ly däp bo­lup­dyr di­ýip, Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­myz Gurbanguly Berdimuhamedow aýt­dy. Par­fi­ýa­ly­lar Hy­ta­ýyň im­pe­ra­to­ry U Di­niň il­çi­si Çžan Sýa­nyň ýol­baş­çy­ly­gyn­da­ky we­ki­li­ýe­ti ser­het­de 20 müň at­ly bi­len gar­şy­lap­dyr.
Türk­men hal­ky­nyň Mil­li Li­de­ri şu­lar ba­ra­da aýt­mak bi­len, dip­lo­ma­tik sow­gat­la­ryň ara­syn­da be­de­wiň iň gym­mat­ly sow­gat ha­sap­la­nan­dy­gy­ny bel­le­di. Şol dö­wür­ler­de dün­ýä meş­hur bo­lan we “ga­nat­ly be­dew­ler” diý­lip at­lan­dy­ry­lan at­lar Par­fi­ýa ta­ra­pyn­dan “As­man şa­ly­gy” at­lan­dy­ry­lan Hy­ta­ýyň im­pe­ra­tor­la­ry­na sow­gat hök­mün­de ibe­ri­lip­dir.
Ga­dy­my türk­men­ler bo­lan hun­lar Oguz ha­nyň uly og­ly Gün ha­nyň ne­sil­le­ri­dir. Ýew­ro­pa­da hun­la­ry “kun­lar” di­ýip at­lan­dyr­ýar­lar. Gun we Hun söz­le­ri “Gün” diý­me­gi aň­lad­ýar. Hun­lar de­mir­ga­zyk-gün­ba­tar Hy­ta­ýyň giň çöl­le­rin­den Si­bi­re çen­li ägirt uly çäk­le­ri eýe­läp­dir. Oguz türk­men­le­ri­niň Be­ýik Hun döw­le­ti­niň hö­küm­da­ry Me­te han Hy­taý im­pe­ra­tor­la­ry bi­len go­wy gat­na­şyk­da bo­lup­dyr di­ýip, Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­myz bel­le­di. Mun­dan baş­ga-da, VI asyr­da ýa­şan Gök­türk­men döw­le­ti Hy­ta­ýyň hal­ky bi­len ys­ny­şyk­ly ara­gat­na­şyk sak­lap­dyr. Bil­ge ha­nyň baş­tu­tan­ly­gyn­da Gök­türk­men döw­le­ti has-da gül­läp ösüp­dir. Şon­da Hy­ta­ýyň il­çi­si Meý­luç­žou Bil­ge ha­na ýa­kyn we do­gan­lyk gat­na­şyk­la­ry ber­kit­me­gi tek­lip edip­dir. Tan im­pe­ra­to­ry Sýuan Szun hem Bil­ge han bi­len şert­na­ma bag­laş­mak is­läp­dir.
Ta­ryh Hy­taý bi­len goň­şu­çy­lyk­da ýa­şan hun­la­ryň we Han hy­taý ne­be­re­si­niň ara­syn­da söw­da gat­na­şyk­la­ry­nyň bo­lan­dy­gy­na şa­ýat­lyk ed­ýär. Hun­la­ryň hö­küm­da­ry Me­te ha­nyň hö­küm­dar­lyk eden döw­rün­de iki ýur­duň ara­syn­da bi­rek-bi­re­giň tej­ri­be­si­ni öw­ren­mek ba­bat­da gat­na­şyk­lar ýo­la goý­lup­dyr. Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­myz hä­zir­ki türk­men­le­riň ata-ba­ba­la­ry ha­sap­lan­ýan hun­la­ryň bi­ziň eý­ýa­my­myz­dan öň­ki 49-njy ýyl­da Hy­ta­ýyň hö­küm­da­ry bi­len “Ka­sam şert­na­ma­sy” diý­lip at­lan­dy­ry­lan şert­na­ma gol çe­ken­dik­le­ri ba­ra­da­ky mag­lu­ma­ty anyk my­sal hök­mün­de ge­tir­di. Bu şert­na­ma iki kuw­wat­ly döw­le­tiň ara­syn­da­ky gat­na­şyk­la­ry ka­da­laş­dy­ryp­dyr. Bu şert­na­ma­da hun­la­ryň we hy­taý­ly­la­ryň bir maş­ga­la ýa­ly bo­lup ýa­şan­dyk­la­ry bel­le­nil­ýär. Şert­na­ma­da: “Goý, bi­ziň ogul­la­ry­myz we ag­tyk­la­ry­myz ne­sil­ler­den-ne­sil­le­re bu şert­na­ma we­pa­ly bol­sun!” diý­lip nyg­tal­ýar.
Halk Mas­la­ha­ty­nyň Baş­ly­gy Hy­taý we hun­lar ozal­ky şert­na­ma­la­ryň ýe­ri­ne ýe­ti­ril­me­gi­ni üp­jün et­mek üçin dip­lo­ma­tik hat alyş­ma­la­ry ýo­la go­ýup­dyr­lar hem-de hy­taý çeş­me­le­rin­de Be­ýik Hun hö­küm­da­ry Me­te ha­nyň Hy­ta­ýyň hö­küm­da­ry Sýao Wen­ýu­wa ýa­zan kä­bir hat­la­ry sak­la­nyp ga­lyp­dyr di­ýip bel­le­di. Hal­ky­my­zyň meş­hur “Huýr­luk­ga-Hem­ra” des­sa­nyn­da­ky Çyn-Ma­çyn ýur­du­na gi­den/Ha­tar­ly ker­we­niň gel­di” di­ýen se­tir­ler hem türk­men we hy­taý halk­la­ry­nyň ara­syn­da Be­ýik Ýü­pek ýo­ly eý­ýa­myn­dan baş­lap, gat­na­şyk­la­ryň do­wam eden­di­gi­niň ede­bi su­but­na­ma­la­ry­nyň bi­ri bo­lup dur­ýar.
Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­myz Gurbanguly Berdimuhamedow bi­ziň ýurt­la­ry­my­zy we halk­la­ry­my­zy asyr­la­ra uza­ýan dost­luk gat­na­şyk­la­ry­nyň bir­leş­dir­ýän­di­gi­ni ýe­ne-de bir ge­zek nyg­tap, Baş­lyk Si Szin­pi­ne du­şuş­ma­ga dö­re­di­len müm­kin­çi­lik we hoş­ni­ýet­li­lik, myh­man­sö­ýer­lik üçin min­net­dar­lyk bil­dir­di.
Du­şu­şy­gyň do­wa­myn­da türk­men hal­ky­nyň Mil­li Li­de­ri we HHR-iň Baş­ly­gy iki­ta­rap­la­ýyn hem-de köp­ta­rap­la­ýyn gör­nüş­de ok­gun­ly ös­dü­ril­ýän, uzak gel­je­gi na­za­ra alyp ýo­la go­ýul­ýan, şol san­da “Mer­ke­zi Azi­ýa — Hy­taý” for­ma­tyn­da iler­le­dil­ýän türk­men-hy­taý hyz­mat­daş­ly­gy­nyň esa­sy ugur­la­ry­ny ara alyp mas­la­hat­laş­dy­lar.
HHR-iň Baş­ly­gy Türk­me­nis­ta­na bo­lan sa­pa­ry­ny he­mi­şe ýa­kym­ly duý­gu­lar bi­len ýat­la­ýan­dy­gy­ny aý­dyp, Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zy ýe­ne-de Hy­ta­ýa gel­mä­ge ça­gyr­dy.
Gep­le­şik­ler ta­mam­la­nan­dan soň­ra, türk­men hal­ky­nyň Mil­li Li­de­ri, Türk­me­nis­ta­nyň Halk Mas­la­ha­ty­nyň Baş­ly­gy Gurbanguly Berdimuhamedowyň we Hy­taý Halk Res­pub­li­ka­sy­nyň Baş­ly­gy Si Szin­pi­niň gat­naş­ma­gyn­da iki­ta­rap­la­ýyn res­mi­na­ma­la­ra gol çek­mek da­ba­ra­sy bol­dy. Hu­su­san-da, Türk­me­nis­ta­nyň Hö­kü­me­ti bi­len Hy­taý Halk Res­pub­li­ka­sy­nyň Hö­kü­me­ti­niň ara­syn­da teh­ni­ki-yk­dy­sa­dy hyz­mat­daş­lyk ha­kyn­da Yla­la­şy­ga hem-de Türk­me­nis­ta­nyň Döw­let güm­rük gul­lu­gy bi­len Hy­taý Halk Res­pub­li­ka­sy­nyň Baş güm­rük eda­ra­sy­nyň ara­syn­da yg­ty­ýar­ly yk­dy­sa­dy ope­ra­tor­lar mak­sat­na­ma­sy­nyň müm­kin­çi­lik­le­ri­ni ýo­kar­lan­dyr­mak bo­ýun­ça öza­ra dü­şü­niş­mek ha­kyn­da Äht­na­ma gol çe­kil­di.
Türk­men hal­ky­nyň Mil­li Li­de­ri, Türk­me­nis­ta­nyň Halk Mas­la­ha­ty­nyň Baş­ly­gy Halk ýyg­nak­lar öýün­den Pe­ki­niň “Şou­du” Hal­ka­ra ho­wa men­zi­li­ne bar­dy. Ho­wa men­zi­lin­de Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zy HHR-iň te­bi­gy se­riş­de­ler mi­nist­ri Wan Gu­an­hua we beý­le­ki res­mi adam­lar ug­rat­dy­lar.

***

Türk­men hal­ky­nyň Mil­li Li­de­ri, Halk Mas­la­ha­ty­nyň Baş­ly­gy Gurbanguly Berdimuhamedowyň Hy­taý Halk Res­pub­li­ka­sy­na iş sa­pa­ry­nyň çäk­le­rin­de ýur­du­my­zyň res­mi we­ki­li­ýe­ti­niň ag­za­la­ry­nyň HHR-iň ugur­daş mi­nistr­lik­le­ri­niň we pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry­nyň ýol­baş­çy­la­ry bi­len, şol san­da Da­şa­ry iş­ler mi­nistr­lik­le­ri­niň ug­ry, ýan­gyç-ener­ge­ti­ka, ulag-ara­gat­na­şyk, bi­lim we ylym, sag­ly­gy go­ra­ýyş, sport ul­gam­la­ry bo­ýun­ça du­şu­şyk­la­ry ge­çi­ril­di.
Du­şu­şyk­lar­da Hy­ta­ýyň Türk­me­nis­ta­nyň iri söw­da hyz­mat­da­şy bol­mak bi­len, kö­pu­gur­ly hyz­mat­daş­ly­gy öňe iler­let­mek üçin iki­ta­rap­la­ýyn gat­na­şyk­la­ry mun­dan beý­läk-de ös­dür­me­gi, ýo­ka­ry de­re­je­dä­ki ýa­kyn gat­na­şyk­la­ry sak­la­ma­gy mak­sat edin­ýän­di­gi bel­le­nil­di. Olar­da sy­ýa­sy-dip­lo­ma­tik ugur bo­ýun­ça, şeý­le hem söw­da-yk­dy­sa­dy gat­na­şyk­lar ul­ga­myn­da giň ge­rim­li me­se­le­le­re ga­ral­dy.
Ta­rap­lar iş­jeň dia­lo­gy ös­dür­mek hem-de söw­da, ulag-kom­mu­ni­ka­si­ýa­lar, luk­man­çy­lyk, sag­ly­gy go­ra­ýyş, yl­my-teh­ni­ki in­no­wa­si­ýa­lar, san­ly yk­dy­sa­dy­ýet we beý­le­ki ul­gam­lar­da bi­le­lik­dä­ki baş­lan­gyç­la­ry iş ýü­zün­de dur­mu­şa ge­çir­mek üçin yzy­gi­der­li du­şu­şyk­la­ry ýo­la goý­ma­gyň ze­rur­dy­gy ba­ra­da­ky bir pi­ki­ri be­ýan et­di­ler.

ЭТО МОЖЕТ БЫТЬ ИНТЕРЕСНОЕЩЕ ОТ АВТОРА