Ga­raş­syz, he­mi­şe­lik Bi­ta­rap Türk­me­nis­ta­nyň hu­kuk ul­ga­my­nyň ke­ma­la gel­me­gi we döw­re­bap de­re­je­de kä­mil­leş­me­gi ata Wa­ta­ny­my­zyň ösüş­le­ri bi­len berk bag­ly bo­lup dur­ýar. Mil­li ka­nun­çy­ly­gyň bin­ýa­dy hök­mün­de ada­myň hu­kuk­la­ry­ny we azat­lyk­la­ry­ny, döw­let özyg­ty­ýar­ly­ly­gy­ny go­ra­mak, hal­ka­ra hu­kuk na­ma­la­ry iş­le­ni­lip taý­ýar­la­ny­lan­da, ka­bul edi­len­de, Türk­me­nis­ta­nyň he­mi­şe­lik Bi­ta­rap­ly­gy­ny, mil­li bäh­bit­le­ri­ni, hal­ka­ra hu­ku­gy­nyň ka­da­la­ry, umu­ma­dam­zat bäh­bit­le­ri­ni na­za­ra al­mak, pa­ra­hat­çy­lyk, yna­nyş­mak, hyz­mat­daş­lyk ýa­ly hu­kuk taý­dan düz­gün­leş­di­ri­li­şi­niň ne­ti­je­li­li­gi­ni ýo­kar­lan­dyr­mak­ly­ga gö­nük­di­ri­len ta­gal­la­lar hyz­mat et­di. Ga­raş­syz­lyk ýyl­la­ry için­de mil­li ka­nun­çy­ly­gyň berk bin­ýa­dy dö­re­dil­di. Häzir­ki wagt­da mil­li hu­kuk ul­ga­my­ny kä­mil­leş­dir­mek döw­rüň ta­lap­la­ry­na hem-de hal­ka­ra hu­ku­gy­nyň umu­my yk­rar edi­len ka­da­la­ry­na la­ýyk­lyk­da do­wam et­di­ril­ýär.
1990-njy ýy­lyň 22-nji aw­gus­tyn­da ka­bul edi­len «Türk­me­nis­ta­nyň döw­let özyg­ty­ýar­ly­ly­gy ha­kyn­da Jar­na­ma» Türk­me­nis­ta­n özyg­ty­ýar­ly mil­li döw­let hök­mün­de özü­niň bü­tin çä­gin­de hä­ki­mi­ýe­ti do­ly ama­la aşyr­ýan­dy­gy­ny jar et­di. Bu bol­sa döw­let we jem­gy­ýet­çi­lik dur­mu­şyn­da hil taý­dan tä­ze baş­lan­gyç­la­ryň ke­ma­la gel­me­gi üçin bin­ýat­lyk esas bol­dy. Bu hu­kuk res­mi­na­ma 1991-nji ýy­lyň 27-nji okt­ýab­ryn­da «Türk­me­nis­ta­nyň Ga­raş­syz­ly­gy we döw­let gur­lu­şy­nyň esas­la­ry ha­kyn­da» Türk­me­nis­ta­nyň Kons­ti­tu­si­on ka­nu­ny­nyň ka­bul edil­me­gi üçin ze­rur bo­lan sy­ýa­sy hu­kuk şert­le­ri dö­re­dip, dün­ýä­niň sy­ýa­sy kar­ta­syn­da Ga­raş­syz Türk­me­nis­tan döw­le­ti­niň dö­re­me­gin­de esas go­ýu­jy wa­jyp­ly­ga eýe bol­dy. Bu Kons­ti­tu­si­on ka­nu­nyň ka­bul edil­me­gi – be­lent mak­sat­la­ryň, türk­men hal­ky­nyň öz ha­ky­ky mil­li döw­le­ti­niň dö­re­dil­me­gi­niň ha­ty­ra­sy­na, mil­le­ti­ne, jyn­sy­na, ge­lip çy­ky­şy­na we di­ni­ne ga­ra­maz­dan, her bir adam üçin Esa­sy Ka­nu­ny­myz Türk­me­nis­ta­nyň Kons­ti­tu­si­ýa­syn­da, Adam hu­kuk­la­ry­nyň äh­lu­mu­my Jar­na­ma­syn­da beýan edilen hem-de hal­ka­ra hu­ku­gyň beý­le­ki ka­da­la­ry­ny we azat­lyk­la­ry­ny üp­jün et­me­giň, ka­nu­nyň aga­lyk ed­ýän yn­san­per­wer, de­mok­ra­tik jem­gy­ýe­ti gur­ma­gyň ha­ty­ra­sy­na Türk­me­nis­ta­nyň çä­gi­ni öz içi­ne al­ýan ga­raş­syz döw­le­ti jar et­di.
1992-nji ýy­lyň 18-nji ma­ýyn­da türk­men hal­ky tä­ze dur­mu­şy gur­ma­gyň, ber­ka­rar­ly­gy, ýurt ro­waç­ly­gy­ny, halk hä­ki­mi­ýe­ti­niň hem-de de­mok­ra­tik, hu­kuk, dün­ýe­wi döw­le­tiň esas­la­ry­ny ber­ka­rar et­me­giň ýo­lu­ny ta­ry­hy res­mi­na­ma­da – Türk­me­nis­ta­nyň Kons­ti­tu­si­ýa­syn­da be­ýan et­di.
Ýurt Ga­raş­syz­ly­gy­nyň hal­ka­ra esas­la­ry­ny hem aý­ra­tyn bel­le­me­gi­miz ze­rur. 1992-nji ýy­lyň 2-nji mar­tyn­da Ga­raş­syz Türk­me­nis­tan BMG-niň deň­hu­kuk­ly ag­za­sy bol­dy. Şol dö­wür­den baş­lap, döw­le­ti­miz BMG-niň çäk­le­rin­de hal­ka­ra gat­na­şyk­lar­da özü­niň or­nu­ny ber­ki­dip baş­la­dy. Türk­men hal­ky­nyň pa­ra­hat­çy­lyk sö­ýü­ji­lik­li, hoş­ni­ýet­li goň­şu­çy­lyk, dost-do­gan­lyk ýa­ly hä­si­ýet­le­ri beý­le­ki halk­lar bi­len öza­ra bäh­bit­li dia­lo­gy sak­la­ma­ga ýar­dam et­di. Şu­la­ryň özi döw­le­ti­mi­ziň Ga­raş­syz­ly­gy­nyň il­kin­ji ýyl­la­ryn­da sy­ýa­sy gur­lu­şy­ny saý­lap al­mak­da aý­gyt­ly şert­le­ri bo­lup, ýur­du­my­zyň da­şa­ry sy­ýa­sy gat­na­şyk­la­ry­nyň esa­sy bin­ýa­dyny goýdy. 1995-nji ýy­lyň 12-nji de­kab­ryn­da BMG-niň Baş As­samb­le­ýa­sy ýurdumyzy «Türk­me­nis­ta­nyň he­mi­şe­lik Bi­ta­rap­ly­gy ha­kyn­da» Ka­rar­na­ma­sy bi­len he­mi­şe­lik Bi­ta­rap döw­let hök­mün­de yk­rar et­di.
Türk­me­nis­tan pa­ra­hat­çy­lyk, aba­dan­çy­lyk, yn­san­per­wer ýö­rel­ge­le­re esas­lan­ýan he­mi­şe­lik Bi­ta­rap­lyk hu­kuk ýag­da­ýy­na yg­rar­ly bo­lup, se­bit we äh­lu­mu­my hyz­mat­daş­ly­gyň pug­ta­lan­dy­ryl­ma­gy­na go­şant goş­mak ar­ka­ly, dö­re­di­ji­lik­li da­şa­ry sy­ýa­sa­ty yzy­gi­der­li dur­mu­şa ge­çir­di. Ýur­du­my­zyň hal­ka­ra ab­ra­ýy­ny has-da be­len­de gö­te­ren türk­men hal­ky­nyň Mil­li Li­de­ri Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň baş­lan­gyç­la­ry­ny üs­tün­lik­li do­wam et­dir­ýän hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň pa­ra­sat­ly baş­tu­tan­ly­gyn­da ata Wa­ta­ny­my­zyň hal­ka­ra de­re­je­de ab­ra­ýy bar­ha art­dy. Şun­da BMG-niň Baş As­samb­le­ýa­sy­nyň 2015-nji ýy­lyň 3-nji iýu­nyn­da ikin­ji ge­zek, 2025-nji ýy­lyň 21-nji mar­tyn­da üçün­ji ge­zek Türk­me­nis­ta­ny he­mi­şe­lik Bi­ta­rap döw­let hök­mün­de yk­rar eden­di­gi­ni bel­le­me­gi­miz ze­rur. Bu ab­raý­ly hal­ka­ra gu­ra­ma­nyň ýurdumyzyň başlangyjy bilen 12-nji de­kab­ry Hal­ka­ra Bi­ta­rap­lyk gü­ni di­ýip yg­lan et­mek ha­kyn­da Ka­rar­na­ma­ny ka­bul eden­di­gi­ni bel­le­mek has-da ýa­kym­ly. Bu se­nä­niň hal­ka­ra de­re­je­sin­de yg­lan edil­me­gi bol­sa, di­ňe bir Türk­me­nis­ta­nyň pa­ra­hat­çy­lyk dö­re­di­ji­lik ýö­rel­ge­le­ri­ne ber­len ýo­ka­ry ba­ha bol­man, eý­sem, döw­rüň ta­la­by, hal­ka­ra dip­lo­ma­ti­ýa­nyň umu­my üs­tün­li­gi­dir.
Türk­me­nis­tan he­mi­şe­lik Bi­ta­rap­lyk hu­kuk ýag­da­ýy­na eýe bo­la­nyn­dan soň­ra mil­li ka­nun­çy­ly­ga we da­şa­ry sy­ýa­sat işi­niň ka­nun­çy­lyk bin­ýa­dy­na he­mi­şe­lik Bi­ta­rap­lyk bi­len bag­ly hu­kuk na­ma­la­ry­ny gi­riz­mek ze­rur­ly­gy dö­re­di. Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, mil­li ka­nun­çy­ly­gyň göz­ba­şy bo­lan Türk­me­nis­ta­nyň Kons­ti­tu­si­ýa­syn­da Mil­let­ler Bi­le­le­şi­gi­niň Ka­rar­na­ma­la­ry­nyň ma­ny-maz­mu­nyn­dan ugur al­ýan ka­da­lar öz be­ýa­ny­ny tap­dy. Türk­me­nis­ta­nyň Kons­ti­tu­si­ýa­sy­nyň 2-nji we 9-njy mad­da­la­ry he­mi­şe­lik Bi­ta­rap­ly­gyň yk­rar­na­ma­sy we esa­sy kons­ti­tu­si­on ýö­rel­ge­le­ri, hal­ka­ra hu­ku­gy­nyň ka­da­la­ry bi­len saz­la­şy­gy eme­le ge­tir­di.
Türk­me­nis­ta­nyň Kons­ti­tu­si­ýa­sy we onuň esa­syn­da he­re­ket ed­ýän mil­li ka­nun­çy­ly­k ul­ga­my bi­ziň döw­le­ti­mi­ziň hal­ka­ra iş­le­ri­ne iş­jeň gat­naş­ma­gy­nyň hem-de onuň umu­my­dün­ýä sy­ýa­sy-hu­kuk gi­ňiş­li­gi­ne go­şu­lyş­ma­gy­na bin­ýat­lyk esas bo­lup dur­ýar. Şun­da «Türk­me­nis­ta­nyň he­mi­şe­lik Bi­ta­rap­ly­gy ha­kyn­da», «Bi­ta­rap Türk­me­nis­ta­nyň pa­ra­hat­çy­lyk we yna­nyş­mak sy­ýa­sa­ty­nyň hu­kuk esas­la­ry ha­kyn­da» Türk­me­nis­ta­nyň Kons­ti­tu­si­on ka­nun­la­ry­nyň ka­da­la­ry we ola­ryň dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gi ug­run­da ama­la aşy­ryl­ýan dip­lo­ma­tik-gu­ra­ma­çy­lyk, me­de­ni-yn­san­per­wer iş­le­ri, döw­le­ti­mi­ziň he­mi­şe­lik Bi­ta­rap­ly­gy­nyň mil­li hu­kuk ul­ga­my­na esas­lan­ýan ýö­rel­ge­di­gi­ni aý­dyň şöh­le­len­dir­ýär.
Türk­men hal­ky­nyň ga­dym­dan gel­ýän hoş­ni­ýet­li­lik, pa­ra­hat­çy­lyk sö­ýü­ji­lik, yn­san­per­wer­lik hä­si­ýet­le­ri we däp­le­ri döw­le­ti­mi­ziň oňyn Bi­ta­rap­ly­ga esas­lan­ýan da­şa­ry sy­ýa­sa­ty­nyň öze­ni bo­lup dur­ýar. Eziz Di­ýa­ry­myz­da äh­li ugur­lar­da ga­za­nyl­ýan zäh­met üs­tün­lik­le­ri hem-de ýe­til­ýän be­lent sep­git­ler dur­mu­şa ge­çi­ril­ýän döwlet mak­sat­na­ma­lary bi­len berk bag­ly­dyr. Şun­da «Ber­ka­rar döw­le­tiň tä­ze eý­ýa­my­nyň Gal­ky­ny­şy: Türk­me­nis­ta­ny 2022-2052-nji ýyl­lar­da dur­muş-yk­dy­sa­dy taý­dan ös­dür­me­giň Mil­li mak­sat­na­ma­syn­da», «Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti­niň ýur­du­my­zy 2022-2028-nji ýyl­lar­da dur­muş-yk­dy­sa­dy taý­dan ös­dür­me­giň Mak­sat­na­ma­syn­da», «Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti­niň oba­la­ryň, şä­her­çe­le­riň, et­rap­lar­da­ky şä­her­le­riň we et­rap mer­kez­le­ri­niň ila­ty­nyň ýa­şa­ýyş-dur­muş şert­le­ri­ni öz­gert­mek bo­ýun­ça 2028-nji ýy­la çen­li dö­wür üçin re­je­le­nen gör­nüş­dä­ki Mil­li mak­sat­na­ma­syn­da» göz öňün­de tu­tu­lan iş­le­riň dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gi ne­ti­je­sin­de de­mok­ra­tik, hu­kuk we dün­ýe­wi döw­le­ti­mi­ziň yk­dy­sa­dy­ýet­de, me­de­ni-dur­muş ugur­la­ryn­da ösüş­le­riň tä­ze be­lent­lik­le­ri­ne çyk­jak­dy­gy­na, mäh­ri­ban hal­ky­my­zyň ýa­şa­ýyş-dur­muş de­re­je­si­niň ýo­kar­lan­jak­dy­gy­na yna­myň has-da art­ýar.
1998-nji ýyl­da «Türk­me­nis­ta­nyň «Bi­ta­rap­lyk» or­de­ni­ni dö­ret­mek ha­kyn­da», 2015-nji ýyl­da «Ga­raş­syz, Ba­ky Bi­ta­rap Türk­me­nis­tan» ýu­bi­leý me­da­ly­ny dö­ret­mek ha­kyn­da», 2020-nji ýyl­da «Türk­me­nis­ta­nyň Bi­ta­rap­ly­gy­nyň 25 ýyl­ly­gy­na» at­ly Türk­me­nis­ta­nyň ýu­bi­leý me­da­ly­ny dö­ret­mek ha­kyn­da», 2025-nji ýyl­da «Türk­me­nis­ta­nyň Bi­ta­rap­ly­gy­nyň 30 ýyl­ly­gy­na» at­ly Türk­me­nis­ta­nyň ýu­bi­leý me­da­ly­ny dö­ret­mek ha­kyn­da» Türk­me­nis­ta­nyň Ka­nun­la­ry­nyň ka­bul edil­me­gi bol­sa, he­mi­şe­lik Bi­ta­rap­ly­gy­my­zyň yk­rar edil­me­gi­ne we ber­ka­rar bol­ma­gy­na, pa­ra­hat­çy­ly­gy, yna­nyş­ma­gy pug­ta­lan­dyr­mak­da, ýur­du­my­zyň sy­ýa­sy, yk­dy­sa­dy, me­de­ni ugur­la­ryn­da ga­za­nan üs­tün­lik­le­ri­ne my­na­syp şah­sy go­şant­la­ry­ny go­şan adam­la­ry sy­lag­la­mak­da mö­hüm äh­mi­ýe­te eýe bo­lup, mäh­ri­ban hal­ky­my­zy tä­ze zäh­met üs­tün­lik­le­ri­ne ruh­lan­dyr­ýar.
Ga­raş­syz, he­mi­şe­lik Bi­ta­rap Wa­ta­ny­my­zyň hal­ka­ra ab­ra­ýy­ny be­len­de gö­ter­mek­de alyp bar­ýan iş­le­ri, mil­li ka­nun­çy­ly­gy­my­zy kä­mil­leş­dir­mek­de ber­ýän gol­daw­la­ry üçin türk­men hal­ky­nyň Mil­li Li­de­ri Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­za, hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ze köp sag­bol­sun aýd­ýa­rys.

Ne­pes Ro­zy­ýew,
Türk­me­nis­ta­nyň Mej­li­si­niň de­pu­ta­ty, Mej­li­siň Ylym, bi­lim, me­de­ni­ýet we ýaş­lar sy­ýa­sa­ty
ba­ra­da­ky ko­mi­te­ti­niň ag­za­sy.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА