Ýap­ra­ga meň­zeş jan­dar­lar

Her bir jan­da­ryň, mör-mö­je­giň özü­ne mah­sus ýa­şa­ýyş aý­ra­tyn­ly­gy we go­ra­nyş uky­by bol­ýar. Te­bi­gat­da kä­bir jan­dar­lar dür­li howplar­dan go­ran­mak üçin pas­la ýa-da ýa­şa­ýan ýe­ri­ne gö­rä reň­ki­ni üýt­ged­ýän bol­sa, kä­bi­ri do­ga­bit­di te­bi­gat­da­ky haý­sy­dyr bir za­da – ýap­ra­ga, da­şa, aga­jyň kö­kü­ne meň­ze­ýär. To­kaý­lar­da ýap­ra­ga meň­ze­ýän jan­dar­la­ryň dür­li gör­nü­şi – ke­be­lek­ler, gur­ba­ga­lar, süý­re­ni­ji­ler duş gel­ýär. Ola­ry ýap­rak­la­ryň ara­syn­dan saý­gar­mak örän kyn bo­lup, il­ki bi­len bu jan­dar­lar ba­ra­da­ky mag­lu­mat­la­ry öw­ren­me­li bol­ýar.

Ýap­rak çe­kirt­ge­si. Yl­my ady «pseu­dop­hyl­lus ti­tan» bo­lan uzyn an­ten­na­ly bu mö­je­jik ýa­şyl çe­kirt­ge­le­riň iň uly gör­nü­şi ha­sap­lan­ýar. Gü­nor­ta-Gün­do­gar Azi­ýa­nyň tro­pik to­kaý­la­ryn­da ýa­şa­ýan bu çe­kirt­gä­niň uzyn­ly­gy 13 san­ti­met­re ýet­ýär. Ga­na­ty­nyň uzyn­ly­gy 23 san­ti­met­re deň bo­lan ýa­şyl çe­kirt­gä baş­ga­ça «sa­su­ma çe­kirt­ge­si» hem di­ýil­ýär.
Gü­nor­ta Ame­ri­ka­nyň ýap­rak ba­ly­gy. Ama­zon­ka der­ýa­syn­da ýa­şa­ýan ýap­ra­ga meň­zeş bu ba­lyk agaç­la­ryň kö­le­ge sa­lyp du­ran ýer­le­rin­de ýa­şa­ma­gy ha­la­ýar. La­tyn­ça «mo­nocirr­hus po­lyacant­hus» diý­lip at­lan­dy­ryl­ýan bu ba­ly­gyň göw­re­si ýa­sy bo­lup, gy­ra­syn­da ýap­ra­ga meň­zeş ker­tik-ker­tik ösünt­gi­le­ri bar. Ýyr­ty­jy ba­ly­gyň bu gör­nü­şi ga­ra ýa-da go­ňur reňk­de bol­ýar.
Gu­ran ýap­rak çe­kirt­ge­si. Gü­nor­ta-Gün­do­gar Azi­ýa­da ýa­şa­ýan çe­kirt­gä­niň bu gör­nü­şi ýap­ra­ga meň­zeş go­ňur reň­ki bi­len dür­li howp­lar­dan go­ra­nyp bil­ýär. Yl­my ady «cho­ro­ty­pus gal­li­naceus» bolan uç­ýan mö­je­ji­giň bu gör­nü­şi Ma­laý­zi­ýada we Sin­ga­purda duş gel­ýär.
Ma­laý ýap­rak gur­ba­ga­sy. Yl­my taý­dan «me­goph­rys na­su­ta» diý­lip at­lan­dy­ryl­ýan Ma­laý­zi­ýa­nyň ýap­rak gur­ba­ga­sy Ma­laý­zi­ýa­da, Su­mat­ra­da we Bor­neo­da duş gel­ýär. Daş­ky gör­nü­şi gu­ran ýap­ra­ga meň­ze­ýän bu gur­ba­ga gö­zü­niň üs­tün­dä­ki uzyn şa­hy bi­len ta­nal­ýar. Ýa­gyş­ly to­kaý­lar­da ýa­şa­ýan bu gur­ba­ga­ny saý­gar­mak kyn bo­lup, se­si ar­ka­ly tap­mak bol­ýar.
Hin­di dub ýap­ra­gy ke­be­le­gi. Ga­na­ty uza­lan­da gök we mä­mi­şi reň­ki bi­len haý­ran gal­dyr­ýan bu ke­be­lek ada­ty ýag­daý­da aga­jyň gu­ran ýap­ra­gy­na meň­ze­ýär. Ga­na­tyn­da ýap­ra­gyň­ka meň­zeş çy­zyk­la­ry we na­gyş­la­ry bo­lan bu ke­be­lek, esa­san, dub aga­jyn­da ýa­şa­ýar. Şol se­bäp­li bu mö­je­ji­ge dub ke­be­le­gi hem di­ýil­ýär. Dub ke­be­le­gi­ne Gi­ma­laý dag­la­ryn­da we Azi­ýa­nyň gün­do­gar-gü­nor­ta se­bit­le­rin­de duş gel­mek bol­ýar.
Ýap­rak haž­žy­gy. Ma­da­gas­kar ada­syn­da duş gel­ýän bu süý­re­ni­jä baş­ga­ça gu­ran ýap­rak gek­ko­sy hem di­ýil­ýär. Tro­pik to­kaý­lar­da ýa­şa­ýan bu jan­dar Ma­da­gas­ka­ryň en­de­mik jan­da­ry ha­sap­lan­ýar. Uzyn­ly­gy 9 san­ti­met­re ýet­ýän bu haž­žy­gyň uzyn guý­ru­gy gu­ran ýap­ra­ga meň­ze­ýär. Ýap­rak haž­žy­gy gyr­my­zy, mä­mi­şi we sa­ry reňk­lerde bo­lup, ulal­dy­gy­ça go­ňur reň­ke öw­rül­ýär. Ul­la­kan göz­li bu jan­dar agaç­lar­da ýa­şa­ýar.