«Bü­tin­dün­ýä we­lo­si­ped gü­ni» Türk­me­nis­ta­nyň baş­lan­gy­jy bi­len 2018-nji ýy­lyň ap­rel aýyn­da BMG-niň Baş As­samb­le­ýa­sy­nyň 72-nji mej­li­sin­de esas­lan­dy­ryl­dy. Onuň Ka­rar­na­ma­sy­nyň aw­tor­daş­la­ry hök­mün­de 56 döw­let çy­kyş et­di. Bu Res­mi­na­ma iri gu­ra­ma ag­za döw­le­tleriň äh­li­si ta­ra­pyn­dan gyz­gyn gar­şy­lan­dy. Häzirki wagtda dün­ýä­niň en­çe­me döw­le­tin­de welosiped gününe bagyşlanyp dürli çäreler, welosipedli ýörişler guralýar, welosiped ýodalary açylýar.
Ka­rar­na­ma­da bel­le­ni­li­şi ýa­ly, on­da ösen we ösüp bar­ýan döw­let­ler­de we­lo­si­ped sür­me­gi şä­her we oba şert­le­rin­de gu­ra­mak we ös­dür­mek, şeý­le-de ýol he­re­ke­ti­niň howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek, we­lo­si­ped sü­rü­ji­le­riň sa­ny­ny kö­pelt­mek, aw­tou­lag­lar­dan çyk­ýan gaz­la­ryň möç­be­ri­ni ke­melt­mek esa­sy we­zi­pe­ler bo­lup dur­ýar. Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň pa­ra­sat­ly we öň­den­gö­rü­ji­lik­li baş­lan­gyç­la­ry bo­ýun­ça Türk­me­nis­tan Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­syn­da we­lo­si­ped spor­tu­ny ös­dür­mek bo­ýun­ça bir­nä­çe top­lum­la­ýyn mak­sat­na­ma­la­ry ka­bul ed­ýär. Şeý­le-de, ýur­du­myz­da hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň baş­lan­gy­jy bo­ýun­ça BMG-­niň Baş As­samb­le­ýa­sy­nyň Ka­rar­na­ma­sy bi­len dö­re­di­len Bü­tin­dün­ýä we­lo­si­ped gü­ni ýo­ka­ry de­re­je­de giň­den bel­le­nil­ýär.
Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň se­ne­na­ma­syn­da bu se­nä­niň peý­da bol­ma­gy ýur­du­my­zyň be­den­ter­bi­ýe-sa­gal­dyş we sport he­re­ke­ti­ni ös­dür­mä­ge mil­li, se­bit hem-de äh­lu­mu­my möç­ber­de jem­gy­ýe­tiň eko­lo­gi­ýa me­de­ni­ýe­ti­ni kä­mil­leş­dir­mä­ge goş­ýan ägirt uly go­şan­dy­nyň ýo­ka­ry ba­ha­sy­nyň su­but­na­ma­sy­na öw­rül­di. Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň baş­tu­tan­ly­gyn­da ama­la aşy­ryl­ýan öň­den­gö­rü­ji­lik­li döw­let stra­te­gi­ýa­sy­nyň ne­ti­je­sin­de hä­zir­ki wagt­da be­den­ter­bi­ýe-sa­gal­dyş we sport he­re­ke­ti Türk­me­nis­tan­da giň ge­ri­me eýe bol­dy. We­lo­si­ped spor­ty bi­len meş­gul­lan­ýan türk­me­nis­tan­ly­la­ryň sa­ny ýyl­sa­ýyn art­ýar. Spor­tuň bu gör­nü­şi, sö­züň do­ly ma­ny­syn­da, ýur­du­myz­da tä­ze gal­ky­ny­şa eýe bol­dy. San­ly­ja ýy­lyň do­wa­myn­da Türk­me­nis­tan we­lo­si­pe­diň di­ňe bir se­bit­de däl, eý­sem, hal­ka­ra de­re­je­de wa­gyz­çy­sy­na öw­rül­di. Ine, mu­ňa anyk de­lil­le­riň kä­bi­ri:
Mil­li Li­de­ri­miz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baş­lan­gy­jy esa­syn­da 2018-nji ýy­lyň 12-nji ap­re­lin­de Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň Baş As­samb­le­ýa­sy ta­ra­pyn­dan 3-nji iýu­ny «Bü­tin­dün­ýä we­lo­si­ped gü­ni» di­ýip yg­lan et­mek ha­kyn­da Ka­rar­na­ma ka­bul edil­di;
2018-nji ýyl­da kö­pu­gur­ly «Aş­ga­bat» sta­dio­nyn­da we­lo­si­ped spor­ty bo­ýun­ça iň köp­çü­lik­le­ýin tä­lim be­riş sa­pa­gy ge­çi­ril­di. Şol sa­pa­ga 3 müň 246 adam gat­naş­dy we bu giň ge­rim­li çä­re Gin­ne­siň re­kord­lar ki­ta­by­na gi­ri­zil­di;
2019-njy ýyl­da Olim­pi­ýa şä­her­çe­sin­de «Iň do­wam­ly, bir ny­zam­ly we­lo­si­ped­li ýö­riş» ge­çi­ril­di. We­lo­si­ped­çi­le­riň 2019-sy­nyň gat­naş­ma­gyn­da­ky bu ýö­riş Gin­ne­siň re­kord­lar ki­ta­by­na gi­ri­zil­di;
2020-nji ýy­lyň 3-nji iýu­nyn­da Gahryman Arkadagymyzyň gat­naş­ma­gyn­da paý­tag­ty­myz­da «We­lo­si­ped» bi­na­sy açyl­dy;
2022-nji ýy­lyň 15-nji mar­tyn­da BMG-niň Baş As­samb­le­ýa­sy­nyň 76-njy ses­si­ýa­sy­nyň 61-nji ple­nar mej­li­sin­de «Dur­nuk­ly ösü­şi ga­zan­mak üçin köp­çü­lik­le­ýin we­lo­si­ped sür­me­gi jem­gy­ýet­çi­lik ulag ul­gam­la­ry­na gi­riz­mek» at­ly Ka­rar­na­ma ka­bul edil­di.
We­lo­si­ped ula­gyň eko­lo­gi­ýa taý­dan aras­sa gör­nü­şi­dir. We­lo­si­ped­li ge­ze­lenç­ler tu­tuş maş­ga­la bo­lup boş wag­ty­ňy ne­ti­je­li ge­çir­mek üçin aja­ýyp müm­kin­çi­lik­dir. We­lo­si­ped­de ge­ze­lenç et­mek be­de­ne ka­da­ly ag­ram sal­ýar. Mu­nuň özi bol­sa ada­myň be­de­ni­niň möw­süm­le­ýin so­wuk­la­ma we beý­le­ki ke­sel­le­re üs­tün­lik­li gar­şy dur­ma­gy­ny üp­jün ed­ýär.
Ang­li­ýa­nyň, Ni­der­land­la­ryň we Da­ni­ýa­nyň iri şä­her­le­rin­de we­lo­si­ped giň­den ula­ny­lyp, gündelik durmuşda giň­den peý­da­la­nyl­ýar. We­lo­si­ped köp­lenç 20 ki­lo­metr­den uzak bol­ma­dyk ara­lyk­da aw­tou­la­gyň or­nu­ny tut­ýan esa­sy ulag se­riş­de­si bol­ma­gyn­da gal­ýar.
Irki döwürlerde we­lo­si­pe­diň peýda bolmagy bi­len we­lo­si­ped spor­ty hem dö­re­di. We­lo­si­ped­li ýa­ryş­lar uly ýol­lar­da, ýa­pyk we açyk we­lot­rek­ler­de ge­çi­ril­ýär. Il­kin­ji ýol we­lo­si­ped ýa­ry­şy 1868-nji ýyl­da Fran­si­ýa bi­len Ang­li­ýa­nyň ara­syn­da ge­çi­ril­di. ABŞ-da il­kin­ji we­lo­si­ped ýa­ryş­la­ry 1878-nji ýyl­da ge­çi­ril­di. 1890-njy ýyl­da we­lo­si­ped Ýew­ro­pa­da to­mus­ky spor­tuň bir gör­nü­şi hök­mün­de meş­hur bol­dy. 1896-njy ýyl­da bol­sa Olim­pi­ýa oýun­la­ry­nyň mak­sat­na­ma­sy­na go­şul­dy.
1900-nji ýyl­da Hal­ka­ra we­lo­si­ped­çi­ler ge­ňe­şi (UCI) dö­re­di­lip, spor­tuň bu gör­nü­şi­niň hä­zir­ki za­man düz­gün­le­ri­ni eme­le ge­tir­di. Bu ge­ňeş hal­ka­ra ýa­ryş­la­ryň gö­zeg­çi­li­gi­ni ama­la aşy­ryp, we­lo­si­ped re­kord­la­ry­ny tas­syk­la­ýar we ha­sa­ba al­ýar.

Ne­pes­dur­dy HO­JA­GEL­DI­ÝEW,
Türkmenistanyň Telekommunikasiýalar we informatika institutynyň talyby.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА