Her ýe­riň ge­og­ra­fik aý­ra­tyn­lyk­la­ry­na gö­rä, ol ýer­de dür­li hi­li jan­dar­lar­dyr ösüm­lik­ler ýaşaýar. Bra­zi­li­ýa­nyň San-Pau­lo şä­he­rin­de üýt­ge­şik mi­we­le­riň bi­ri ýe­tiş­ýär. Ja­bu­ti­ka­ba (la­tyn­ça: Myrcia­ria cau­lif­lo­ria) at­ly mi­we gö­ni aga­jyň öz göw­re­sin­den we iri şa­ha­la­ryn­dan çyk­ýar. Mu­ňa kau­lif­lo­ri­ýa diý­lip, ka­kao, hur­ma, çö­rek aga­jy, jekf­rut we beý­le­ki tro­pi­k ýer­ler­de ýe­tiş­ýän agaç­lar de­giş­li­dir. Te­bi­gy ýag­daý­da ös­ýän ösüm­li­gi me­de­ni ösüm­lik hök­mün­de ek­ýär­ler. Bu aga­jyň dür­li gör­nüş­le­ri­ni Bra­zi­li­ýa­nyň gü­nor­ta se­bit­le­rin­de, Bo­li­wi­ýa­da, Pa­rag­waý­da, Ar­gen­ti­na­nyň de­mir­ga­zy­gyn­da, Urug­waý­da, Pa­na­ma­da, Ku­ba­da we Fi­lip­pin­ler­de hem ös­dü­rip ýe­tiş­dir­ýär­ler. Ol dür­li dil­ler­de dür­lü­çe at­lan­dy­ry­lyp, kä­ýer­ler­de bra­zil üzüm aga­jy (Bra­zi­li­an Gra­pe Tree) hem di­ýil­ýär. Ja­bu­ti­ka­ba Bra­zi­li­ýa­da ýa­şa­ýan tu­pi hal­ky­nyň di­lin­de “gun­ça mi­we­si” diý­me­gi aň­lad­ýar. Onuň ýap­rak­la­ry 7 san­ti­met­re ba­ra­bar bo­lup, gy­şy­na düş­me­ýär. Agaç çyg­ly­ly­gy we gü­neş­li ho­wa­ny ta­lap ed­ýär. Onuň bo­ýy 10 met­re çen­li bo­lup, göw­re­si­niň dia­met­ri 40 san­ti­met­re ýet­ýär. Ýaz pas­lyn­da gül aç­ýar we mi­we ber­ýär. Her mi­we­sin­de bir to­hu­my bol­ýar. Ta­ga­my ajy kak­ýan mi­we­sin­den mü­rep­be, mi­we su­wy, sir­ke we beý­le­ki azyk önümleri taý­ýar­la­­nyl­ýar. Ja­bu­ti­ka­ba­ny ös­dü­rip ýe­tiş­dir­mek­de meş­hur­lyk ga­za­nan Bra­zi­li­ýa­nyň Sa­ba­ra şä­he­rin­de her ýyl­da oňa ba­gyş­la­nan şü­we­leň ge­çi­ril­ýär.
Ja­bu­ti­ka­ba­nyň dü­zü­min­de de­mir, fos­for, B we C wi­ta­min­le­ri bo­lup, iý­mit siň­di­ri­şi aň­sat­laş­dyr­ýar. Onuň üýt­ge­şik reň­ki guş­la­ry özü­ne ma­ýyl ed­ýär. Aga­jyň şa­ha­syn­dan taý­ýar­la­nan çaý hem dür­li ke­sel­le­re mel­hem bol­ýar. XIX asy­ryň ahy­ryn­da Rio-de-Ža­neý­ro ba­ran ital­ýan­lar bu mi­wä­ni örän go­wy görüpdirler we ony ýaý­ra­dypdyrlar. Aga­jy sap­mak ar­ka­ly has ir ha­syl alyp bol­ýar. Ma­za­ly bi­şen mi­we­si örän süý­ji bol­ýar.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА