Is­len­dik ösüm­lik we jan­dar te­bi­ga­tyň gö­zel­li­gi­niň art­ma­gy­na, onuň do­wam­ly­ly­gy­na öz go­şan­dy­ny goş­ýar. Ýer ýü­zün­de ýa­şaý­şyň do­wam et­me­gi üçin iň ze­rur zat­la­ryň bi­ri bo­lan to­kaý­la­ryň kö­pel­me­gi­ne ýa-da ola­ryň azal­ma­gy­nyň öňü­ni al­ma­ga bel­ka­lar uly go­şant goş­ýar­lar. Dün­ýä­niň dür­li ýer­le­rin­de belkalaryň bir­nä­çe gör­nü­şi bo­lup, adat­ça olar to­kaý­lar­da we ulu­rak se­ýil­gäh­ler­de ýa­şa­ýar­lar. Bu enaýyja jandarlar wag­ty­nyň köp bö­le­gi­ni aga­jyň üs­tün­de ge­çir­ýär. Bel­ka­la­ryň bo­ýy 18-25 sm, guý­ru­gy 14–20 sm ara­ly­gyn­da bol­ýar. Bel­ka­lar 10 ýy­la çen­li ýa­şa­ýar. Beý­le­ki kä­bir jan­darlar ýa­ly gyş uku­sy­na gitmeýän hem bol­sa­lar, aşa so­wuk howada uzak wagt­lap uk­la­ýar­lar. Olar, adat­ça iý­mit­len­mek we aw et­mek üçin gün­di­zi­ne da­şa­ry çyk­ýar­lar. Dik aga­ja dyr­ma­şyp bil­ýän bel­ka­lar ça­la­syn­ly­gy bi­len ta­pa­wut­lan­ýar. 3 aý­lyk­dan ki­çi wag­ty al­nan ýag­da­ýyn­da olary el­de­ki­leş­di­rip bol­ýar we adam bi­len çalt öw­re­niş­ýär. Ýew­ro­pa­nyň Is­lan­di­ýa­dan baş­ga äh­li ýe­rin­de, Azi­ýa ýurt­la­ry­nyň kö­pü­sin­de we Ame­ri­ka­da te­bi­gy ýag­daý­da ýa­şa­ýar. Bel­ka­lar agaç­la­ryň gu­ran şa­ha­la­ryn­da, haçjalarynda, daş­de­şe­niň de­şen kö­wek­le­rin­de öz­le­ri­ne öý­ja­gaz ýa­san­ýar­lar. Ulu­ly­gy 30-40 sm bo­lan öý­le­ri­niň ag­zy aşak­da bol­ýar. Onuň içi­ne ot dü­şäp, öz­le­ri üçin ra­hat şert dö­red­ýär­ler. 7 ýy­la çen­li ýa­şa­ýan bel­ka­lar pür­li agaç­la­ryň to­hum­la­ry, ar­ça go­za­la­ry, to­kaý­da ýe­tiş­ýän ir-iý­miş­ler, kö­me­lek­ler, aga­jyň ýaş ga­byk­la­ry, mör-mö­jek­ler bi­len iý­mit­len­ýärler. Ola­ryň iň esasy aý­ra­tyn­ly­gy bol­sa, to­kaý­lar­da­ky agaç­la­ryň kö­pel­me­gi­ne goş­ýan go­şant­la­ry­dyr. Bel­ka­lar öz top­lan iý­mit­le­ri­ni, ýag­ny hoz, pis­se we agaç­la­ryň to­hum­la­ry­ny beý­le­ki jan­dar­lar­dan buk­mak üçin ony ýe­re göm­ýärler. Wagtyň geçmegi bilen, üs­ti ýap­rak bi­len ör­tü­len bu to­hum­la­ryň kö­pü­si­ni onuň özi hem tap­ma­ýar. Soň­ra ýat­dan çy­kan bu to­hum­lar gö­ger­ýär. Hut şu hä­si­ýe­ti se­bäp­li dün­ýä­niň köp ýer­in­de olar agaç­la­ry kö­pelt­mek üçin to­ka­ýa goý­be­ril­ýär.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА