Er­tir 1-nji sent­ýabr gü­nü­di. Ag­şam iş­le­ri­mi bir­ýüz­li edip, in­ter­net sa­hy­pa­la­ryn­da ýer­leş­di­ri­len tä­ze­lik­ler bi­len tan­şyp baş­la­dym, in­ter­net ýaz­gy­la­ry­nyň bi­rin­de: «Sa­lam, mu­gal­lym! Gör, nä­hi­li gu­la­ga ýa­kym­ly eşi­dil­ýän söz­ler. El­bet­de, dün­ýä­de iň hor­mat­ly kä­riň haý­sy­dy­gy ba­ra­da so­ral­sa, «mu­gal­lym­çy­lyk» di­ýip jo­gap be­rer­dim. Se­bä­bi mu­gal­lym öw­red­ýän us­sat, öz öm­rü­ni ylym öw­ret­mek ýa­ly asyl­ly işe ba­gyş ed­ýän be­ýik yn­san­dyr. Mek­dep ýyl­la­ry­ny mu­gal­lym­syz göz öňü­ne ge­tir­mek as­la müm­kin däl» di­ýen se­tir­le­re gö­züm dü­şen­de bi­yg­ty­ýar ça­ga­lyk ýyl­la­rym ýa­dy­ma düş­di. El­bet­de, mäh­rem ene per­zent­le­ri üçin il­kin­ji mu­gal­lym we il­kin­ji bas­gan­çak­dyr. Ýa­şaý­şyň do­wam et­me­gi bi­len aý­lar, ýyl­lar aý­la­nyp, ça­ga bel­li bir ýa­şy­na ýe­ten­soň maş­ga­la­nyň is­le­gi­ne gö­rä ça­ga­lar ba­gy­na ber­lip, ça­ga üçin eý­ýäm ikin­ji mu­gal­lym, ýag­ny ter­bi­ýe­çi bo­lup ikin­ji bas­gan­ça­ga çy­kyp baş­la­ýar. Ça­ga­jyk­lar ça­ga­lar ba­gyn­da ter­bi­ýe­çi­niň, ýag­ny ikin­ji mu­gal­ly­myň ola­ra ber­ýän mä­hir-yh­la­sy ne­ti­je­sin­de ýu­waş-ýu­waş­dan dur­mu­şa ädim ädip baş­la­ýar. Ça­ga­lar ba­gyn­da ter­bi­ýe­çi mu­gal­lym­lar ça­ga­la­ryň elin­den tu­tup, ak ka­gy­zyň ýü­zü­ne çyz­gy­jyk­lar çe­kip, ola­ryň ki­ta­ba, su­ra­ta bo­lan hö­we­si­ni oýa­ryp baş­la­ýar­lar. El­bet­de, ça­ga mek­de­be taý­ýar­ly­gy ça­ga­lar ba­gyn­dan baş­lap öw­re­nip baş­la­ýar. Soň­ra mek­dep ýa­şy­na ýe­ten­de 1-nji sent­ýabr gü­ni, mäh­ri­ban ene-ata­la­ry­nyň elin­den tu­tup, mek­de­be ba­ryp, öz­le­ri­ne ber­ki­di­len mu­gal­lym bi­len gar­şy­laş­ýar­lar we dur­mu­şyň üçün­ji bas­gan­ça­gy­na ta­rap ýo­la ro­wa­na bo­lup baş­la­ýar­lar.
Ýa­dy­ma düş­ýär, mäh­rem kä­bäm ekiz ta­ýym Al­ma­gül iki­mi­ziň eli­miz­den tu­tup Ahal we­la­ýa­ty­nyň Bä­her­den et­ra­byn­da ýer­leş­ýän 1-nji or­ta mek­de­biň sa­ýa­ly bag­lar­dan do­ly owa­dan how­lu­sy­na el­te­nin­de içi okuw­çy og­lan-gyz­lar­dan do­ly mek­de­be haý­ran ga­lyp se­red­ýär­dik. Soň­ra mek­de­biň okuw mü­di­ri Ça­ry mu­gal­lym bi­zi bir ki­çi­rä­jik okuw ota­gy­nyň ga­py­sy­na ge­ti­rip: «Ine ça­ga­lar, si­ze ber­ki­di­len mu­gal­lym» di­ýip, ak ýüz­li, uzyn boý­ly, gör­me­geý mu­gal­lym gyz bi­len ta­nyş­dy­ryp­dy. Mu­gal­ly­my­myz Dür­li Ora­zo­wa mä­hir­li ýyl­gy­ry­şy bi­len bi­zi gar­şy­lap­dy. El­bet­de, mu­gal­ly­myň gü­ler ýü­zi, il­kin­ji no­bat­da, tä­ze oku­wa ge­len okuw­çy üçin iň ze­rur şat­lyk­dy.
Mek­dep ýat­la­ma­la­ry­ny mu­gal­lym­syz göz öňü­ne ge­tir­mek as­la müm­kin däl. Mu­gal­lym­lar san­la­ryň syr­la­ry­ny aç­ýar­lar, okuw­çy­la­ry dün­ýä me­de­ni­ýe­ti­niň aja­ýyp eser­le­ri bi­len ta­nyş­dyr­ýar­lar, ola­ra te­bi­ga­tyň ka­nun­la­ry­ny dü­şün­dir­ýär­ler. Mu­gal­ly­myň bag­ty okuw­çy­la­ry­nyň ýe­ňiş­le­ri bi­len bag­ly­dyr. Mu­gal­lym äh­li hü­när­men­le­ri, şol san­da mu­gal­lym­la­ry-da ýe­tiş­dir­ýän şah­sy­ýet­dir. Gys­ga­ça aý­dy­lan­da, mu­gal­lym äh­li hü­när­dä­ki adam­la­ryň mu­gal­ly­my­dyr. Heň­ňa­myň dür­li-dür­li pur­sat­la­ry­ny şol bir ýo­da­dan gat­nap, şol bir işik­den gi­rip-çy­kyp ge­çir­mek us­sat­ly­ga ýe­tir­ýär. Ýaş ne­sil­le­re be­ýik döw­rü­mi­ze my­na­syp, mil­li ru­hy ýö­rel­ge­le­ri­mi­ze la­ýyk­lyk­da bi­lim­dir ter­bi­ýe ber­mek­de mu­gal­lym­la­ra mu­kad­des we jo­gap­kär­li we­zi­pe yna­nyl­ýar. Mu­gal­lym sa­ha­wat­ly, ada­lat­ly, paý­has­ly we yn­san­per­wer yn­san­dyr. Ine, şo­nuň üçin mu­gal­lym­çy­lyk kä­ri iň hormat­ly kär­le­riň bi­ri ha­sap­lan­ýar. Mu­gal­lym bi­lim ber­mek bi­len bir ha­tar­da, ösüp gel­ýän ýaş nes­le ta­la­ba­la­ýyk ter­bi­ýe ber­ýän yn­san­dyr. Mu­gal­lym­çy­lyk kä­ri beý­le­ki kär­le­re ga­ra­nyň­da öz hor­ma­ty we sy­la­gy bi­len düýp­li ta­pa­wut­lan­ýar. Her kär­de bol­şy ýa­ly, mu­gal­lym­çy­lyk­da-da üs­tün­lik ga­zan­ma­gyň esa­sy şer­ti öz kä­ri­ňi söý­mek­dir. Mu­gal­lym okuw­çy­la­ry­na ter­bi­ýe ber­ýän, ýag­şy edim-gy­lym­la­ry, ze­rur en­dik­le­ri öw­red­ýän, mas­la­hat ber­ýän, edil ene-ata­la­ry ýa­ly olar ba­ra­da ala­da ed­ýän mäh­ri­ban adam bo­lup, okuw­çy­la­ry­na ma­te­ma­ti­ka­nyň sa­da­ja ha­sap­la­ma­la­ryn­dan baş­lap, çyl­şy­rym­ly hi­mi­ki tä­sir­leş­me­le­re çen­li bi­lim dün­ýä­si­niň in­çe syr­la­ry­ny öw­red­ýär­ler. Şo­nuň üçin hem ola­ra okuw­çy­la­ry­nyň üs­tün­lik­le­ri­ni gör­mek­den uly bagt ýok­dur. Okuw­çy­lar üçin bol­sa mu­gal­ly­myň «be­re­kel­la­sy» iň gym­mat­ly sow­gat­dyr.
«Or­ta müm­kin­çi­li­gi bo­lan mu­gal­lym gür­rüň ber­ýär, go­wy mu­gal­lym dü­şün­dir­ýär, aja­ýyp mu­gal­lym gör­kez­ýär, akyl­dar mu­gal­lym ruh­lan­dyr­ýar» di­ýen pä­him bar. Mu­gal­ly­myň okuw­çy­la­ryn­da­ky aý­ra­tyn­lyk­la­ry gör­mek we ola­ry kä­mil­leş­dir­mek uky­by nyg­tal­ma­ga my­na­syp. Beý­le ze­hin bol­sa her ke­se ne­sip et­me­ýär. Di­ňe mu­gal­lym­lar ça­ga­lar bi­len şeý­le kän wagt ge­çi­rip, ag­şam­la­ry­na bol­sa er­tir­ki der­siň maz­mu­ny­ny ýa­zyp hem-de bu iş­ler­den lez­zet alyp bil­ýär­ler. Mu­gal­lym edil ene-ata­lar ýa­ly, okuw­çy or­ta mek­de­bi ta­mam­la­ýan­ça, he­mi­şe ýa­nyn­da bo­lup, dur­muş­da dog­ry ýo­ly saý­la­ma­ga kö­mek ed­ýär. Şo­nuň üçin 1-nji sent­ýabr diý­len­de mek­dep, okuw­çy we mu­gal­lym ýa­dy­ňa düş­ýär, se­bä­bi bu­la­ryň hem­me­si bi­ri-bi­ri bi­len berk bag­la­ny­şyk­ly. Dur­mu­şy­my­zy mek­dep­siz, mek­de­bi okuw­çy­syz, ola­ryň iki­si­ni bol­sa mu­gal­lym­syz göz öňü­ne ge­tir­mek as­la müm­kin däl. Oka­ma­gy, ýaz­ma­gy öw­red­ýän­le­re mu­gal­lym di­ýip ýüz­len­mek bi­len, ola­ra be­lent sar­pa go­ýul­ýar. Mu­gal­lym sö­zü­niň asyl ma­ny­sy­nyň öw­re­di­ji­di­gi­ni bil­me­ýän ýok­dur. Ol he­mi­şe öw­re­di­ji, he­mi­şe ha­ly­pa. Ýaş nes­li okat­mak, ter­bi­ýe­le­mek bi­len ha­ky­ky wa­tan­çy­la­ry ýe­tiş­dir­me­gi mu­gal­ly­myň ab­ra­ýy­ny beý­geld­ýär.
Mu­gal­lym-be­ýik yn­san. Ol öz öm­rü­ni bi­lim ber­mek işi­ne ba­gyş edip, okuw­çy­la­ry­ny be­lent mak­sat­la­ra ýet­mä­ge, ola­ryň ukyp-ba­şar­nyk­la­ry­ny ýü­ze çy­kar­ma­ga, şah­sy­ýet hök­mün­de dur­muş­da öz or­nu­ny tap­ma­ga ruh­lan­dyr­ýar. Dur­muş­da mu­gal­lym aý­ra­tyn uly or­na eýe­dir. Ýaş­lyk­da her bir adam mu­gal­ly­myn­dan gö­rel­de al­ýar. Şo­nuň üçin bi­lim be­ren mu­gal­ly­myň unu­dyl­ma­ýar. Mu­gal­lym ha­kyn­da ýa­zy­jy-şa­hyr­lar en­çe­me goş­gu­la­ry dö­ret­di­ler, kä­mil eser­le­ri ýaz­dy­lar. Şeý­le eser­le­riň için­de be­lent wasp hem bar­dyr, sar­pa hem kän­dir. Bu, el­bet­de, mu­gal­ly­myň hem­me­ler üçin ha­ly­pa, ter­bi­ýe­çi hök­mün­de ga­ral­ýan­ly­gy­dyr. Hal­ky­myz­da bi­lim öw­ren­mek, ylym­ly bol­mak asyl­ly ýö­rel­ge ha­sap­lan­ýar. Şo­nuň üçin hem ýaş­la­ryň ter­bi­ýe­si mu­kad­des ha­sap­lan­ýar. Ene-ata ça­ga ter­bi­ýe ber­ýär, mu­gal­lym bu ter­bi­ýä­ni ös­dür­ýär, bi­lim öw­red­ýär, ylym­ly bol­ma­gy­na ýar­dam ed­ýär. Şeý­le be­ýik iş­le­ri üçin biz mu­gal­ly­ma «Me­niň mu­gal­ly­mym» di­ýip ýüz­len­ýä­ris. El­bet­de, mu­gal­lym­lar şeý­le be­lent sar­pa my­na­syp. Işi­ni, okuw­çy­la­ry­ny söý­ýän mu­gal­lym kä­mil mu­gal­lym­dyr. Ýaş nes­liň ala­da­sy­ny edip, ola­ryň be­gen­ji­ne be­ge­nip, gy­nan­jy­na gy­na­nyp bil­ýän, ola­ra ter­bi­ýe be­rip, bi­lim öw­red­ýän yn­san mu­gal­lym­dyr.
As­lyn­da «Mu­gal­lym – äh­li mu­gal­lym­la­ryň hem mu­gal­ly­my­dyr» di­ýip dog­ry aýd­ýar­lar. Bil­şi­miz ýa­ly, bi­lim ul­ga­myn­da­ky äh­li ugur­larda hü­när­men­le­ri ýe­tiş­dir­ýän mu­gal­lym­dyr. Ber­ka­rar döw­le­tiň tä­ze eý­ýa­my­nyň Gal­ky­ny­şy döw­rün­de öň­de du­ran be­lent mak­sat­la­ry dur­mu­şa ge­çir­mek­de mu­gal­lym­la­ryň zäh­me­ti­ne mö­hüm orun de­giş­li bo­lup, ola­ra uly ynam bil­di­ril­ýär. Ýur­du­myz­da bi­lim ul­ga­my­nyň işi­ni döw­re­bap ýo­la goý­mak we ony tä­ze sep­git­le­re ýe­tir­mek üçin äh­li şert­le­ri dö­red­ýän we mu­gal­lym­la­ra uly sar­pa goý­ýan hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň halk bäh­bit­li, döw­let äh­mi­ýet­li tu­tum­ly iş­le­ri­niň my­da­ma ro­waç­lyk­la­ra bes­len­me­gi­ni, ja­ny­nyň sag, öm­rü­niň uzak, be­lent ba­şy­nyň aman bol­ma­gy­ny ar­zuw ed­ýä­ris.

Hur­ma­gül An­na­gur­ba­no­wa,
Bäherden etrap bedenterbiýe we sport bölüminiň KAIG-nyň başlygy, tälimçi-mugallym.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА