Ýurt­da azyk howp­suz­ly­gy­ny pug­ta­lan­dyr­mak, azyk bol­çu­ly­gy­ny dö­ret­mek hal­ky­my­zyň aba­dan, bo­le­lin dur­mu­şy­ny üp­jün et­me­giň mö­hüm şert­le­ri­niň bi­ri­dir. Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň alyp bar­ýan yk­dy­sa­dy sy­ýa­sa­tyn­da bu ug­ra uly üns gö­nük­di­ril­ýär. 2015-nji ýyl­da üçün­ji müň­ýyl­ly­gyň ösüş mak­sat­la­ry­nyň bi­ri hök­mün­de azyk howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek ul­ga­myn­da ga­za­nan üs­tün­li­gi üçin ýur­du­myz Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň Azyk we oba ho­ja­lyk gu­ra­ma­sy­nyň (FAO) ýö­ri­te baý­ra­gy­na my­na­syp bol­dy. Azyk ul­ga­my­ny ös­dür­mek me­se­le­le­ri­ni ne­ti­je­li çöz­mek mak­sa­dy bi­len, da­şa­ry ýurt­lar­dan ge­ti­ril­ýän ha­ryt­la­ryň or­nu­ny tut­ýan önüm­le­ri ön­dür­mek bo­ýun­ça Döw­let mak­sat­na­ma­sy dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär.
“Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti­niň ýur­du­my­zy 2012–2016-njy ýyl­lar­da dur­muş-yk­dy­sa­dy taý­dan ös­dür­me­giň mak­sat­na­ma­sy­nyň”, şeý­le hem ösü­şiň pu­dak­la­ýyn mak­sat­na­ma­la­ry­nyň üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gi hä­zir­ki za­man önüm­çi­lik top­lum­la­ry­nyň kö­pel­me­gi­ne tä­sir et­di. Çün­ki bu mak­sat­na­ma­la­ry dur­mu­şa ge­çir­mä­ge yk­dy­sa­dy­ýe­tiň hu­su­sy ul­ga­my giň­den çe­kil­ýär. Oba ho­ja­ly­gyn­da onuň pa­ýy 90 gö­te­rim­den geç­ýär.
Hä­zir­ki döw­rüň ösen ta­lap­la­ry­na la­ýyk gel­ýän mal­dar­çy­lyk top­lum­la­ry, ýy­la­dyş­ha­na ho­ja­lyk­la­ry, un üwe­ýän ele­wa­tor­lar, çö­rek, aş, et we süýt önüm­le­ri­niň, ösüm­lik ýa­gy­nyň, peý­ni­riň, şöh­la­tyň dür­li gör­nüş­le­ri­ni ön­dür­ýän önüm­çi­lik kär­ha­na­la­ry ila­tyň azyk bol­çu­ly­gy­ny üp­jün et­mek­de uly äh­mi­ýe­te eýe­dir. Me­se­lem, 2014-nji ýyl­da hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň ak pa­ta ber­me­gin­de Ahal we­la­ýa­tyn­da, “Aba­dan” daý­han bir­le­şi­gi­niň çä­gin­de “Sa­ha­bat­ly” ho­ja­lyk jem­gy­ýe­ti ta­ra­pyn­dan gur­lan iri mal­dar­çy­lyk top­lu­my­nyň açyl­ma­gy bu ugur­da il­kin­ji tej­ri­be­le­riň bi­ri bol­dy. Ýyl­da 2 müň ton­na süýt we süýt önüm­le­ri­ni hem-de 30 ton­na et önüm­le­ri­ni ön­dür­mä­ge önüm­çi­lik kuw­wa­ty bo­lan bu top­lum hä­zir­ki za­man ho­ja­lyk­la­ryň bi­ri­dir. Bu des­ga­ny gur­mak üçin mal­dar­çy­lyk fer­ma­sy­na 9 gek­tar ýer hem-de ýo­run­ja, mek­ge­jö­wen, ar­pa we beý­le­ki iým­lik ekin­ler ek­mek üçin 400 gek­tar ýer bö­lü­nip be­ril­di.
Mun­dan baş­ga-da, Ahal we­la­ýa­tyn­da mal­lar we guş­lar üçin azyk­lyk go­şun­dy­la­ry bi­len baý­laş­dy­ry­lan iým­le­ri ön­dür­ýän döw­re­bap kär­ha­na we iri şah­ly ýaş mal­la­ry bak­mak üçin mal­dar­çy­lyk fer­ma­sy işe gi­ri­zil­di. Bä­her­den et­ra­byn­da her ýyl 20 müň ton­na süýt we 100 ton­na et önüm­le­ri­ni ön­dür­ýän mal­dar­çy­lyk top­lu­my iş­le­ýär. Ol ýo­ka­ry hil­li sy­gyr eti­ni ön­dür­mä­ge ýö­ri­te­leş­di­ri­len­dir. Bu et­rap­da kuw­wa­ty ýyl­da 100 ton­na et önüm­le­ri­ni ön­dür­mä­ge ni­ýet­le­nen ýe­ne bir mal bak­ýan ho­ja­lyk dö­re­dil­di. Şeý­le top­lum Da­şo­guz we­la­ýa­tyn­da-da gu­rul­dy. Ol 500 baş to­hum ma­ly sak­la­ma­ga hem-de ýyl­da 2 müň ton­na süý­di we 120 ton­na eti gaý­ta­dan iş­le­mä­ge ni­ýet­le­nen­dir. Hä­zir­ki wagt­da Ahal, Le­bap we Ma­ry we­la­ýat­la­ryn­da tä­ze mal­dar­çy­lyk top­lum­la­ry gu­rul­ýar. Ola­ryň her bi­ri­niň ýyl­lyk kuw­wa­ty 200 ton­na önü­me deň­dir. Bu des­ga­la­ry şu ýy­lyň iýu­nyn­da ulan­ma­ga ber­mek göz öňün­de tu­tul­ýar.
Şol bir­wagt­da guş­çu­lyk pu­da­gy hem ös­dü­ril­ýär. Bu ugur­da en­çe­me ýö­ri­te­leş­di­ri­len kär­ha­na­lar, şol san­da Ahal we­la­ýa­ty­nyň Bä­her­den et­ra­by­nyň çä­gin­de ýer­leş­ýän “Guş top­lu­my”, Bal­kan we­la­ýa­ty­nyň Be­re­ket et­ra­byn­da­ky hem-de Ma­ry we­la­ýa­ty­nyň Baý­ra­ma­ly et­ra­byn­da­ky guş­çu­lyk top­lum­la­ry bar. Tä­ze gu­rul­ýan şeý­le kär­ha­na­la­ryň ta­pa­wut­ly aý­ra­tyn­lyk­la­ry ot-iým­lik ekin­le­ri ýe­tiş­dir­mek­den, iým­lik go­şun­dy­la­ry ön­dür­mek­den we sa­tyn al­mak­dan baş­lap, et, süýt, ýu­murt­ga önüm­le­ri­ni hem-de ýa­rym taý­ýar önüm­le­ri gaý­ta­dan iş­läp ýer­le­mä­ge çen­li top­lum­la­ýyn çe­me­leş­me­ler­dir. Bu önüm­le­riň ba­ha­la­ry­nyň ar­zan, el­ýe­ter­li bol­ma­gy kär­ha­na­nyň dü­şe­wünt­li bol­ma­gy­ny üp­jün ed­ýär.
Önüm­çi­li­kde öň­de­ba­ry­jy teh­no­lo­gi­ýa­la­ry­nyň or­naş­dy­ryl­ma­gy gök önüm­le­ri goň­şy ýurt­la­ra iber­mek üçin hem müm­kin­çi­lik dö­red­ýär. Ge­çen ýyl Da­şo­guz we­la­ýa­tyn­yň S.A. Nyýazow adyndaky etrabynyň “Döw­let­li” daý­han bir­le­şi­gin­de tä­ze ýy­la­dyş­ha­na ho­ja­ly­gy bi­na edil­di. Dört gek­tar meý­dan­da ýyl­da 800 ton­na po­mi­dor, şol san­da bu gök önü­miň ýer­li we da­şa­ry ýurt­da ýe­tiş­di­ril­ýän gör­nüş­le­ri­ni ön­dür­mek göz öňün­de tu­tul­ýar, ola­ryň şi­til­le­ri ýy­la­dyş­ha­na­da ýe­tiş­di­ri­ler.
Ahal we­la­ýa­ty­nyň Bä­her­den et­ra­byn­da ýer­leş­ýän kär­ha­na­nyň dü­zü­min­de gap­la­ny­lan gök we mi­we önüm­le­ri­ni taý­ýar­la­ýan iki za­wod, şeý­le hem al­ko­gol­syz iç­gi­le­ri we aras­sa agyz su­wu­ny ön­dür­mek bo­ýun­ça za­wod­lar bar. Mür­çe daý­han bir­le­şi­gin­dä­ki 100 gek­tar meý­dan­da ar­myt, al­ma, ül­je, ga­ra­ly, şet­da­ly, erik we üzüm agaç­la­ry ekil­di. Ol ýer­dä­ki ýy­la­dyş­ha­na ho­ja­ly­gyn­dan her gün­de gök önüm­ler paý­tag­ty­my­zyň söw­da no­kat­la­ry­na ibe­ril­ýär.
Döw­let bu­ýur­ma­la­ry­na la­ýyk­lyk­da, 5 ýy­lyň do­wa­myn­da oba ho­ja­lyk önüm­le­ri­ni ýe­tiş­dir­mek bo­ýun­ça şert­na­ma­la­ýyn borç­na­ma­la­ryň ýe­ri­ne ýe­ti­ril­me­gi­ni üp­jün eden daý­han­la­ra ýer­le­riň uzak­möh­let­le­ýin kä­ren­de­si­ne be­ril­me­gi, bu pu­dak­da oba ho­ja­lyk paý­dar­lar jem­gy­ýet­le­ri­niň dö­re­dil­me­gi azyk bol­çu­ly­gy­nyň pug­ta­lan­dy­ryl­ma­gy­na, gurp­ly ýer eýe­le­ri­niň, daý­han ho­ja­lyk­la­ry­nyň ke­ma­la gel­me­gi­ne uly ýar­dam ber­ýär.

Gur­ban­täç MY­RA­DO­WA,
Aş­ga­bat şä­he­rin­dä­ki Ag­ro­se­na­gat or­ta
hü­när okuw mek­de­bi­niň mu­gal­ly­my.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА