Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň taý­syz ta­gal­la­sy bi­len Ber­ka­rar döw­le­ti­mi­ziň bag­ty­ýar­lyk döw­rün­de hal­ky­my­zyň kö­pa­syr­lyk mil­li mi­ra­sy­nyň dün­ýä ýa­ýy­lyp, gyz­gyn gol­da­wa eýe bol­ýan­dy­gy kal­by­myz­da ata Wa­ta­ny­my­za bo­lan eg­sil­mez buý­sanç dö­red­ýär. 2017-nji ýy­lyň 7-nji de­kab­ryn­da Ko­re­ýa Res­pub­li­ka­sy­nyň Çe­ju şä­he­rin­de ge­çi­ri­len ÝU­NES­KO-nyň 12-nji mej­li­sin­de hal­ky­my­zyň küşt­dep­di aý­dym we tans sun­ga­ty­nyň adam­za­dyň Mad­dy däl me­de­ni mi­ra­sy­nyň sa­na­wy­na go­şu­lan­dy­gy ba­ra­da­ky hoş ha­ba­ryň ge­lip go­wuş­ma­gy hem kalp­la­ry­myz­da şeý­le buý­san­dy­ry­jy duý­gu­la­ry oýar­dy.
Bil­şi­miz ýa­ly, soň­ky bir­nä­çe ýy­lyň do­wa­myn­da “Ga­dy­my Merw”, “Kö­ne­ür­genç”, “Nu­saý” ýa­ly ta­ry­hy-me­de­ni ýa­dy­gär­lik­le­ri­mi­ziň, halk pä­hi­mi­niň dür­dä­ne­si bo­lan “Gö­rog­ly” eposynyň ÝU­NES­KO-nyň Bü­tin­dün­ýä mi­ra­sy­nyň sa­na­wy­na gi­ri­zi­len­di­gi­ni hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz ýur­du­my­zyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň 2017-nji ýy­lyň 8-nji de­kab­ryn­da ge­çi­ri­len gi­ňiş­le­ýin mej­li­sin­de gu­wanç bi­len bel­le­di. Bu gün­ki gün göz­ba­şy­ny ga­dy­my dö­wür­ler­den alyp gaýd­ýan küşt­dep­di aý­dym we tans sun­ga­ty­myz bu sa­na­wyň üs­tü­ni ýe­tir­di.
Türk­men hal­ky­nyň ne­sil­ba­şy­sy Oguz han türk­men­den gaýd­ýan bäş müň ýyl­lyk ta­ry­hyň do­wa­myn­da dö­re­di­len halk dö­re­di­ji­lik eser­le­ri öz­bo­luş­ly çe­per­çi­lik for­ma­la­ra we aja­ýyp maz­mu­na baý­dyr. On­da hal­ky­my­zyň eý­ýam­la­ryň do­wa­myn­da dö­re­den, ös­dü­ren we kä­mil­li­ge ýe­ti­ren paý­ha­sy­nyň, çe­per aňy­nyň gen­ji-ha­zy­na­sy jem­le­nen­dir. Olar hal­ky­my­zyň ta­ry­hy eý­ýam­lar­da­ky ýa­şaý­şy­ny, dur­mu­şy­ny, jem­gy­ýet­çi­lik pi­kir­le­ri­ni, is­leg-ar­zuw­la­ry­ny öw­ren­mek­de eg­sil­mez çeş­me­dir.
Şa­hy­ra­na halk dö­re­di­ji­li­gin­de küşt­dep­di žan­ry aý­ra­tyn or­ny eýe­le­ýär. Küşt­depdi ga­zal­la­ry möç­be­ri, bo­gun sa­ny­nyň az­ly­gy, la­byz­ly aý­dy­ly­şy, ýe­ňil ýe­ri­ne ýe­ti­ri­li­şi bi­len ta­pa­wut­lan­ýar. Onuň ga­zal­la­ry joş­gun­ly gö­zel duý­gu­la­ra, he­re­ke­ti tä­sin şe­kil­le­re baý­dyr. Küşt­dep­di ga­zal­la­ry ýag­şy gö­rüm-gö­rel­dä­ni, gö­zel­li­gi gol­da­mak, adam­kär­çi­lik, yn­sap­ly­lyk, ah­lak­ly­lyk, pä­him-paý­has­ly­lyk ýa­ly sy­pat­la­ry öňe sü­rüp, ha­lal zäh­met çek­mek, ar­zuw­ly gö­wün­le­ri mak­sat-my­ra­da ýe­tir­mek ýa­ly öwüt-ün­dew­le­ri be­ýan ed­ýär. Umu­my­lyk­da aý­dy­lan­da, şeý­le baý we köp öwüş­gin­li çe­per­çi­lik hal­kyň çuň­ňur ze­hi­ni­niň, ne­sil­le­riň ru­hy ga­ra­ýyş­la­ry­nyň önü­mi­dir.
Küşt­dep­di, esa­san, toý­lar­da ýe­ri­ne ýe­ti­ril­ýär. On­da or­ta çy­kan bir­nä­çe adam ýa-da iki adam sa­za gö­rä, saz­la­şyk­ly he­re­ket edip, “küşt-küşt” di­ýip, tans ed­ýär. Şol ma­hal owa­zy la­byz­ly ge­lin-gyz­lar ýa-da ýi­git­ler küşt­dep­di­niň ga­zal­la­ry­ny uly hy­juw bi­len aýd­ýar­lar.
Küşt­depdi il­ki Bal­kan se­bit­le­rin­de, Ha­za­ryň ke­nar­la­ryn­da mes­gen tu­tan türk­men­le­riň dur­mu­şyn­da ýü­ze çy­kyp­dyr. Ke­nar­ýa­ka türk­men­le­ri ony şow­hun bi­len ýe­ri­ne ýe­ti­rip­dir­ler. Bu pur­sat­lar­da “Eý-ha-eý, uh­hu-uh­hu, küşt-küşt” diýlip, ýe­ri de­pip, el he­re­ke­tleri bi­len tans edi­lip­dirler.
Her bir ug­ruň wag­tyň geç­me­gi bi­len öz­ge­ri­şe eýe bol­şy ýa­ly, küşt­depdile­rem soň­ra türk­men top­ra­gy­nyň äh­li kün­je­gi­ne ýaý­rap, tu­tul­ýan toý-to­ma­şa­la­ryň, şow­hun­ly-şa­ga­laň­ly baý­ram­la­ryň aý­ryl­maz bö­le­gi­ne öw­rü­lip­dir. Küşt­depdi­ler­de ge­lin-gyz­la­ryň gö­zel­li­gi Aýa, Gü­ne, ýyl­dyz­la­ra, ola­ryň şamar saç­la­ry ma­ra, du­ta­ryň ta­ry­na, göz­le­ri oka­ra, gaş­la­ry ýa­ýa meň­ze­di­lip­dir. Te­bi­gat gö­zel­lik­le­ri – hoş owaz­ly bil­bil­ler, gül-gun­ça­lar, oba gö­zel­li­gi, lä­le­zar çöl­ler, akarlar, toý­la­ryň şat­ly­gy su­rat­keş­lik bi­len be­ýan edi­lip­dir.
Ak ýol­dan ba­ra-ba­ra,
Ba­ryň aý­dyň gül ýa­ra,
Oba­lar­myz öz­ger­di,
Çöl­ler dön­di gül­za­ra.
Her bir şa­hy­ra­na eser öz dö­rän döw­rü­niň aý­na­sy­dyr. On­da öz döw­rü­niň ýer-ýur­dy, hal­kyň meş­gul­lan­ýan kesp-kä­ri, hü­nä­ri, daş-tö­we­re­gi­ni gur­şap alan te­bi­ga­ty, däp-des­su­ry, me­de­ni­ýe­ti, di­ni ynanç-yg­ty­kat­la­ry, urp-adat­la­ry, gat­na­şyk­da bo­lan ýurt­la­ry, şä­her­le­ri, oba-kent­le­ri öz be­ýa­ny­ny tap­ýar.
Ber­ka­rar döw­le­ti­mi­ziň bag­ty­ýar­lyk döw­ri şa­hy­ra­na halk dö­re­di­ji­li­gi­niň dür­li ugur­la­ry bi­len bir ha­tar­da, küşt­dep­di žan­ry­nyň uly ösü­şe eýe bol­ma­gy­na ýar­dam et­di. Her bir gü­ni ýo­ka­ry ösüş­le­re bes­len­ýän za­ma­na­myz­da joş­gun­ly kalp­la­ryň owa­zy bo­lan küşt­dep­di­ler toý-baý­ram­la­ryň be­ze­gi­ne öw­rül­di. Şeý­le­lik­de, hä­zir­ki dö­wür­de küşt­dep­di­ler tans to­par­la­ry­nyň çy­kyş­la­ryn­da aý­dyň be­ýa­ny­ny tap­dy.
Hä­zir­ki za­man küşt­dep­di­le­rin­de Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň mer­da­na hal­ky­my­za peş­geş be­ren Ber­ka­rar döw­le­ti­mi­ziň bag­ty­ýar­lyk döw­rü­niň uly ro­waç­lyk­la­ry buý­sançly wasp edil­ýär.
Baş­la­lyň-a, baş­la­lyň,
Küşt dep­mä­ge baş­la­lyň!
Ga­raş­syz­lyk to­ýun­da
Göw­nü­mi­zi hoş­la­lyň!
Ýur­du­my Gü­neş çoý­ýar,
Göw­nü­miz ga­nat ýaý­ýar,
Hal­ky­myz gu­wanç bi­len,
Ar­ka­da­gy­ny söý­ýär!
Bu tä­ze maz­mun­ly aja­ýyp se­tir­le­riň şi­rin owa­zy bag­ty­ýar diň­leý­ji­le­riň ýü­rek jo­şu­na go­şu­lyp, ola­ryň ru­hu­ny has-da be­len­de gö­ter­ýär!

Ma­ýa ME­RE­DO­WA,
S.A.Ny­ýa­zow adyn­da­ky Türk­men oba
ho­ja­lyk uni­wer­si­te­ti­niň ka­fed­ra mü­di­ri.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА