Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miziň dö­wet ga­la­my­nyň as­tyn­dan çy­kan her bir ese­ri mil­li aý­ra­tyn­ly­gy bi­len hal­ky­my­zyň ru­hy dün­ýä­si­niň ös­me­gi­ne, mil­li me­de­ni, ede­bi we ta­ry­hy mi­ra­sy­my­za bo­lan çuň­ňur ga­ra­ýyş­la­ryň ke­ma­la gel­me­gi­ne uly ýar­dam ed­ýär. Şeý­le eser­le­riň bi­ri-de hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň yla­hy ze­hi­ni­niň mi­we­si bo­lan “Türk­me­nis­tan – Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň ýü­re­gi” at­ly ki­ta­by­dyr. Eziz Ar­ka­da­gy­my­zyň tä­ze ki­ta­byn­da ýur­du­my­zyň çä­gin­de dür­li wagt­lar­da bi­na edi­len ar­hi­tek­tu­ra ýa­dy­gär­lik­le­ri, dün­ýä ýaň sa­lan Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň äh­mi­ýe­ti, ata-ba­ba­la­ry­my­zyň ze­hi­ni bi­len dö­re­di­len ede­bi gym­mat­lyk­la­ry­myz ha­kyn­da düýp­li söz açyl­ýar. Ki­ta­byň “Nu­saý­dan De­his­ta­na çen­li” at­ly dör­dün­ji bö­lü­min­de mil­li Li­de­ri­miz Tä­ze Nu­sa­ýyň dag etek kün­jek­le­ri ha­kyn­da söz açyp, halk dur­mu­şy­nyň aý­ryl­maz bö­le­gi bo­lan be­dew at­lar, ola­ryň daş ýü­zün­de ga­lan yz­la­ry ha­kyn­da şeý­le ýaz­ýar: “Hal­ky­my­zyň be­de­we bo­lan söý­gü­si Gö­rog­ly­nyň Gy­ra­ty­na bo­lan ga­raý­şyn­da aý­dyň ýü­ze çyk­ýar. Gö­rog­ly­nyň be­de­wi­ni ta­ryp edip aý­dan na­ma­la­ry hal­ky­my­zyň be­de­we söý­gü­si­niň se­na­sy di­ýil­se hem dog­ry bo­lar­my­ka diý­ýä­rin”.
Ha­wa, halk pä­him­dar­ly­gy­nyň taý­syz nus­ga­sy bo­lan “Gö­rog­ly” eposynda Gö­rog­ly­nyň hak syr­da­şy, ýow gü­nün­de ýol­da­şy, toý gü­nün­de ga­na­ty bo­lan Gy­rat boý­dan-ba­şa he­re­ket ed­ýär. Gö­rog­ly is­len­dik ha­la dü­şen ýag­da­ýyn­da Gy­rat onuň hem­ra­sy bol­ýar. Şo­nuň üçin Gö­rog­ly ga­nat­ly be­de­wi­niň ta­ry­py­ny kem­siz ýe­tir­ýär:
Be­de­wiň as­ly be­hişt­den,
Be­re­kel­la, Gy­rat, sa­ňa!
Na­lyň tyl­la­dan-kü­müş­den,
Be­re­kel­la, Gy­rat, sa­ňa!
Gö­rog­ly beg Gy­ra­ty, hat­da per­zent de­ňin­de eý gör­ýär. Sö­we­şe gi­ren­de, eýe­si bi­len gi­rip, duş­ma­na gar­şy aý­gyt­ly he­re­ket ed­ýän Gy­rat özü­ne bo­lan hor­mat-sar­pa­ny he­re­ke­ti bi­len ga­zan­ýar. Şo­nuň üçin ol her ädim­de Gö­rog­ly­nyň di­lin­de na­ma bo­lup ýaň­lan­ýar:
Eý, ja­na­wer, ka­ma­ty­ňa gu­wan­dym,
Gur­ba­nyň bo­la­ýyn, al me­niň pen­dim,
Sen­den öz­ge bol­maz me­niň per­zen­dim,
On bäş gün­lük ýo­la ga­çar gü­nüň­dir.
“Be­dew – ýi­gi­diň uçar ga­na­ty”
diý­le­ni. Gö­rog­ly beg hiç bir za­man Gy­rat­syz oňup bil­me­ýär. Eýe­si­ne höw­rü­gen Gy­rat hem Gö­rog­ly­nyň haý diý­se, ha­ra­ýy. Ese­riň “Har­man­dä­li” şa­ha­syn­da Gö­rog­ly be­giň ta­ry­py­na na­zar sa­la­lyň:
Gel, Gy­ra­tym, rast sö­zü­mi söz­lä­ýin,
Ýi­git ýü­re­gi­niň ýa­ry sen, be­dew!
Ýyl­dyz de­ýin süý­nü­şi­ňi söz­lä­ýin,
Ça­par­man ýi­gi­diň zo­ry sen, be­dew!
Eposyň şa­ha­la­ryn­da be­dew atyň gym­ma­ty beý­le­ki gah­ry­man­la­ryň dil­le­rin­den hem düş­me­ýär. Be­de­wiň her bir zat­dan eziz­di­gi nyg­tal­ýar. Ese­riň “Gü­la­ýym hem Är­ha­san” şa­ha­syn­dan bir my­sa­la ýüz­le­ne­liň. Bu şa­ha­da: “Är­ha­san Gy­ra­ty­ny ta­ryp­lap, bäş ke­le­me söz aý­dar bol­dy” diý­lip, şu aşak­da­ky bent be­ýan edil­ýär:
Eý, ke­niz­ler, bu Gy­ra­tym hä­si­ýet­li ja­na­war,
Kim alar bol­sa, mu­nuň al­dyn­da köp­dür si­m-u-zer,
Kim mü­ner bol­sa mu­ny, äh­li ha­tar­dan bi­ze­rer,
Bu Gy­ra­tym­nyň ba­ha­sy Gü­la­ýy­ma ba­şa-baş.
Be­dew atyň ta­ry­py uzak asyr­la­ryň do­wa­myn­da türk­men nus­ga­wy ede­bi­ýa­ty­nyň sa­hy­pa­la­ryn­da, halk dö­re­di­ji­lik eser­le­rin­de, hä­zir­ki za­man ede­bi­ýa­ty­myz­da uly orun alyp­dyr. Be­ýik söz us­sat­la­ry Mag­tym­gu­ly, Mä­tä­ji, Seý­di, Mis­gin­gy­lyç, Şeý­da­ýy ýa­ly şa­hyr­lar onuň hä­si­ýet­li aý­ra­tyn­lyk­la­ry­ny öz goş­gy se­tir­le­ri­ne sa­lyp­dyr­lar. Bu ugur­da hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz hem ägirt uly iş­le­ri amal et­di. Mil­li Li­de­ri­mi­ziň dö­wet ga­la­my­nyň as­tyn­dan çy­kan “Ahal­te­ke be­de­wi – bi­ziň buý­san­jy­myz we şöh­ra­ty­myz”, “Ga­da­my bat­ly be­dew” at­ly dün­ýä oky­jy­la­ry­nyň söý­gü­si­ni ga­za­nan eser­le­ri ahal­te­ke be­dew­le­ri ha­kyn­da ýa­zy­lan dür­dä­ne eser­ler hök­mün­de mil­li ede­bi­ýa­ty­my­zyň al­tyn ha­zy­na­sy­na gir­di. Bu eser­ler gym­ma­ty eg­sil­me­jek aý­dyň çeş­me hök­mün­de dün­ýä dil­le­ri­ne ter­ji­me edil­di.
Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz “Türk­me­nis­tan – Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň ýü­re­gi” at­ly ki­ta­byn­da ahal­te­ke be­dew­le­ri­niň as­ly me­ka­ny bo­lan Ga­dy­my Nu­saý­da at­ly ýö­ri­şe ak pa­ta be­ril­me­gi­niň ge­çen “Aşgabat 2017” oýunlarynyň aja­ýyp ba­dal­ga­sy bo­lan­dy­gy­ny buý­sanç bi­len bel­le­ýär.
Goý, Ber­ka­rar döw­le­ti­mi­ziň bag­ty­ýar­lyk döw­rün­de buý­san­jy­myz we şöh­ra­ty­myz bo­lan ahal­te­ke be­dew­le­ri­mi­ziň şan-şöh­ra­ty­ny dün­ýä ýaý­ýan Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň ja­ny sag, öm­ri uzak, be­lent tu­tum­ly iş­le­ri he­mi­şe ro­waç bol­sun!

Gö­zel AL­LA­NA­ZA­RO­WA,
Türk­men döw­let bi­na­gär­lik-gur­lu­şyk ins­ti­tu­ty­nyň mu­gal­ly­my.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА