Agaç­lar we to­kaý­lyk­lar ýaşaýyş gurşawyny aras­sa ho­wa bi­len üp­jün ed­ýär. Jan­ly-jan­dar­la­ryň ýa­şa­ma­gy üçin ge­rek bo­lan kis­lo­ro­dyň uly bö­le­gi­ni ösüm­lik­ler ön­dür­ýär. Ga­zet­dir žur­nal­la­ry oka­ýan, te­le­ýaý­ly­ma to­ma­şa ed­ýän bol­sa­ňyz, py­lan ýer­de py­lan­ça ýaş­ly aga­jyň ta­py­lan­dy­gy ba­ra­daky ha­bar­la­ra hem du­şan bol­sa­ňyz ge­rek. Agaç ke­si­len­de, onuň için­dä­ki hal­ka­­la­ryň sa­ny aga­jyň ýa­şy­ny gör­kez­ýär. Şeýle hem bu hal­ka­lar ge­çen ýyl­la­ryň do­wa­myn­da ho­wa­nyň ýag­da­ýynyň nähili bolandygyny hem gör­kez­ýär. Ýag­ny, hal­ka­nyň ara­sy giň bol­sa, on­da şol ýy­lyň ygal­ly bo­lan­dy­gy­ny, dar bol­sa, gu­rak ge­çen­di­gi­ni aňladýar. Hat­da to­kaý­da ýan­gyn bo­lup bol­man­dy­gy­ny hem anyk­lap bol­ýar. Şeý­le hem agajyň ýaşy ha­sap­la­nan­da, ýagşyň köp ýagýan ýer­ler­indä­ki­ler bi­len gu­rak ýer­ler­dä­ki­ler ta­pa­wut­ly bol­ýar. Aga­jyň ýa­şy bi­ler­men­ler ta­ra­pyn­dan ke­sil­mez­den, on­dan nus­ga­lyk al­mak ar­ka­ly hem ha­sap­lan­ýar. Hä­zir­ki wagt­da ýa­şy iň uly agaç sos­na (“Pi­nus lon­gaeva”) bo­lup, ol ABŞ-nyň Ka­li­for­ni­ýa şta­tyn­da­ky Sýer­ra-Ne­wa­da dag­la­ry­nyň de­ňiz de­re­je­sin­den 3275 metr be­lent­lik­däki gerşinde ösüp­dir. Gu­rap ga­lan aga­jyň 4900 ýa­şan­dy­gy aý­dyl­ýar.
Agaç­la­ryň peý­da­sy sa­nar­dan köp­dür. Kök­le­ri dag­lyk ýer­ler­de top­ra­gyň süýş­me­gi­niň öňü­ni al­ýar. To­kaý­larda ösüm­lik­ler we haý­wan­lar üçin te­bi­gy suw çeş­me­si­ saklanýar. Ho­wa­nyň gyz­gyn­ly­gyny we so­wu­klygyny saz­la­ýar. Bu­guň dy­kyz­la­şyp ýa­g­şa öw­rül­me­gi­ni üp­jün ed­ýär. Ilat­ly ýer­ler­de ho­wa­nyň aras­sa bol­ma­gy­ny üpjün edýär we gal­ma­ga­lyň öňü­ni al­ýar. Gün­de­lik dur­muş­da ula­nyl­ýan köp za­dyň çig ma­ly hök­mün­de agaç­lar­dan peý­da­la­nyl­ýar.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА