Alym­lar mu­ny her bir yn­sa­nyň öz ene­si­ni hem­me­ler­den go­wy ta­na­ýan­dy­gy bi­len dü­şün­dir­ýär­ler. Ha­ky­kat­dan-da, ta­nyş zat­lar biz­de ra­hat­lyk duý­gu­sy­ny oýar­ýar, nä­ta­nyş zat­lar nä­çe gy­zyk­lam bol­sa, ga­la­gop­luk dö­red­ýär. Ki­çi­jik ça­ga­nyň ýat ada­my gö­rüp, ýa­dyr­gap ag­la­ma­gy we ene­si­ni gö­ren­den soň, ka­rar ta­pyp, ag­la­ma­gy­ny goý­ma­gy mu­nuň aý­dyň my­sa­ly­dyr. As­lyn­da, ene bi­len ça­ga­nyň ara­syn­da­ky baglanyşyk hiç bir ylym ta­ra­pyn­dan su­but edi­len däl­dir. Bu mä­hir duý­gu­sy­nyň yla­hy­ýet­den gaýd­ýan­dy­gy bi­len dü­şün­di­ril­ýär. Ene öz ça­ga­sy­nyň der­di­ni ça­ga­ka-da, ýet­gin­jek­kä-de, ýa­şy ulalyşanso­ňam duý­ma­ga ukyp­ly­dyr. Ene­ler bi­zi özü­miz­den go­wy ta­na­ýan ýe­ke-täk yn­san­lar­dyr.
Bel­ki-de, uzak ýo­la sy­ýa­ha­ta gi­dem­de, ýa­nym­a ýol­daş bo­lan gel­niň gür­rüň­le­ri kal­by­my goz­ga­la­ňa sal­ma­dyk bol­sa, ene ba­ra­da­ky şu ýaz­gy­la­ry­my gal­dyr­ma­sa­mam gal­dyr­maz­dym. Göz­le­ri­ne gus­sa çö­ken bu ge­lin öz kä­be­si hak­da hem ökünç, hem buý­sanç bi­len şeý­le di­ýip­di:
– Ejem ýaş ge­lin­kä, ka­kam ara­dan çy­kyp, al­ty ça­ga­sy bi­len ga­lyp­dy. Ça­ga­lyk­dan aňym­da şeý­le dü­şün­je bar­dy. Me­niň üçin eje­ler hiç ha­çan ýa­da­ma­ýan, gi­je-gün­diz iş­le­ýän we hiç ha­çan ajyk­ma­ýan adam­lar­dy. Çün­ki meň eje­mem edil şeý­le­di. Gi­je-gün­diz, ar­man-ýa­da­man çe­ken zäh­me­ti bi­len ça­ga­la­ry­ny hiç za­da zar et­män ýe­tiş­di­rip­di. Bi­ziň ba­ry­my­zyň ýo­ka­ry bi­lim­li bol­ma­gy­myz onuň esa­sy baş mak­sa­dy­dy. Men iň kör­pe­si bo­lam­soň, luk­man bol­ma­gy­my is­leýär­di. Me­nem onuň is­le­gi­ni ber­jaý edip, luk­man hü­nä­ri­ni ele al­dym.
Eje­miň he­mi­şe bi­ziň ala­da­my­zy eden­di­gi­ne in­di özüm ene bo­lam­soň dü­şün­ýä­rin. Ýaş­kam onuň men­den kem­siz adam ýa­sa­jak bol­ýan­dy­gy­na dü­şü­ner­dim. Mun­dan nä­ra­zy­dym. “Eje me­nem dyn­jy­my ala­ýyn, me­nem ge­ze­len­je gi­dä­ýin, me­nem adam ahy­ry” di­ýen wagt­la­ry­mam az bol­man­dy. Eje­miň özi iş­jan­ly bo­lan­soň, bi­ziň öz dur­mu­şy­my­za bo­lan gat­na­şy­gy­myz bi­len ra­zy­laş­ma­ýar­dy. He­mi­şe nä­me­dir bir zat­la­ry öw­ren­me­gi­mi­zi is­le­ýär­di.
Bir gün he­niz mek­dep okuw­çy­sy döw­rüm­de, ol bir gat­naş­ýan ýe­ri­mi­ziň gy­zy­nyň iň­lis di­lin­den sa­pak ber­ýän­di­gi­ni, me­ni hem şo­ňa gat­na­mak üçin ýaz­dy­ran­dy­gy­ny, eý­ýäm al­ty aý­lyk pu­lu­ny hem tö­län­di­gi­ni aýt­dy. Biz o ma­hal­lar ça­ga­dyk, mek­dep­den boş wagt­la­ry­myz öz me­ýil­le­ri­miz bar­dy, gur­jak te­at­ry gurnagyna gat­nan bol­ýar­dym we öz güý­men­jäm­den lez­zet al­ýar­dym. Şo­nuň üçin eje­miň men­den so­ra­man, iň­lis di­li­ni öw­ren­mä­ge ýaz­dy­ran­dy­gyn­dan ga­ty nä­ra­zy bol­dum. Ejem pa­hyr şon­da: “Gy­zym hü­nä­ri öw­ren­de, ýig­ren di­ýip­dir­ler, gel­jek­de sa­na ge­rek bo­lar” di­ýip ýal­ba­ryp­dy.
Ne­ti­je­de, men Mäh­ri mu­gal­ly­myň ýa­ny­na gat­nap, iň­lis di­li­niň baş­lan­gyç bin­ýa­dy­ny al­dym. Mu­gal­lym men­den ra­zy­dy, dil öw­ren­mek men­de hiç hi­li kyn­çy­lyk dö­ret­me­di. Ýyl­lar geç­di, men eje­me bir gün: “Eje sen bi­de­rek ça­ga­laň ag­zyn­dan ke­sip, ma­ňa iň­lis di­li­ni okat­dyň, han­ha, in­di oň ge­re­gem ýok” di­ýip­dim. Eje­miň se­si­ni çy­kar­man, gy­zy­myň gul­pa­jy­gy­ny örüp, aşak ba­kyp otu­ra­ny hä­zi­rem göz öňüm­den gi­de­nok.
On­dan bä­ri ýyl­lar geç­di. Özü­mi­zem ene bol­duk. Ça­ga ter­bi­ýe ber­me­giň, ony ek­läp sak­la­ma­gyň, ony ile peý­da­ly adam edip ýe­tiş­dir­me­giň nä­hi­li agyr­dy­gy­ny ýyl­lar du­ra-ba­ra su­but et­di. Ça­ga­la­rym ulal­dy­gy­ça eje­mi küý­se­dim, ol bol­sa, bir­ma­hal bi­ziň ara­myz­dan gi­dip­di. Me­niň dur­mu­şy­myň her bir öw­rü­min­de eje­miň öwüt-ün­dew­le­ri, aý­dan zat­la­ry çyk­ýar­dy. Men şon­da eje­le­riň hiç ha­çan öz ça­ga­la­ry­na ýa­man­lyk is­le­me­ýän­di­gi­ne ýe­ne bir ge­zek göz ýe­tir­ýär­dim.
Iň soň­ky ge­zek bo­lup ge­çen şeý­le wa­ka­la­ryň bi­ri bol­sa, me­niň eje­me aý­dan zat­la­ry­my ýat­lap, öz bol­şum­dan utan­ma­ga mej­bur et­di. Şon­da men in­di eje­mi gu­jak­lap, oňa min­net­dar­lyk bil­di­rip bil­me­je­gim üçin um­ma­syz ah­myr etdim.
Eje­miň ar­zuw edi­şi ýa­ly, luk­man bo­lup il-gü­ne hyz­mat edip ýör­käm, ýol­baş­çy­my­zyň me­ni öz ýa­ny­na ça­gyr­ýan­dy­gy­ny aýt­dy­lar. Onuň ýa­ny­na ba­ram­da, hal-ah­wal so­ra­şa­ny­myz­dan soň, da­şa­ry ýur­da bir­nä­çe aý­lyk kä­mil­leş­di­riş oku­wy­na ug­rat­mak bo­ýun­ça ge­çi­ri­len sel­je­riş­de me­ni ug­rat­mak ba­ra­da­ky ka­ra­ra ge­len­dik­le­ri­ni aýt­dy we me­niň ra­zy­ly­gy­my so­ra­dy. El­bet­de, bu me­niň üçin uly ynam­dy, bu öz hü­nä­rim bo­ýun­ça ge­çi­ril­ýän ab­raý­ly okuw­dy, bu ugur­dan alan bi­li­mi­mi has-da kä­mil­leş­dir­mek­de örän amat­ly pur­sat­dy. Be­gen­ji­miň çä­gi ýok­dy. Men mu­ny özü­miň zäh­me­ti­me ber­len ýo­ka­ry ba­ha di­ýip, ha­sap edip­dim, şon­da baş­ly­gy­myz: “Se­niň iň­lis di­li­ni kä­mil bil­me­giň kes­git­leý­ji şert bo­lup çy­kyş et­di, tek­lip edi­len­le­riň ara­syn­da iň­lis di­li­ni su­wa­ra bil­me­giň ta­pa­wut­ly ta­ra­pyň bol­dy” diý­di.
Ine, şon­da men eje­miň ça­ga­kam dil öw­ren­mä­ge gat­nat­jak bo­lup ýal­ba­ry­şy, meň her ge­zek gi­dem­de tow­lan­jy­rap, ör-gök­den ge­lip, git­mek is­le­meý­şim, in so­ňun­da-da, oňa min­net­dar­lyk bil­dir­me­giň de­re­gi­ne aza­by­nyň boş­du­gy­ny aý­dy­şym edil ki­no len­ta­sy ýa­ly bi­rin-bi­rin göz öňüm­den geç­di. Göz­le­rim­den ajy göz­ýaş­lar pa­ýyr­dap gaýt­dy. Ýö­ne ol göz­ýaş­la­ryň şat­lyk däl-de, ökünç, ah­myr, utanç göz­ýaş­la­ry­dy­gy­ny özüm­den baş­ga aň­lan bol­ma­dy.
Şu gün­ler eje­miň aza­by­nyň, ta­gal­la­la­ry­nyň hö­zi­ri­ni gö­rüp ýö­ren dö­wür­le­rim kä­bä­me bo­lan mä­täç­li­gi­miň ha­sam güý­jän­di­gi­ni gör­ýä­rin. Ýö­ne eje­le­riň tak­dy­ry şeý­le bol­ma­ly, olar tö­we­re­gi­ne ýag­ty­lyk ber­mek üçin öz­le­ri edil şem ýa­ly ýa­nyp gu­tar­ýar­lar.
…Ha­wa, ýol­da sa­ta­şan bu gel­ni­miň be­ren gür­rüň­le­ri men­de diý­seň uly tä­sir gal­dy­ryp­dy. Me­niň şu ýer­de öz eje­me be­ren so­ra­gym ýa­dy­ma dü­şüp­di. Ki­çi­jik ji­gim dün­ýä ge­len­de men eje­mi ga­ba­nyp­dym, in­di onuň söý­gü­si­ni paý­laş­ma­ly bol­ja­gym ba­ra­da­ky pi­kir hiç yn­ja­lyk ber­män­di. Şon­da ki­çi­jik ji­gi­mi gu­ja­gy­na alyp, otu­ran eje­me: “Eje, in­di sen me­ni öň­kiň ýa­ly go­wy gör­mer­siň­mi?” di­ýip­dim. Ejem meň ba­şy­my sy­pa­lap: “Ba­lam, heý, ýa­nyp du­ran şem­den baş­ga şe­me ot ge­çi­re­niň bi­len şe­miň ody ke­me­ler­mi?! Ejeň söý­gü­sem şo­nuň ýa­ly­dyr, hem­mä­ňi­ze ýe­ter­lik­dir, sa­ňa bo­lan söý­gü­me hiç tä­sir et­mez” di­ýip­di.
Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň “Enä tag­zym – mu­kad­des­li­ge tag­zym” at­ly ki­ta­by­ny hal­ky­my­za sow­gat eden­di­gi­ni eşi­den ba­dy­ma ony oka­mak ar­zu­wy bi­len ki­tap­ha­na bar­dym. Ki­tap­da ene hak­da­ky aý­dy­lan aja­ýyp söz­ler­den, ro­wa­ýat­lar­dan ýü­re­gim te­sel­li tap­dy. Mäh­ri­ban Ar­ka­da­gy­my­zyň ene­le­re, ze­nan­la­ra goý­ýan sar­pa­sy bu gün döw­le­ti­mi­ziň sy­ýa­sa­tyn­da-da uly orun eýeleýär. Bu ba­ra­da ki­tap­da owa­dan su­rat­lar bi­len be­ze­len mag­lu­mat­lar ge­ti­ri­lip­dir. Esa­san hem mil­li Li­de­ri­mi­ziň öz mäh­ri­ban kä­be­si ba­ra­da­ky ýat­la­ma­la­ry, gür­rüň­le­ri ak­gyn­ly okal­ýar. Uly iliň Ar­ka­da­gy bo­lup ýe­ti­şen şeý­le il­ha­lar yn­sa­ny ýe­tiş­di­ren Ogul­abat ejä bo­lan hor­ma­tyň ha­sam art­ýar. Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň “Ata-ene – her bir yn­san üçin iň ýa­kym­ly hem lez­zet­li ha­ky­da” di­ýip belleýşi ýa­ly, “Enä tag­zym – mu­kad­des­li­ge tag­zym” ki­ta­by öz ene­si­ni söý­ýän her bir adam üçin gym­mat­ly sow­gat­dyr.

Gül­ba­har Gur­ba­no­wa,
TGM-niň Be­ýik Sa­par­my­rat Türk­men­ba­şy adyn­da­ky Har­by ins­ti­tu­tynyň uly mu­gal­ly­my.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА