“Häzirki wagtda parasatly salgyt syýasatynyň netijelerinden, jemgyýetçilik eşretlerinden peýdalanmaýan adamy tapmak mümkin däldir. Şol eşretleriň, döredilmegi bolsa döwlet tarapyndan maliýeleşdirilýär… Bazar gatnaşyklarynyň okgunly ösýän şertlerinde salgyt ulgamy ilata durmuş kepilliklerini üpjün etmekde maliýe çeşmesini emele getirmegiň döwletiň, hökümetiň ygtybarly kömekçisi bolup hyzmat edýär” diýip, hormatly Prezidentimiz belleýär.
Milli ykdysadyýetimiziň çalt depginlerde ösdürilmeginde we ilatymyzyň ýaşaýşynyň hil taýdan ýokary derejesini üpjün etmekde juda möhüm ähmiýeti bolan, her ýyl üçin kabul edilýän umumy döwlet pul serişdeler gaznasyny kemala getirmegiň we ulanmagyň wajyp maliýe resminamasy – “Döwlet býujeti hakynda” Türkmenistanyň Kanuny munuň aýdyň subutnamasydyr.
Bagtyýarlyk zamanamyzda döwlet býujetiniň çykdajylarynyň agramly bölegi durmuş ulgamyny maliýeleşdirmäge gönükdirilýär. 2019-njy ýyl üçin döwlet býujetinde bu görkeziji 76,6 göterime barabardyr.
Ykdysadyýetimiziň döwlet kadalaşdyrylyşynyň esasy serişdeleriniň biri bolan salgytlardan we beýleki hökmany töleglerden býujete gelip gowuşýan serişdeler Döwlet býujetiniň birinji derejeli girdejileri hasaplanýar.
Esasy Kanunymyzyň 135-nji maddasy salgyt kanunçylygynyň Türkmenistanyň Konstitusiýasyna esaslanýandygyny tassyklamak bilen salgyt salmagyň ählumumylygyny we deňligini ykrar edýän bolsa, “Salgytlar hakynda” Türkmenistanyň Bitewi Kanunynyň 3-nji maddasynda kanunda bellenen salgytlar babatynda salgyt töleýji diýlip ykrar edilen her bir tarapyň olary tölemäge borçludygy bellenilýär.
Her bir salgyt töleýji salgytlary Türkmenistanyň Döwlet býujetine öz wagtynda we doly tölemek bilen ykdysadyýetimiziň okgunly ösüşiniň berk binýadyny üpjün etmeklige öz goşandyny goşýandygyny unutmaly däldir. Çünki, Türkmenistanyň Döwlet býujeti halkymyzyň bagtyýar ýaşaýşynyň kepilidir.
Islendik ýollar bilen salgyt töleýjiler tarapyndan salgyt tölemekden boýun gaçyrylmagynyň kanuny bozmak bolýandygyny ýatladýarys. Kanuny bozmagyň bolsa, degişli jogapkärçiligi bolýar.
“Salgytlar hakynda” Türkmenistanyň Bitewi Kanunynda salgyt hukuk bozulmalary netijesinde, Döwlet – býujetine hasaplanylýan salgydyň pul möçberiniň azaldylmagy üçin maliýe jerimeleriniň ulanylmagy göz öňünde tutulandyr. Salgyt töleýjileriň uly möçberde salgytlary tölemekden boýun gaçyrmagy bilen baglanyşykly düýpli hukuk bozulmalary üçin jenaýat jogapkärçiligi hem göz öňünde tutulandyr.
Salgyt kanunçylygynyň hemme talaplaryny her bir salgyt töleýjiniň doly berjaý etmegi hökmandyr. Bu bolsa, öz gezeginde Türkmenistanyň Prezident Maksatnamasynda göz öňünde tutulan umumadamzat bähbitli wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilmegine öz oňyn täsirini ýetirer.
Eýeberdi Täçmyradow,
Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň Salgyt müdiriýetiniň Serdar şäher Salgyt bölüminiň şahsy taraplary barlag bölümçesiniň Salgyt inspektory, ykdysady ylymlaryň kandidaty.
