Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň pa­ra­sat­ly baş­tu­tan­ly­gyn­da Ber­ka­rar döw­le­ti­mi­ziň bag­ty­ýar­lyk döw­rün­de mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti­mi­ziň äh­li pu­dak­la­ryn­da hal­ka­ra ül­ňü­le­ri­niň ýo­ka­ry ta­lap­la­ry­na do­ly la­ýyk gel­ýän iň tä­ze, şol san­da san­ly teh­no­lo­gi­ýa­lar, ön­jeý­li zäh­met se­riş­de­le­ri, ýo­ka­ry ön­dü­ri­ji­lik­li teh­ni­ki en­jam­la­ry giň­den or­naş­dyr­mak bo­ýun­ça ne­ti­je­li iş­ler al­nyp ba­ryl­ýar. Hä­zir­ki wagt­da ýur­du­myz­da öň­de­ba­ry­jy san­ly teh­no­lo­gi­ýa­la­ry yk­dy­sa­dy­ýet, se­na­gat, önüm­çi­lik, bi­lim, me­de­ni­ýet, hyz­mat­lar ýa­ly dür­li ugur­la­ra hem­me­ta­rap­la­ýyn or­naş­dyr­mak üçin birnäçe tas­la­ma dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. San­ly teh­no­lo­gi­ýa gün­de­lik dur­muş­da, okuw­da, iş­de düýp­li öz­ge­riş­le­re ge­tir­ýär, ýe­ňil­lik­le­ri dö­red­ýär. Teh­no­lo­gik öz­ge­riş­le­riň çalt dep­gin­de bo­lup geç­me­gi tä­ze iş mo­del­le­riň dö­re­me­gi­ne, müm­kin­çi­lik­le­riň art­ma­gy­na, esa­san, köp ilat­ly şä­her­ler­de ýa­şaý­jy­la­ryň işi­ni ýe­ňil­leş­dir­ýär.
Uly şä­her­ler ýa­şaý­jy­la­ry­na me­de­ni we jem­gy­ýet­çi­lik ba­bat­da has köp müm­kin­çi­lik hö­dür­le­ýär. Em­ma kä­bir şä­her­de ila­tyň, ulag se­riş­de­le­ri­niň we önüm­çi­lik des­ga­la­ry­nyň köp­lü­gi ze­rar­ly ho­wa­nyň ha­pa­lan­ma­gy­na, ýol dyk­ny­şyk­la­ry­nyň we gal­ma­ga­lyň art­ma­gy­na hem ge­ti­rip bil­ýär. Ösen ara­gat­na­şyk we mag­lu­mat teh­no­lo­gi­ýa­la­ry iri şä­her­le­riň ho­wa­sy­nyň has aras­sa, ýa­şa­mak üçin has amat­ly bol­ma­gy­na müm­kin­çi­lik ber­ýär. Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň mag­lu­mat­la­ry­na gö­rä, 2050-nji ýy­la çen­li dün­ýä ila­ty­nyň üç­den iki bö­le­gi şä­her­ler­de ýa­şar. Bu bol­sa «akyl­ly» şä­her­le­ri dö­ret­mek üçin san­ly teh­no­lo­gi­ýa­la­ryň kä­mil­leş­me­gi­ne iter­gi ber­ýär. «Akyl­ly» şä­her­le­riň esa­sy aý­ra­tyn­ly­gy dür­li ara­gat­na­şyk inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň hem­me­ler üçin el­ýe­ter­li bol­ma­gy­dyr. Bu inf­rast­ruk­tu­ra ara­gat­na­şyk teh­no­lo­gi­ýa­sy­nyň kö­me­gi bi­len ener­gi­ýa we ulag ul­ga­my­ny mag­lu­mat­la­ra esas­la­nyp dö­ret­mek­den yba­rat bo­lup dur­ýar. «Akyl­ly» şä­her­ler is­len­dik se­riş­dä­niň za­ýa­lan­ma­gy­nyň öňü­ni al­mak we ula­nyş­dan ga­lan ha­ryt­la­ry gaý­ta­dan çig mal hök­mün­de peý­da­lan­mak ýa­ly ugur­lar­da hem dur­nuk­ly­ly­gy üp­jün ed­ýär.
«Akyl­ly» öý­ler ener­gi­ýa­ny müm­kin­ga­dar tyg­şyt­ly ulan­mak üçin ge­rek­li mag­lu­mat­la­ry eýe­si­ne wagt­ly-wag­ty­na ýe­ti­rip dur­ýar. My­sal üçin, ho­wa­nyň ýag­da­ýy­ny bil­mek ar­ka­ly otag­la­ryň tem­pe­ra­tu­ra­sy bel­li bir de­re­je­de sak­la­nyp bil­ner.
Şä­he­riň için­dä­ki gat­na­wyň ýe­ke-täk mer­kez­den do­lan­dy­ryl­ma­gy ne­ti­je­sin­de sü­rü­ji­ler bar­mak is­le­ýän ýer­le­ri­ne ýol he­re­ke­ti­niň iň az bo­lan ýeri boýunça ug­ruk­dy­ry­lar. Ener­gi­ýa­ny tyg­şyt­la­mak mak­sa­dy bi­len ýol­da ulag he­re­ke­ti­niň we py­ýa­da­la­ryň bol­ma­dyk ýag­da­ýyn­da ýag­ty­lan­dy­ry­jy çy­ra­la­ryň güý­ji pe­se­ler. Ýö­ri­te sen­sor­lar ulag ýa-da ýo­lag­çy go­laý­lan­da ka­da­ly ýag­daý­da ýa­nyp baş­lar. «Akyl­ly» şä­her­ler teh­no­lo­gi­ýa ar­ka­ly bar bo­lan çeş­me­le­ri has ne­ti­je­li peý­da­lan­ma­gy, ho­wa­nyň ha­pa­lan­ma­gy­nyň öňü­niň alynmagyny, şeý­le hem ýa­şaý­jy­la­ra hö­dür­le­ýän müm­kin­çi­lik­le­ri bi­len ola­ryň yg­ty­bar­ly we ra­hat dur­muş­da ýa­şa­ma­gy­ny üp­jün ed­ýär.

Gül­şat Aky­ýe­wa,
Ny­ýaz­sol­tan No­ba­to­wa,
Türk­men döw­let ma­li­ýe ins­ti­tu­ty­nyň mu­gal­lym­la­ry.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА