2050-nji ýy­la çen­li ho­wa goý­be­ril­ýän zy­ýan­ly gaz­la­ryň nol de­re­je­si­ni ga­zan­ma­ga bil bag­la­nyp, ener­gi­ýa ön­dür­mek usu­ly­ny düýp­gö­ter üýt­get­mek me­ýil­leş­di­ril­ýär. Wo­do­ro­da on­lar­ça ýyl bä­ri gel­je­giň ýan­gy­jy hök­mün­de ga­ral­ýar­dy. Em­ma Ger­ma­ni­ýa­nyň «Hyd­ro­ge­nious» kom­pa­ni­ýa­sy bu gün­ki işi er­ti­re goý­maz­ly­ga ça­lyş­ýar. Fir­ma­nyň öz­bo­luş­ly teh­no­lo­gi­ýa­sy ar­zan we yg­ty­bar­ly wo­do­ro­dy da­şa­ma­ga müm­kin­çi­lik ber­ýär. Ol ga­zy­lyp alyn­ýan ener­gi­ýa se­riş­de­le­ri­ni ulan­maz­dan taý­ýar­la­nan «ýa­şyl» wo­do­rod üçin aý­ra­tyn mö­hüm­dir. Tä­ze çöz­güt Gün, ýel ener­gi­ýa be­ket­le­ri ýa­ly önüm­çi­lik des­ga­la­ry­ny wo­do­ro­dyň iň köp ta­lap edil­ýän ýer­le­ri bi­len bir­leş­dir­ýär.
– Bi­ziň teh­no­lo­gi­ýa­myz wo­do­ro­dy hä­zir­ki za­man inf­rast­ruk­tu­ra­sy­na do­ly la­ýyk gel­ýän su­wuk­lyk da­şaý­jy­da howp­suz we ne­ti­je­li sak­la­ma­ga müm­kin­çi­lik ber­ýär. Po­ten­si­al nuk­daý­na­zar­dan, ha­ky­kat­dan hem Ýew­ro­pa­da «ýa­şyl» wo­do­rod inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň giň ge­rim­li ösü­şi­ne go­şant goş­ma­gy mak­sat edin­ýä­ris. Bi­ziň ta­gal­la­la­ry­myz Ýew­ro­pa­nyň trans­por­ty­ny we se­na­ga­ty­ny zy­ýan­ly gaz­lar­dan aras­sa­la­ma­ga gö­nük­di­ri­len­dir. Bu ho­wa­nyň üýt­ge­me­gi­niň ýa­ra­maz ne­ti­je­le­ri­ne gar­şy gö­reş çä­re­le­ri­niň üs­tü­ni ýe­ti­rer – di­ýip, kom­pa­ni­ýa­nyň esas­lan­dy­ry­jy­sy we baş di­rek­to­ry Da­ni­el Taýh­man aýt­dy.
Ol Ýew­ro­pa­da «ýa­şyl» wo­do­ro­dy öňe sür­mek ug­run­da­ky edil­ýän ta­gal­la­la­ryň aý­ra­tyn äh­mi­ýe­te eýe­di­gi­ni bel­le­ýär:
– Me­niň pi­ki­rim­çe, mil­li de­re­je­de edip bil­jek zat­la­ry­myz az, şo­ňa gö­rä, Ýew­ro­pa Bi­le­le­şi­gi ta­ra­pyn­dan dö­re­di­len ma­li­ýe­leş­di­riş me­ha­nizm­le­ri­ni gol­da­ýa­ryn. Bu ugur­da Ýew­ro­pa­da uly iş­ler bi­ti­ril­ýär. Wo­do­ro­dy giň ge­rim­de çyn­la­kaý ös­dür­me­li. Hä­zir­ki wagt­da wo­do­ro­dyň köp bö­le­gi ga­zy­lyp alyn­ýan ener­gi­ýa se­riş­de­le­ri ar­ka­ly ön­dü­ril­ýär, ýö­ne ony tä­ze­le­nip bil­ýän çeş­me­ler­den – elekt­ro­liz di­ýil­ýän pro­ses ar­ka­ly hem alyp bol­ýar. Ýew­ro­pa Bi­le­le­şi­gi hä­zir­ki muk­da­ra ga­ra­nyň­da, 2024-nji ýy­la çen­li 13 es­se köp aras­sa wo­do­rod ön­dür­me­gi me­ýil­leş­dir­ýär. 2030-njy ýy­la çen­li bu gör­ke­zi­ji­niň 130 es­se ýo­kar­lan­ma­gy­na ga­ra­şyl­ýar. Şu mak­sat bi­len Aras­sa wo­do­rod bo­ýun­ça Ýew­ro­pa bir­le­şi­gi dö­re­dil­di. Ol döw­let­le­riň we hu­su­sy kom­pa­ni­ýa­la­ryň äh­li­si üçin açyk bo­lup, hö­kü­me­tiň we se­na­ga­tyň ta­gal­la­la­ry­ny bir­leş­dir­mä­ge kö­mek ed­ýär.
«So­lar­Po­wer Eu­ro­pe» to­pa­ry­nyň ýe­ri­ne ýe­ti­ri­ji di­rek­to­ry Wal­bur­ga He­mets­ber­ger bol­sa, şeý­le bel­le­ýär:
– «So­lar­Po­wer Eu­ro­pe» to­pa­ry bu bi­le­le­şi­giň ag­za­sy­dyr. Aras­sa wo­do­ro­dyň tiz­leş­di­ri­len önüm­çi­li­gi­niň awia­si­ýa ýa-da gä­mi gat­na­wy ýa­ly pu­dak­la­ry zy­ýan­ly gaz­lar­dan aras­sa­la­mak üçin mö­hüm äh­mi­ýe­te eýe­di­gi­ni bil­ýä­ris. Bi­ziň Bi­rle­­şi­gi­mi­ziň we­kil­le­ri hem bu ba­ra­da­ky pi­ki­ri­ni or­ta atyp bi­ler. Onuň mak­sa­dy wo­do­ro­dyň önüm­çi­li­gi­ni çalt­lan­dyr­mak­dan, daş­ky gur­şa­wyň aras­sa­ly­gy­ny üp­jün et­mek­den yba­rat. Hä­zir­ki wagt­da Ýew­ro­pa­da wo­do­rod ön­dür­mek, esa­san, ga­zy­lyp alyn­ýan ener­gi­ýa se­riş­de­le­ri­ne esas­lan­ýar. Bir­le­şik yk­rar edi­len ba­zar li­der­le­rin­den baş­lap, baş­lan­gyç star­tap­la­ra çen­li Ýew­ro­pa­nyň öň­de­ba­ry­jy kom­pa­ni­ýa­la­ry­ny bir­leş­dir­me­gi mak­sat edin­ýär. Bu­la­ryň hem­me­si wo­do­rod yk­dy­sa­dy­ýe­ti­ne ba­dal­ga ber­mek üçin ni­ýet­le­nen­dir. Bi­ziň Ýew­ro­pa­ny aras­sa wo­do­rod teh­no­lo­gi­ýa­sy bo­ýun­ça dün­ýä­de öň­de­ba­ry­jy se­bi­te öwür­mä­ge we yg­ty­bar­ly se­na­gat ekoul­ga­my­ny dö­ret­mä­ge müm­kin­çi­li­gi­miz bar.

Mag­lu­mat­lar:
– Wo­do­rod ula­ny­lan­da hiç hi­li CO2 bö­lü­nip çyk­ma­ýar. Ne­ti­je­de, bu ýag­daý se­na­gat pu­dak­la­ry­nyň zy­ýan­ly gaz­lary howa goýbermezligi üçin iň go­wy çöz­güt­dir. Çün­ki ol ýer­ler­de CO2 zy­ňyn­dy­la­ry­ny azalt­mak der­wa­ýys, ýö­ne kyn me­se­le bo­lup dur­ýar.
– Aras­sa wo­do­rod bo­ýun­ça bir­le­şik Ýew­ro­pa Bi­le­le­şi­gi­niň tä­ze se­na­gat stra­te­gi­ýa­sy­nyň bir bö­le­gi hök­mün­de dö­re­di­lip, Ýew­ro­pa yk­dy­sa­dy­ýe­ti­ni «ýa­şyl we san­ly» ul­ga­ma ge­çir­me­gi mak­sat edin­ýär. Bu Bir­le­­şik se­na­ga­tyň zy­ýan­ly gaz­lar­dan aras­sa­lan­ma­gy­ny tiz­leş­dir­mä­ge we pu­dak­da öň­de­ba­ry­jy­ly­gy sak­la­ma­ga ýar­dam ber­ýär.
– Wo­do­rod açyk te­bi­gat­da el­ýe­ter­li däl, ýö­ne ony elekt­rik to­gu­ny ulan­mak bi­len su­wy wo­do­ro­da we kis­lo­ro­da dar­gat­mak ar­ka­ly alyp bol­ýar. Eger-de bu ener­gi­ýa Gün ener­gi­ýa­sy ýa-da ýel elekt­rik be­ket­le­ri ýa­ly tä­ze­len­ýän çeş­me­ler bi­len ön­dü­ril­ýän bol­sa, on­da ony «ýa­şyl wo­do­rod» di­ýip at­lan­dy­ryp bo­lar­dy.
Hä­zir­ki wagt­da Ger­ma­ni­ýa, Be­ýik Bri­ta­ni­ýa, Ni­der­land­lar, Bel­gi­ýa we Awst­ri­ýa ýa­ly ýurt­lar­da wo­do­rod ulan­mak me­ýil­leş­di­ril­ýär. Wo­do­rod hi­mi­ki bir­leş­me gör­nü­şin­de bo­lup, onuň köp bö­le­gi dün­ýä um­ma­nyn­da sak­lan­ýar. Bu ele­ment daş­ky gur­şa­wy go­ra­mak­da aý­ra­tyn äh­mi­ýe­te eýe bo­lup, trans­port se­riş­de­le­rin­de di­ze­liň, ýy­la­dyş üçin te­bi­gy ga­zyň hem-de me­tal­lur­gi­ýa za­wo­dyn­da ula­nyl­ýan köm­rüň ýe­ri­ni tut­ýar.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА