Ýur­du­myz­da şu ýy­lyň Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­z ta­ra­pyn­dan “Mi­ra­sa sar­pa goý­mak, Wa­ta­ny öz­gert­mek ýy­ly” diý­lip yg­lan edil­me­gi bi­len me­de­ni mi­ra­sy­my­zy, mil­li ede­bi­ýa­ty­my­zy düýp­li öw­ren­mä­ge, ta­ryh­da, ede­bi­ýat­da we sun­gat­da yz go­ýup gi­den be­ýik şah­sy­ýet­le­riň ge­çen nus­ga­lyk ýo­lu­ny ýaş ne­sil­le­re ýe­tir­mä­ge uly müm­kin­çi­lik­ler dö­re­dil­di. Mil­li Li­de­ri­mi­ziň: “Be­ýik alym­la­ry­my­zyň, söz us­sat­la­ry­my­zyň gym­mat­ly ede­bi mi­ra­sy dün­ýä si­wi­li­za­si­ýa­sy­nyň al­tyn ha­zy­na­syn­da my­na­syp orun eýe­le­ýär” di­ýen ga­nat­ly jüm­le­le­ri­ni aň­ry­ýa­ny bi­len ödän us­sat ýa­zy­jy­la­ryň bi­ri-de Türk­me­nis­ta­nyň halk ýa­zy­jy­sy, Mag­tym­gu­ly adyn­da­ky döw­let baý­ra­gy­nyň eýe­si Ýyl­gaý Dur­dy­ýew­dir.
Ýyl­gaý Dur­dy­ýew 1934-nji ýyl­da Bal­kan we­la­ýa­ty­nyň Be­re­ket et­ra­byn­da iş­çi maş­ga­la­syn­da dün­ýä in­ýär. Ol or­ta mek­de­bi ta­mam­lan­soň, Mag­tym­gu­ly adyn­da­ky Türk­men döw­let uni­wer­si­te­tin­de oka­ýar. Ol “Ga­ra­gum” žur­na­ly­nyň, “Ede­bi­ýat we sun­gat” ga­ze­ti­niň re­dak­si­ýa­la­ryn­da, Türk­me­nis­ta­nyň Ýa­zy­jy­lar bir­le­şi­gin­de hem-de Me­de­ni­ýet mi­nistr­li­gin­de en­çe­me ýyl­la­ryň do­wa­myn­da dür­li we­zi­pe­ler­de iş­leýär. Şa­hy­ryň il­kin­ji goş­gu­lar ýy­gyn­dy­sy 1959-njy ýyl­da “Gü­lä­lek” ady bi­len ne­şir edil­ýär.
Ýyl­gaý Dur­dy­ýe­wiň dür­li ýyl­lar­da bir­nä­çe goş­gu­lar we poe­ma­lar ýy­gyn­dy­la­ry oky­jy­lar köpçüligine go­wuş­dy. Onuň “Gü­lä­lek”, “Men gü­neş­li ül­ke­den”, “Biz­de goş­gy oka­lan­da”, “Ýyl­la­ryň için­den ge­çip”, “Ba­ky­lyk”, “Yma­rat”, “On iki süň­ňüm” hem-de “Ak at­ly” ýa­ly aja­ýyp goş­gu­lar­dan we poe­ma­lar­dan yba­rat ki­tap­la­ry her bir yn­san üçin gym­mat­ly ha­zy­na­dyr.
Şa­hy­ryň çe­per­çi­lik taý­dan ýug­ru­my ýe­ten aja­ýyp şy­gyr­la­ryn­da Wa­tan mu­kad­des­li­gi, te­bi­gat gö­zel­li­gi, yn­san hä­si­ýet­le­ri ýa­ly te­ma­lar tä­sir­li açy­lyp gör­ke­zil­ýär. Onuň uly­ny-ki­çi­ni bi­parh goý­ma­ýan dö­re­di­ji­li­gi köp­ta­rap­ly bol­mak bi­len be­lent adam­kär­çi­lik­li bol­ma­gy, ýag­şy­lyk et­me­gi, ula hor­mat goý­ma­gy ündeýär:

“Ha­lyn so­ra bi­ri du­ran­da ag­lap,
Ge­çi­ber­me ete­gi­ňe daş bag­lap,
Adam­la­ryň göw­nün bil­me­seň aw­lap,
Söz­le­riň ýer tut­maz, di­ýe­niň bi­len.
***
Eý, dos­tum, bu dün­ýäň ga­dy­ryn bil­seň,
Il­ki ab­raý bi­len sag­lyk di­le­gin.
Ýü­re­gi­mi dök­ýän, pen­di­mi al­saň,
Ýa­ky­na, ýa­dy­ňa gow­luk di­le­gin.

Şa­hy­ryň ak­gyn­ly hem hy­juw­ly okal­ýan şy­gyr­la­ry yn­san kal­by­nyň tö­rü­ne ba­ryp ýet­ýär. Onuň özü­ňe do­ga ki­min pent edin­me­li se­tir­le­ri edil gur­şun guý­lan ýa­ly tä­sir­li hem jaý­dar aý­dy­lan jüm­le­ler­dir.

Kä­te yk­bal çüw­män, bat­saň-da gus­sa,
Iniň ha­lal bol­sun, leb­ziň aras­sa,
Bu öm­rüň ma­ny­sy, adam ne­res­se,
Ja­nyň sa­gat, de­miň bar­ly­gyn­da­dyr.
Türk­me­nis­ta­nyň halk ýa­zy­jy­sy Ýyl­gaý Dur­dy­ýew öz dö­re­di­ji­li­gin­de goş­gy dü­zü­liş şe­kil­le­ri­niň bir­nä­çe gör­nüş­le­ri­ne ýüz­len­ýär. Ol mes­ne­wi, mü­sel­les, mu­rap­bag, mu­ham­mes, mü­sed­des, mu­ab­bag, mu­tas­sat, mu­tas­sag, mu­aş­şar ýa­ly goş­gy dü­zü­liş şe­kil­le­rin­de bir­nä­çe goş­gu­la­ry dö­re­dip­dir. Ol aja­ýyp ga­zal­la­ry we tu­ýug­la­ry hem bi­ze mi­ras gal­dy­ryp­dyr. Şa­hy­ryň “Ha­tyn has­ra­ty”, “Säh­ra nag­ma­la­ry”, “Bäş pur­sat”, “Teş­ne­lik”, “Dag­lar” hem-de “Alys­da ot ýan­ýar” at­ly poe­ma­la­ry hem oky­jy­la­ryň gyz­gyn söý­gü­si­ni ga­za­nyp, ola­ryň söý­gü­li eser­le­ri­ne öw­rül­di­.
Ý.Dur­dy­ýew öz ga­la­my­ny kys­sa žan­ryn­da-da ez­ber ýö­re­dip bi­len ýa­zy­jy­dyr. Onuň dö­re­den po­west­le­ri­dir ro­man­la­ry hä­zir­ki wag­ta çen­li türk­men oky­jy­sy­nyň gy­zyk­lan­ma­sy­na eýe bo­lup gel­di. Ýa­zy­jy­nyň kys­sa žan­ryn­da dö­re­den il­kin­ji ese­ri 1968-nji ýyl­da öz­baş­dak ki­tap bo­lup çap­dan çy­kan “Ýa­şyl yşyk­lar” po­wes­ti­dir. Bu po­west türk­men de­mir­ýol­çu­la­ry­nyň dur­mu­şy­na, çek­ýän ha­lal zäh­met­le­ri­ne ba­gyş­la­nýar. Di­li ýe­ňil bo­lan, wa­ka­la­ry hem gy­zyk­ly okal­ýan eser­de baş gah­ry­man Owa­da­nyň üs­ti bi­len dur­muş­da ga­bat gel­ýän kyn­çy­lyk­la­ryň, öza­ra dü­şü­niş­mez­lik­le­riň, bi­de­rek gy­bat­la­ryň ada­my nä­hi­li ýag­da­ýa alyp bar­ýan­dy­gy gör­ke­zil­ýär.
Ýa­zy­jy­nyň ikin­ji bir şow­ly çy­kan kys­sa ese­ri bol­sa “Eneş” po­wes­ti­dir. Bu po­west 1972-nji ýyl­da ne­şir edil­ýär. Ý.Dur­dy­ýe­wiň bu po­wes­ti 1941-1945-nji ýyl­la­ryň ga­zap­ly uruş ýyl­la­ry­na ba­gyş­la­nyp­dyr. Eser­de baş gah­ry­man­lar Ak­sol­ta­nyň hem-de Ene­şiň keşp­le­ri­niň üs­ti bi­len şol hup­bat­ly ýyl­lar­da ur­şuň yzyn­da ga­lan türk­men ze­nan­la­ry­nyň eder­men­li­gi, ba­tyr­gaý­ly­gy hem-de işeň­ňir­li­gi gör­ke­zil­ýär. Eser­de de­mir ýol­da iş­le­ýän Aşyryň fron­ta gi­den­soň, onuň or­nu­ny aýa­ly Ak­sol­ta­nyň hem-de mek­dep okuw­çy­sy­dy­gy­na ga­ra­maz­dan işeň­ňir­lik gör­kez­ýän gy­zy Ene­şiň tu­tu­şy örän tä­sir­li be­ýan edi­lip­dir.
Mag­tym­gu­ly adyn­da­ky döw­let baý­ra­gy­nyň eýe­si Ý.Dur­dy­ýe­wiň 1978-nji ýyl­da çap­dan çy­kan “Ne­dir­baý Aý­ta­kow” at­ly ro­ma­ny hem gör­nük­li eser­le­riň bi­ri­dir. Ýa­zy­jy­nyň 1984-nji ýyl­da oky­jy­la­ra gow­şan “Gö­reç” at­ly ro­ma­ny hem saý­la­ma eser­le­riň bi­ri ha­sap­la­nyl­ýar. Eserde türk­men luk­man­la­ry­nyň yn­san sag­ly­gy­ny go­ra­mak­da we be­jer­mek­de alyp bar­ýan iş­le­ri be­ýan edi­lip­dir. Bu ro­ma­nyň baş gah­ry­ma­ny Röw­şen göz luk­ma­ny kä­ri­ne eýe bo­lan­dan soň, paý­tagt­da iş­le­män, öz oba­la­ryn­da­ky sag­lyk öýün­de tu­tan­ýer­li hem er­jel zäh­met çek­ýär. Ol özü­niň ýag­şy gy­lyk-hä­si­ýet­le­ri bi­len her bir ada­myň hor­mat-sar­pa­syn­a my­na­syp bol­ýar. Ýa­zy­jy ro­ma­nyň üs­ti bi­len türk­men luk­man­la­ry­nyň göz ke­se­li ug­run­da ýe­ten be­lent sep­git­le­ri­ni göz­kez­ýär.
Türkmenistanyň halk ýazyjysy, Mag­tymguly adyndaky döwlet baý­ra­gynyň eýesi Ýylgaý Durdyýew 1997-nji ýylda aradan çykdy. Hor­matly Prezidentimiziň tagallasy bi­len gözel paýtagtymyzda açylan “Yl­ham” seýilgähinde beýik söz ussatlary bilen bir hatarda şy­gyr­da hem kyssada galamyny ez­ber ýöredip bilen şahyr Ýylgaý Dur­dyýewiň hem ajaýyp heýkeli otur­dyldy. Golaýda hormatly Prezidentimiziň Permany bilen şanly Garaşsyzlygymyzyň 25 ýyllygy my­nasybetli sylaglanan merhum söz ussatlarymyzyň hatarynda Ýyl­gaý Durdyýewiň “Watana bolan söý­güsi üçin” diýen medal bilen sy­lag­lanylmagy okyjylarymyzda çuňňur kanagatlanma döretdi.
Goý, gymmatly eserleri bize miras galdyran söz ussatlaryna çäksiz hormat goýýan, olary öwrenmäge we halka ýetirmäge giň ýol açan Gahryman Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak, tutýan beýik işleri hemişe rowaç alsyn !

Döw­let­my­rat DA­ŇA­TA­ROW,
Ahal we­la­ýat te­le­ra­dio stu­di­ýa­sy­nyň gep­le­şik­le­ri gur­naý­jy­sy we taý­ýar­laý­jy­sy.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА