Tä­ze di­li öw­ren­mek aň­sat bol­ma­sa-da, dur­muş­da köp ýe­ňil­lik dö­red­ýär. Tä­ze dil tä­ze me­de­ni­ýe­ti öw­ren­mä­ge hem müm­kin­çi­lik ber­ýär. «Bir dil bi­len bir adam, iki dil bi­len iki adam» diý­li­şi ýa­ly, her bir adam haý­sy ýaş­da bol­sun par­hy ýok, dil öw­ren­mä­ge ukyp­ly­dyr. Em­ma tä­ze bir dil öw­ren­mek bi­raz wagt we sa­byr ta­lap ed­ýär. Bu iş­de dür­li usul­lar­dan peý­da­la­nma­k bolar. My­sal üçin, gün­de­lik dur­mu­şy­myz­da hal-ah­wal so­ra­şyl­ýan söz­le­ri ulan­ma­gyň özi hem öw­ren­mek is­le­ýän di­li­ňi­ziň aň­sat ýat­da gal­ma­gy­na iter­gi ber­ýär. Müm­kin däl ýa­ly bo­lup gö­rün­me­gi ah­mal, ýö­ne ling­wist­le­riň pi­ki­ri­çe, bir­nä­çe hep­dä­niň do­wa­myn­da bir dil­de gep­le­şip bil­jek de­re­jä bir­nä­çe aý­dan soň bol­sa bu di­li öz­baş­dak kä­mil­leş­di­rip bil­jek de­re­jä ýe­tip bol­ýar. Dil öw­ren­me­giň kä­bir ýol­la­ry ba­ra­da gys­ga­ça mag­lu­mat­la­ry si­ze ýe­tir­ýä­ris:

Tä­ze dost­lar edi­niň! Dost­luk da­şa­ry ýurt di­li­ni öw­ren­me­giň iň go­wy usul­la­ryn­dan bi­ri­dir. Bu ugur­da peý­da­ly bol­jak ýö­ri­te prog­ram­ma­lar bar. Bu prog­ram­ma­lar arkaly is­län ýur­du­ňyz­dan dost ta­py­nyp, is­län di­li­ňi­zi aň­sat­lyk bi­len öw­re­nip bi­ler­si­ňiz. Uzak­da­ky dos­tu­ňyz bi­len hep­de­de bir­nä­çe sa­gat şol dil­de gep­leş­mek go­wy ne­ti­je­le­ri ga­zan­ma­ga müm­kin­çi­lik be­rer. Ge­çi­ri­len bar­lag­la­ra gö­rä, gün­de­lik gep­le­şik­de 300-350 söz ula­nyl­ýar. Tä­ze dil öw­re­ne­ni­ňiz­de, il­ki bi­len ýy­gy-ýy­gy­dan ula­nyl­ýan söz­le­ri bil­me­li. Dür­li söz­ler bi­len şol bir ma­ny­ny aň­lad­ýan söz­lem düz­mä­ge sy­na­ny­şyň! Bu si­ze tä­ze söz­le­ri öw­ren­mä­ge müm­kin­çi­lik be­rer.
Ula­nýan prog­ram­ma­la­ryňyzyň di­li­ni üýt­ge­diň! Döw­rü­miz ara­gat­na­şy­gyň ösen döw­ri ha­sap­lan­ýar. Gü­nüň ag­la­ba bö­le­gin­de elekt­ron en­jam­la­ry­ny dür­li mak­sat­lar bi­len ulan­ýa­rys. Şeý­le bo­lan­soň, beý­le­ki okuw usul­la­ry bi­len bir ha­tar­da elekt­ron en­jam­la­ryn­dan hem peý­da­la­nyl­ýar. Bu usul kä­bir zat­la­ry has çalt öz­leş­dir­mä­ge müm­kin­çi­lik ber­ýär. Te­le­fo­nyň ýa-da komp­ýu­te­riň prog­ram­ma­la­ry­nyň di­li­ni üýt­get­mek kä­bir söz­le­ri ma­ny­sy­ bi­len öw­ren­mä­ge müm­kin­çi­lik be­rer.
Ki­no­la­ra to­ma­şa ediň! Dil öw­ren­me­giň iň aň­sat usul­la­ryn­dan bi­ri baş­ga dil­dä­ki fil­me to­ma­şa et­mek­dir. Fil­me to­ma­şa edi­len­de di­liň me­de­ni­ýe­ti­ni hem has go­wy du­ýar­sy­ňyz! Eşi­den tä­ze söz­le­ri­ňi­zi we ola­ryň ma­ny­sy­ny dep­de­ri­ňi­ze bel­läň! Mu­nuň üçin te­le­ýaý­lym­lar­dan hem peý­da­la­nyp bi­ler­si­ňiz.
Ýö­ne­keý ki­tap­la­ry okaň! Öw­ren­mek is­le­ýän di­li­ňiz­de baş­lan­gyç hök­mün­de si­zi gy­zyk­lan­dyr­ýan aň­sat okal­ýan ki­ta­by saý­la­ma­ly. Her gün 10-20 sa­hy­pa oka­mak si­ze di­li öw­ren­mek­de kö­mek eder. Nä­ta­nyş söz­le­riň aşa­gy­ny çyz­ma­gy we ma­ny­la­ry­ny ýaz­ma­gy ýat­dan çy­kar­maň! Her tä­ze sö­zi ses­li oka­sa­ňyz ony gö­rüp, aý­dyp we eşi­dip bi­ler­si­ňiz. Bu sözüň ýa­dy­ňyz­da aň­sat gal­ma­gy­na ýar­dam be­rer.
Öz söz­lü­gi­ňi­zi dö­re­diň! Bil­me­ýän söz­le­ri­ňi­zi ýa­zyp, özü­ňiz üçin ki­çi­jik söz­lük dö­re­diň! Bu söz­lük bil­me­ýän zat­la­ry­ňyz­dan yba­rat bol­ma­ly. Is­le­ýän söz­le­ri­ňi­ziň ma­ny­la­ry­ny on­lar­ça ge­zek ýa­zyp bi­ler­si­ňiz. Su­rat çek­mek ýa-da öz şe­kil­le­ri­ňiz bi­len di­zaýn edip ýat­keş­lik uky­by­ňy­zy güýç­len­di­rip bi­ler­si­ňiz.
Aý­dym diň­läň! Aram-aram öw­ren­mek is­le­ýän di­li­ňiz­de aý­dym diň­le­mek tä­ze söz­le­ri öw­ren­mek­de tä­sir­li bo­lar. Heň bi­len eşi­dil­ýän ses my­da­ma beý­ni­mi­ze has köp tä­sir ed­ýär. Aý­dym diň­lä­ni­ňiz­de we öz se­si­ňi­zi eşi­de­ni­ňiz­de söz­le­ri şol bir heň­de gaý­ta­la­mak si­zi bu me­se­le­de hö­wes­len­di­rer. Diň­le­ýän aý­dym­la­ry­ňy­zy söz­le­ri bi­len okap, ýat tut­sa­ňyz di­li­ ýe­ňil öw­ren­me­gi­ňi­ze iter­gi be­rer.

Tawus ATDAÝEWA,
Döwletmämmet Azady adyndaky Türkmen milli dünýä dilleri institutynyň uly mugallymy.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА