Aslynda, şeýle iri göwrümli ýol taslamalary, galyberse-de ýokary tizlikli awtobanlardyr awtomobil ýollaryny ozal teleýaýlymlarda başga döwletlerde gurulýandygyny görýän bolsak, indi şeýle taslamalaryň öz ýurdumyzda amala aşyrylýandygynyň janly şaýady bolýarys. Awtobanlar tutuş dünýäde uly meşhurlyga eýedir. Aşgabat-Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň esasy aýratynlygy onuň diňe ýokary tizlikli hereket üçin niýetlenendiginden ybaratdyr. Şoňa görä-de, bu ýokary tizlikli ýol beýleki ýollar, şol sanda awtomobil ýollary ýa-da bir derejedäki welosiped ýodajyklary bilen kesişmeýär.
Şu ýerde käbir maglumatlara salgylansak, ilkinji tölegli ýokary tizlikli awtomobil ýoly 1924-nji ýylyň 21-nji sentýabrynda Italiýanyň demirgazygynda gurlup, ol 43 kilometr uzynlygynda bolup, bu ýol Milan bilen Wares şäherlerini birleşdiripdir. 1939-njy ýyla çenli Italiýada şeýle ýollaryň uzynlygy 500 kilometre deň bolupdyr. Germaniýada bolsa, ilkinji ýokary tizlikli awtomobil ýoly («Autobahn») 1932-nji ýylda Kýoln bilen Bonn şäherlerini birleşdirýän 20 kilometrlik ýol bolupdyr. Soňlugy bilen ýokary tizlikli awtobanlaryň gurluşygy Beýik Britaniýa, Fransiýa we ABŞ ýaly döwletlerde giňden alnyp barlypdyr. XXI asyryň başlarynda bolsa, Hytaý Halk Respublikasy awtobanlaryň gurluşygynda öňdeligi eýeläp, 5 ýylyň dowamynda 37 müň kilometrden gowrak awtoban gurupdyr.
Ýurdumyzda gurlan ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň alty hereket zolagyndan ybarat bolmagy, onuň ýer düşeginiň giňliginiň 34,5 metr, ýol hereket böleginiň giňliginiň her tarapda 11,25 metr, hereket zolagynyň giňliginiň bolsa 3,75 metr bolmagy dünýäde şeýle desgalara bildirilýän talaplara laýyk gelýän iri taslamalar bolup durýandygyny görkezdi.
Uzynlygy 600 kilometre barabar bolan Aşgabat-Türkmenabat awtomobil ýoly ýurdumyzyň ýol ulgamynyň geçirijilik ukybyny, logistik hyzmatlaryň hilini ep-esli ýokarlandyrmaga, halkara üstaşyr ulag düzümini hem-de döwletara söwda-ykdysady gatnaşyklary giňeltmäge mümkinçilik berýär. Ýurdumyzyň Ahal we Mary welaýatlarynyň çäklerinden geçip, Aşgabady Lebap welaýaty bilen birleşdirjek bu ýol ýolagçylaryňdyr ýükleriň gysga wagtda, bökdençsiz gatnadylmagyny üpjün eder.
Soňky ýyllarda ýurdumyzda ulag-logistika düzümini ösdürmäge uly üns berilýär. Şonuň netijesinde, esasy awtomobil we demir ýollary çekildi, Türkmenbaşynyň Halkara deňiz porty guruldy. Ýurdumyzda halkara ähmiýetli ýol ulgamyny döretmäge we mundan beýläk-de kämilleşdirmäge gönükdirilen çäreler Aziýada möhüm ulag we logistika merkezi hökmünde türkmen döwletiniň eýeleýän ornuny has-da berkitdi.
Ýurdumyzda gurlan iri taslamanyň durmuşa geçirilmegine bagyşlanan dabara gatnaşan köp sanly daşary ýurtly myhmanlaryň çykyşlarynda Türkmenistanyň ulag-kommunikasiýa ulgamynyň bäsdeşlige ukyplylygynyň barha ýokarlanýandygyna ýene bir gezek göz ýetirendiklerini belläp geçmekleri, ýurdumyzyň ulag ulgamynda ygtybarly hyzmatdaş bolup durýandygynyň subutnamasydyr.
Gurbanmyrat GULMYRADOW,
S.A.Nyýazow adyndaky Türkmen oba hojalyk uniwersitetiniň mugallymy.