Ja­na şy­pa­ly mi­we

Ow­nuk ga­ra mi­we­li, ti­ken­li gy­rym­sy ösüm­lik­ bo­lan bö­würs­len­, esa­san, so­wuk ho­wa­ly dag­lyk ýer­ler­de ýa­ba­ny ýag­daý­da ös­ýär. Bö­würs­len ti­ken­li gy­rym­sy agaç bo­lup, diş-diş ýap­rak­la­ry bar. Bu ösüm­lik ýe­riň üs­tün­de ýa­zy­lyp ýa-da bir za­da dyr­ma­şyp, or­ta­ça 3-6 metr­den, 9 met­re çen­li ösüp bil­ýär. Bö­würs­len çö­le, şor we tarp ýe­re çy­dam­ly bo­lup, top­ra­gy öz­leş­dir­mek­de hem peý­da­ly­dyr. Ak-gül­gü­ne ýa-da gy­zyl gül­le­ri bo­lan bu ösüm­lik owun­jak dä­ne­li mi­we ge­tir­ýär. Bö­würs­le­niň ma­li­na meň­zeş ga­ra­ja mi­we­si adam sag­ly­gy üçin ju­da peý­da­ly­dyr. Me­ge­rem, bö­würs­le­ni ha­la­ma­ýan ýok bol­sa ge­rek. Bö­würs­le­niň ady­bir mi­we­si dü­zü­min­de glýu­ko­za, fruk­to­za, C wi­ta­mi­ni, ka­ro­tin, or­ga­nik tur­şu­lyk­la­ry we to­ko­fe­rol top­lu­my­ny sak­la­ýar. Ja­na şy­pa be­ri­ji bu mi­we böw­re­gi, süý­jü­li dia­be­ti, pe­şew hal­ta­sy­nyň ke­sel­le­ri­ni be­jer­mek­de ula­nyl­ýar. Ir­ki dö­wür­ler­de bö­würs­le­niň ýap­ra­gyn­dan taý­ýar­la­nan mel­hem­ler de­ri ke­sel­le­rin­de: ýa­ra­ny bi­tir­mek­de, dem­re­wi be­jer­mek­de giň­den ula­ny­lyp­dyr. Bö­würs­len­den taý­ýar­la­nan şer­bet teş­ne­li­gi­ňi gan­dy­ry­jy hä­si­ýe­te eýe bo­lup, aş­ga­zan-içe­ge ul­ga­my­nyň işi­ne oňaý­ly tä­sir ed­ýär. Ate­rosk­le­roz­dan (da­mar da­ral­ma­sy) ejir çek­ýän­le­re bö­würs­len iý­mek örän peý­da­ly­dyr. Bö­würs­len gyz­gy­ny pe­selt­mek­, dem alyş ýo­ly bi­len bag­ly gaý­ry üzül­me­le­riň öňü­ni al­mak­ üçin hem ula­nyl­ýar. Ýap­ra­gy­nyň şi­re­si bi­len ga­ry­lan bö­würs­le­niň so­wuk­la­ma­da, ga­naz­lyk­da, iç­geç­me­de oňyn tä­si­ri bar.