Hal­ky­myz Ar­ka­dag Ser­dar­ly bag­ty­ýar ýaş­lar ýy­ly­ny be­lent joş­gun, uly ru­hu­be­lent­lik bi­len gar­şy­la­dy. Tä­ze ýy­lyň ba­şyn­da «Hal­kyň Ar­ka­dag­ly za­ma­na­sy» şy­ga­ry as­tyn­da ge­çen 2022-nji ýyl­da ýe­ti­len sep­git­ler ha­kyn­da buý­sa­nyp söh­bet ed­ýä­ris. Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň we Döw­let howp­suz­lyk ge­ňe­şi­niň 2022-nji ýy­lyň 29-njy de­kab­ryn­da ge­çi­rilen bi­le­lik­dä­ki mej­li­sin­de Ar­ka­dag­ly Ser­da­ry­myz 2022-nji ýy­la ba­ha ber­mek bi­len: «Bu ýyl «Hal­kyň Arkadagly zama­na­sy» ýy­ly hök­mün­de ber­ka­rar döw­le­ti­mi­ziň ta­ry­hyn­da hem he­mi­şe­lik ga­lar. Ge­çip bar­ýan ýyl­da ýur­du­my­zyň alyp bar­ýan da­şa­ry we içe­ri sy­ýa­sa­tyn­da köp iş­ler ama­la aşy­ryl­dy» di­ýip nyg­ta­dy. 2022-nji ýy­lyň Ga­raş­syz Türkme­nis­ta­nyň tä­ze ta­ry­hy eý­ýa­my­nyň şan­ly se­ne ýaz­gy­sy­nyň üs­tü­ni ýe­ti­ren esa­sy wa­ka­la­ry­nyň bi­ri hök­mün­de Kö­pet­da­gyň ete­gin­de gu­rul­ýan Ahal we­la­ýa­ty­nyň tä­ze, döw­re­bap eda­ra ediş mer­ke­zi­ni gör­kez­mek bo­lar. Türk­menis­ta­nyň Mil­li Ge­ňe­şi­niň Mej­li­si­niň Ka­ra­ry bi­len bu eda­ra ediş mer­ke­zi­niň «Ahal we­la­ýa­ty­nyň Ar­ka­dag şä­he­ri» diýlip at­lan­dy­ryl­ma­gy hal­ky­my­zyň is­leg-ar­zuw­la­ry­ny ha­syl et­di. Ar­ka­dag şä­he­ri döw­re­bap, in­no­wa­si­on we san­ly des­ga­lar top­lu­my bo­lup, ila­tyň has amat­ly, ra­hat, howp­suz dur­mu­şy­ny üp­jün et­mek­de iň ýo­ka­ry hil ül­ňü­le­ri­ne laýyk gel­ýän şert­le­ri dö­ret­me­giň ýo­lun­da no­bat­da­ky mö­hüm ädim­dir. Bu be­ýik iş­ler Gahryman Arkadagymyzyň öňe sü­ren «Döw­let adam üçin­dir!» di­ýen baş ýö­rel­ge­si­ni hormatly Prezidentimiziň iş ýü­zün­de üs­tün­lik­li dur­mu­şa geçir­ýän­di­gi­niň aý­dyň my­sa­ly­dyr.
Mer­ke­ziň çä­gin­de ýaý­baň­lan­dy­ry­lan giň möç­ber­li gur­lu­şyk iş­le­rin­de mil­li bi­na­gär­lik ýö­rel­ge­le­ri bi­len hä­zir­ki za­ma­nyň ösen tej­ri­be­si ut­gaş­dy­ryl­ýar. Döwlet Baştutanymyz mer­ke­ziň çä­gin­dä­ki ýa­şyl zo­lak­la­ryň ilat­ly ýe­riň eko­lo­gi­ýa ýag­da­ýy­nyň go­wu­lan­dy­ryl­ma­gy­na ýar­dam ber­me­li­di­gi­ne, olar­da me­de­ni­ýet­li dynç al­mak hem-de wag­tyňy gy­zyk­ly, peý­da­ly ge­çir­mek üçin ze­rur şert­le­riň dö­re­dil­me­li­di­gi­ne ün­si çek­di. Tä­ze şä­he­riň çäk­le­rin­de hä­zir­ki za­man san­ly ul­ga­my esa­syn­da luk­man­çy­lyk, bank, söw­da eda­ra­la­ry­nyň iş­le­me­gi üçin şert­ler dö­re­di­ler, aw­to­bus­la­ryň gat­naw­la­ry düz­gün­leş­di­ri­ler, tak­si hyz­mat­la­ry hö­dür­le­ni­ler. Mer­kez­de hä­zir­ki za­man in­ter­net ul­ga­my­nyň se­riş­de­le­ri he­re­ket eder we dür­li ugur­lar bo­ýun­ça de­giş­li por­tal­la­ryň iş­le­ri ýo­la goý­lar. Mu­nuň özi döw­re­bap ara­gat­na­şyk ul­ga­my­nyň kä­mil de­re­je­si­niň hem­me­ler üçin el­ýe­ter­li bol­ma­gy­ny şert­len­di­rer.
Tä­ze şä­he­riň çä­gin­de elekt­ro­bus­la­ryň we elekt­ro­mo­bil tak­si­le­riň işi­ni ýo­la goý­mak me­ýil­leş­di­ril­ýär. Şun­da bu ul­gam­la­ryň saz­la­şyk­ly he­re­ke­ti­ni üp­jün et­mek mak­sa­dy bi­len, he­re­ket saz­laý­jy yşyk­la­ryň, aw­to­du­ral­ga­la­ryň işi­ne san­ly ul­gam or­naş­dy­ry­lar. Mu­nuň özi saz­la­şyk­ly he­re­ke­ti hem-de şä­her ila­ty we onuň myh­man­la­ry üçin ýo­ka­ry de­re­je­li hyz­mat­la­ryň el­ýe­ter­li bol­ma­gy­ny üp­jün eder. Şun­da mer­ke­ziň çä­gin­de «akyl­ly» şä­her kon­sep­si­ýa­syn­dan ugur alyn­ýar. Bu kon­sep­si­ýa­nyň esa­sy ug­ry bol­sa bi­na edil­ýän des­ga­la­ryň gur­lu­şy­gyn­da eko­lo­gi­ýa taý­dan aras­sa se­riş­de­le­riň ula­nyl­ma­gyn­dan we ýo­ka­ry eko­lo­gi­ýa de­re­jä­ni üp­jün et­mek­den yba­rat­dyr. Mer­ke­ziň çäk­le­rin­de ýe­ri­ne ýe­ti­ril­ýän äh­li iş­ler­de şu ýö­rel­ge­le­riň üp­jün edil­me­gi esa­sy ta­lap bo­lup dur­ýar. Bi­na edil­jek des­ga­lar­da dün­ýä­niň öň­de­ba­ry­jy önüm ön­dü­ri­ji­le­ri­niň en­jam­la­ry­nyň we hä­zir­ki za­man san­ly ul­ga­my­nyň or­naş­dy­ryl­ma­gy bi­len bag­la­ny­şyk­ly me­se­le­ler iç­gin öw­re­nil­ýär hem-de ola­ryň or­naş­dy­ryl­ma­gy­na mö­hüm äh­mi­ýet be­ril­ýär.

Eko­lo­gi­ýa aba­dan­çy­ly­gy ila­tyň sag­ly­gy­na tä­sir ed­ýän mö­hüm ýag­daý­dyr. Daş­ky gur­şa­wyň aras­sa bol­ma­gy ýa­şa­ýyş ýer­le­ri­niň sag­ly­ga oňaý­ly tä­si­ri­ni şert­len­dir­ýär. Şu ba­bat­da Ar­ka­dag şä­he­ri hem se­bit­de aras­sa şä­her­le­riň bi­ri bo­lar. Ser­gin ho­wa­ly Kö­pet­da­gyň ete­gin­de ýer­leş­me­gi hem-de daş-tö­we­re­gi­niň eke­ran­çy­lyk ýer­le­ri, bag-bak­ja­lyk­lar bi­len gur­şal­ma­gy, şä­he­riň gur­lu­şy­gyn­da eko­lo­gi­ýa taý­dan aras­sa ýer­li önüm­le­riň peý­da­la­nyl­ma­gy tä­ze şä­he­riň eko­luk­man­çy­lyk müm­kin­çi­lik­le­ri­ni ep-es­li de­re­je­de gi­ňeld­ýär. Gahryman Arkadagymyzyň jem­gy­ýet­çi­lik baş­lan­gyç­la­ry, gym­mat­ly mas­la­hat­la­ry­dyr mö­hüm tab­şy­ryk­la­ry ne­ti­je­sin­de tä­ze, döw­re­bap Ar­ka­dag şä­he­ri ba­gy-bos­san­ly­ga bü­ren­ýär. Şä­he­riň gur­lu­şy­gy­nyň bi­rin­ji tap­gy­ry­nyň me­ýil­na­ma­sy­na la­ýyk­lyk­da, 288 gek­ta­ra go­laý meý­dan­da bag na­hal­la­ry­ny ek­mek göz öňün­de tu­tul­ýar. Bu bol­sa ýa­şyl zo­lak­la­ryň çä­gi­niň ýe­ter­lik de­re­je­de­di­gi­ni gör­kez­ýär. Ýur­du­myz­da ge­çi­ri­len äh­li­halk agaç ek­mek da­ba­ra­sy­nyň çä­gin­de hormatly Arkadagymyzyň ýol­baş­çy­ly­gyn­da Ahal we­la­ýa­ty­nyň tä­ze, döw­re­bap eda­ra ediş mer­ke­zin­de 5 müň düýp­den gow­rak bag na­ha­ly­nyň ekil­me­gi hem aý­dan­la­ry­my­zyň aý­dyň gü­wä­si­dir. Şä­her­gur­lu­şyk mak­sat­na­ma­la­ryn­da, tas­la­ma­la­ryn­da al­nyp ba­ryl­ýan şeý­le dep­gin­li iş­ler, ga­za­nyl­ýan üs­tün­lik­ler, hal­ky­myz üçin dö­re­dil­ýän oňaý­ly şert­ler, il­kin­ji no­bat­da, Ar­ka­dag­ly Ser­da­ry­my­zyň «Döw­let di­ňe hal­ky bi­len döw­let­dir!» di­ýen be­lent şy­ga­ry­nyň da­ba­ra­lan­ma­sy bo­lup, bar­ha uly ro­waç­lyk­la­ra eýe bol­ýar.
Eko­lo­gi­ýa howp­suz­ly­gyň ta­lap­la­ry­na la­ýyk­lyk­da gu­ral­ýan bu döw­re­bap şä­he­riň go­la­ýyn­da açyk as­ma­nyň as­tyn­da «Or­ga­ni­ki bak­ja­lyk we onuň eko­lo­gi­ýa goş­ýan go­şan­dy» at­ly okuw sa­pa­gy ge­çi­ril­di. Oňa oba ho­ja­lyk pu­da­gy­nyň 500-den gow­rak hü­när­me­ni, şeý­le hem Bü­tin­dün­ýä re­kord­la­ry gu­ra­mak bo­ýun­ça ge­ňeş­çi gat­naş­dy. Bu ýer­de äh­li­halk bag ekiş­li­gi­niň güýz­ki möw­sü­mi­niň çäk­le­rin­de Gahryman Arkadagymyzyň gat­naş­ma­gyn­da bag ek­mek çä­re­si ýo­ka­ry gu­ra­ma­çy­lyk de­re­je­sin­de ge­çi­ril­di.
Dün­ýä­niň elekt­ro­bus­la­ry, elekt­ro­mo­bil­le­ri we ola­ra de­giş­li en­jam­la­ry ön­dür­ýän kom­pa­ni­ýa­la­ry­nyň tä­jir­çi­lik tek­lip­le­ri, bu ulag­la­ryň teh­ni­ki hä­si­ýet­na­ma­la­ry hem-de ola­ryň des­lap­ky ze­rur sa­ny öw­re­nil­di we hä­zir­ki wagt­da ola­ry sa­tyn al­mak, ýur­du­my­za ge­tir­mek bo­ýun­ça iş­ler al­nyp ba­ryl­ýar. Şu­nuň bi­len bir­lik­de, äh­li amat­lyk­la­ry bo­lan döw­re­bap aw­to­top­lu­my hem-de elekt­rik tok be­ri­ji be­ket­le­ri gur­mak göz öňün­de tu­tul­ýar. Jem­gy­ýet­çi­lik ulag­la­ryn­da or­naş­dy­ry­lan en­jam­lar ar­ka­ly ýo­lag­çy­lar­dan bu­ýur­ma­lar we tö­leg­ler san­ly ul­ga­myň üs­ti bi­len ka­bul edi­ler. Şeý­le hem ulag­la­ryň ýol hat­la­ry san­ly ul­gam ar­ka­ly ula­ny­lar, ola­ryň he­re­ket­le­ri­ne san­ly ul­gam ar­ka­ly gö­zeg­çi­lik edi­ler. Mun­dan baş­ga-da, ula­nyl­jak elekt­ro­bus­lar­da or­naş­dy­ry­lan en­ja­myň müm­kin­çi­lik­le­ri­ni peý­da­la­nyp, şol ulag­la­ryň ugur­la­ry­nyň ýol çyz­gy­la­ry, ugur­la­ry­nyň ady we bel­gi­si, ola­ryň du­ral­ga gel­me­li wag­ty ba­ra­da­ky mag­lu­mat­la­ry öz içi­ne al­ýan ýö­ri­te yk­jam mo­bil prog­ram­ma üp­jün­çi­li­gi­ni dö­ret­mek me­ýil­leş­di­ril­ýär.
Mä­lim bol­şy ýa­ly, 2022-nji ýylyň 24-nji de­kabryn­da Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­myz Ahal we­la­ýa­ty­na iş sa­pa­ry­ny ama­la aşy­ryp, we­la­ýa­tyň tä­ze, döw­re­bap eda­ra ediş mer­ke­zi­niň – Ar­ka­dag şä­he­ri­niň gur­lu­şy­gyn­da al­nyp ba­ryl­ýan iş­ler bi­len gy­zyk­lan­dy hem-de şä­he­riň gur­lu­şy­gy­nyň ikin­ji tap­gy­ryn­da bi­na edil­me­gi me­ýil­leş­di­ril­ýän des­ga­la­ryň tas­la­ma­la­ry bi­len ta­nyş­dy, de­giş­li ýol­baş­çy­la­ryň gat­naş­ma­gyn­da iş mas­la­ha­ty­ny ge­çir­di. Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­myz tä­ze şä­he­riň ikin­ji tap­gy­ryn­da bi­na edil­me­gi me­ýil­leş­di­ril­ýän dür­li mak­sat­ly des­ga­la­ryň gur­lu­şy­gy­na baş­la­ma­ga ak pa­ta be­rip, bu iş­de hä­zir­ki za­ma­nyň ösen dün­ýä tej­ri­be­si­niň ula­nyl­ma­ly­dy­gy­ny bel­le­di, des­ga­la­ryň gur­lu­şy­gyn­da tä­ze­çil teh­no­lo­gi­ýa­la­ryň, san­ly ul­ga­myň iş­jeň ula­nyl­ma­ly­dy­gy­na ün­si çek­di, şeý­le hem gur­lu­şyk iş­le­rin­de mer­ke­ziň eko­lo­gi­ýa ýag­da­ýy­na mö­hüm äh­mi­ýet be­ril­me­li­di­gi­ni aýt­dy. Şun­da bi­na­la­ryň ýa­na­şyk ýer­le­ri­niň aba­dan­laş­dy­ryl­ma­gy bi­len bag­la­ny­şyk­ly me­se­le­le­re aý­ra­tyn üns ber­ler. Mer­ke­ziň çäk­le­rin­de iş­ler al­nyp bar­lan­da, «akyl­ly» şä­her kon­sep­si­ýa­sy­nyň düz­gün­le­rin­den ugur al­nar, gur­lu­şyk iş­le­rin­de eko­lo­gi­ýa taý­dan aras­sa se­riş­de­le­riň ula­nyl­ma­gy hem-de daş­ky gur­şa­wyň aba­dan­çy­ly­gy­nyň üp­jün edil­me­gi onuň esa­sy ugur­la­ry­nyň bi­ri­dir. Mer­ke­ziň gur­lu­şy­gy­nyň ikin­ji tap­gy­ryn­da bi­na edil­me­gi me­ýil­leş­di­ril­ýän des­ga­lar top­lu­my­nyň ha­ta­ryn­da iki gat­ly ýa­şa­ýyş jaý top­lu­my­nyň, se­ýil­gäh zo­lak­la­ry­nyň, hä­zir­ki za­man kom­mu­ni­ka­si­ýa­lar ul­ga­my­na de­giş­li döw­re­bap se­riş­de­ler zo­lak­la­ry­nyň, ýol he­re­ke­ti­niň sta­tis­ti­ki ha­sa­bat­la­ry­ny elekt­ron ul­gam ar­ka­ly tab­şyr­ma­gyň prog­ram­ma üp­jün­çi­li­gi bar.
Gu­rul­ýan bi­na­la­ryň gur­lu­şy­gyn­da san­ly ul­gam­la­ry or­naş­dyr­mak iş­le­ri­ne hem-de daş-tö­we­re­gi­ni aba­dan­laş­dyr­mak we suw çüw­dü­rim­le­ri­ni gur­mak iş­le­ri­ne aý­ra­tyn üns be­ril­me­gi ne­ti­je­sin­de Ahal we­la­ýa­ty­nyň Ar­ka­dag şä­he­ri eko­lo­gi­ýa taý­dan aras­sa hem-de «akyl­ly» şä­her bo­lar. Tä­ze eda­ra ediş mer­ke­zi­niň açy­lyp ulan­ma­ga be­ril­me­gi bol­sa ýur­du­my­zyň dur­mu­şyn­da ta­ry­hy wa­ka öw­rü­ler.

Oraz­ly Ça­ry­ýew,
Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň «San­ly elekt­ro­ni­ka we elekt­ro­teh­ni­ka» ka­fed­ra­sy­nyň mü­di­ri.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА