Dün­ýä­de iň go­wy gö­rül­ýän, esa­san hem, ça­ga­lar tarapyndan söýlüp iýilýän doň­dur­ma to­msuna has köp sarp edil­ýän süýt önüm­le­ri­niň bi­ri­dir. Buz­gaý­ma­gyň il­kin­ji ni­re­de ýü­ze çy­kan­dy­gy hem­mä­miz üçin meger gy­zyk­ly bol­sa ge­rek?!
Ge­çi­ri­len bar­lag­lar doň­dur­ma­nyň ta­ry­hy­nyň mi­la­dy­dan öň, 4 mü­ňün­ji ýy­la çen­li uza­ýan­dy­gy­ny su­but et­di. Ni­re­de we nä­hi­li ýü­ze çy­kan­dy­gy ba­ra­da anyk mag­lu­mat bol­ma­sa-­da oňa bir­nä­çe ro­wa­ýat­­larda ga­bat gel­mek bol­ýar. Mi­la­dy­dan öň, 4 mü­ňün­ji ýyl­da Alek­sandr Ma­ke­dons­kiý­niň buz­ly nek­ta­ry oý­lap ta­pan­dy­gy nyg­tal­ýar. Ga­dy­my Rim­de im­pe­ra­tor Ne­ro­nyň buz­ly doň­dur­ma iýen­di­gi ba­ra­da mag­lu­mat­lar bar. Ol gla­di­ýa­tor­la­ryň ýa­ry­şy­na to­ma­şa ed­ýän ma­ha­ly oňa lez­zet­li ta­gam­la­ry hö­dür­le­ýän aş­pez­le­ri­ni sy­lag­la­ýar eken. Olardan bi­ri dag­dan ge­ti­ren ga­ry­ny bir ga­ba sa­lyp, bal we dür­li mi­we bö­le­jik­le­ri bi­len ga­ryş­dy­ryp, im­pe­ra­to­ra hö­dür­läp­dir. Ne­ron şol gü­ne çen­li dat­ma­dyk bu süýji ta­ga­my­ örän ha­lap­dyr. Şol gü­nüň er­te­si köp­san­ly adam­la­ry­ny da­ga ibe­rip, gar we buz ge­tir­dip­dir. Oňa bal we ýen­ji­len mi­we ga­ryn­dy­la­ry­ny ga­ryp, ta­ryh­da il­kin­ji doň­dur­ma­ny taý­ýar­la­dyp­dyr. Baş­ga bir ta­ry­hy çeş­me­ler­de bol­sa, mi­la­dy­dan öň, 3 mü­ňün­ji ýyl­lar­da il­kin­ji doň­dur­manyň Hy­taý­da ýü­ze çy­kan­dy­gy bel­le­nil­ýär. XIII asyr­da ital­ýan ja­han­keş­de­si Mar­ko Po­lo ga­dy­my hy­taý­ly­la­ryň buz we süýt­den taý­ýar­lan önü­mi­ni öw­re­nip, bu usu­ly Ýew­ro­pa ge­ti­rip­dir. Wag­tyň geç­me­gi bi­len buz­ly ta­gam­lar fran­suz we ital­ýan res­to­ran­la­ryn­da şöh­rat ga­zan­ma­ga baş­lap­dyr. 1676-njy ýyl­da Pa­riž­de 250-ä go­laý doň­dur­ma sat­ýan dü­kan­la­ryň bo­lan­dy­gy aý­dyl­ýar. 1851-nji ýyl­da Ža­kob Fas­sel ABŞ-da doň­dur­ma taý­ýar­lap, sat­ma­ga baş­la­ýar. 1900-nji ýyl­lar­dan soň, so­wa­dy­jy en­jam­la­ry­nyň kä­mil­leş­ip baş­la­ma­gy bi­len doň­dur­ma­lar has giň­den ýaý­ra­ýar. Doň­dur­ma gu­ýul­ýan kö­ke­jik­ler 1904-nji ýyl­da ABŞ-nyň Mis­su­ri Lu­is şä­he­rin­de ge­çi­ri­len dün­ýä ser­gi­sin­de görkezilýär.

Doň­dur­ma iýe­ni­ňiz­de nä­mä üns ber­me­li?
Ho­wa­nyň maý­la­ma­gy bi­len adam be­de­ni ser­gin­le­mä­ge mätäç­lik duý­ýar. Gy­zyp du­ran wag­ty­myz so­wuk suw iç­mek ýa-da doň­dur­ma iý­mek lezzetli bolsa-da, sag­ly­gy­my­za ýa­ra­maz tä­sir ed­ýär.
Süýt önüm­le­ri ýa­ga, be­lo­ga baý bo­la­ny üçin ge­rek­li sal­kyn­lyk­da sak­la­nyl­ma­sa, mik­ro­or­ga­nizm­le­riň kö­pel­mek ha­dy­sa­sy örän tiz bo­lup, önüm za­ýa­la­nýar. Şol se­bäp­li, ilki bilen, sak­la­nyş ýag­da­ýy­na we möh­le­ti­ne üns ber­me­li. Doň­dur­ma iý­len­de agyz­da ere­dip iý­mek­, so­ňun­dan so­wuk suw iç­megiň ýe­ri­ne my­la­ýym suw iç­mek aş­ga­za­ny ra­hat­landyr­ýar. Ajöze doň­dur­ma iý­mek­ kä­bir ki­şi­ler­de aş­ga­zan agy­ry­la­ry­nyň gozgalmagyna sebäp bolýar.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА