Hä­zir­ki wagt­da dün­ýä­de elekt­rik ulag pu­da­gy­na ägirt uly üns be­ril­ýär. Iri kom­pa­ni­ýa­lar bi­len bir­lik­de teh­no­lo­gi­ýa kom­pa­ni­ýa­la­ry hem bu pu­da­ga gy­zyk­lan­ma bil­di­rip, bir­nä­çe tas­la­ma­nyň üs­tün­de iş alyp bar­ýar­lar. Elekt­ro­mo­bil­le­riň ýan­gy­jyň gu­ýul­ma­gy ar­ka­ly däl-de, elekt­rik ener­gi­ýa­sy bi­len iş­le­dil­ýän­di­gi­ni na­za­ra alyp, eko­lo­gi­ýa howp­suz­ly­gy­nyň ta­lap­la­ry­na la­ýyk gel­ýän­di­gi dün­ýä jem­gy­ýet­çi­li­gi ta­ra­pyn­dan yk­rar edi­len­dir. Dün­ýä­de şä­her­leş­me­giň ös­me­gi bi­len hä­zir­ki dö­wür­de gat­naw ul­ga­my kä­mil­leş­di­ril­ýär. Ylym we teh­no­lo­gi­ýa has çalt dep­gin bi­len ös­ýär. In­no­wa­si­on ösü­şiň bu dep­gi­ni bol­sa adam­la­ra ulag se­riş­de­le­ri­niň has ösen gör­nüş­le­rin­den peý­da­lan­ma­ga ýol aç­ýar.

Hä­zir­ki wagt­da dün­ýä­niň äh­li ýurt­la­ry at­mos­fe­ra ho­wa­sy­na go­şul­ýan zy­ýan­ly zy­ňyn­dy­la­ry azalt­ma­gyň usul­la­ry­ny tap­ma­ga ça­lyş­ýar­lar. Elekt­rik­li ulag­lar üçin bol­sa zar­ýad be­riş be­ket­le­ri dö­re­di­lip, ze­rur bo­lan ýe­ňil­lik­ler be­ril­ýär. Elekt­rik ener­gi­ýa­sy bi­len iş­le­ýän aw­to­bus­lar we beý­le­ki jem­gy­ýet­çi­lik ulag­la­ry üçin aý­ra­tyn ýol­la­ryň dö­re­dil­me­gi hem şah­sy aw­tou­lag­la­ryň sü­rü­li­şi­niň azal­dyl­ma­gy­na ge­ti­rip, ho­wa­nyň ha­pa­lan­ma­gy­nyň öňü­ni al­ma­ga ýar­dam ed­ýär.
Ýa­kyn­da türk­men hal­ky­nyň Mil­li Li­de­ri, Türk­me­nis­ta­nyň Halk Mas­la­ha­ty­nyň Baş­ly­gy Gurbanguly Berdimuhamedow Ar­ka­dag şä­he­ri­ne iş sa­pa­ry­ny ama­la aşy­ryp, ýur­du­my­zyň il­kin­ji «akyl­ly» şä­he­rin­de ula­nyl­jak döw­re­bap elekt­ro­bus­lar we elekt­ro­mo­bil­ler bi­len ta­nyş­dy. Tä­ze şä­her­de ýo­lag­çy­la­ryň şeý­le ýo­ka­ry de­re­je­li, eko­lo­gi­ýa taý­dan aras­sa, ra­hat we oňaý­ly elekt­ro­bus hyz­mat­la­ryn­dan peý­da­lan­mak­la­ry üçin şert­ler we müm­kin­çi­lik­ler dö­re­di­lip­dir.
Ar­ka­dag şä­he­rin­de he­re­ket edip baş­la­jak aw­tou­lag­la­ryň gör­nüş­le­ri 3-4-nji maý­da Aş­ga­bat­da ge­çi­ri­len «Hal­ka­ra ulag-üs­ta­şyr ge­çel­ge­le­ri: öza­ra ara­bag­la­ny­şyk we ösüş – 2023» ser­gi­sin­de halk köp­çü­li­gi­ne gör­ke­zil­di. Olar­dan bi­ri JAC E-J7 ky­sym­ly Hy­ta­ýyň ýe­ňil elekt­rik ula­gy­dyr. Bu ulag 2019-njy ýyl­dan bä­ri ön­dü­ril­ýär we Mek­si­ka­nyň, Rus­si­ýa­nyň, Ga­za­gys­ta­nyň ba­zar­la­ryn­da sa­tyl­ýar. Aw­tou­la­gyň di­zaý­ny «Al­fa Ro­meo», «Lancia» we «Ma­se­rat­ti» mo­del­le­ri­niň di­zaý­ny­nyň aw­to­ry Da­ni­el Gal­lo­nyň ýol­baş­çy­ly­gyn­da Ita­li­ýa­nyň di­zaýn mer­ke­zi JAC-da iş­le­nip dü­zül­di. Aw­tou­la­ga hä­zir­ki­za­man elekt­ro­ni­ka­sy we en­jam­la­ry or­naş­dy­ry­lyp, ola­ra köp we­zi­pe­li rul, saz­la­ma­ga müm­kin­çi­lik ber­ýän otur­gyç, elekt­ron ho­wa ul­ga­my­ny do­lan­dyr­mak ýa­ly aý­ra­tyn­lyk­lar de­giş­li­dir. Öý­jük­li te­le­fo­ny bi­rik­dir­mek üçin «Blue­tooth» aý­ra­tyn­ly­gy hem bar.
«Yu­tong» ky­sym­ly elekt­ro­bus­da hem döw­re­bap «akyl­ly» teh­ni­ka­nyň san­ly ul­gam ar­ka­ly üp­jün edil­me­gi­niň ne­ti­je­sin­de ýo­lag­çy­la­ryň on­dan dü­şen­le­ri­niň we mü­nen­le­ri­niň, onuň için­dä­ki sa­ny­nyň mag­lu­mat­la­ry gör­ke­zil­ýär. Elekt­ro­bus ýo­lag­çy­la­ra ni­ýet­le­nen so­wa­dyş we ýy­la­dyş ul­ga­my bi­len en­jam­laş­dy­ry­lan­dyr.
Kö­pet­da­gyň gö­zel kün­je­gin­de ke­ma­la gel­ýän Ar­ka­dag şä­he­rin­de mil­li we hä­zir­ki za­man bi­na­gär­li­gi­niň ösen tej­ribe­le­ri­niň ut­gaş­dy­ry­lyp, önüm­çi­lik, me­de­ni-dur­muş mak­sat­ly des­ga­la­ryň, ýa­şa­ýyş jaý­la­ry­nyň gur­lu­şy­gy «akyl­ly» şä­her kon­sep­si­ýa­sy esa­syn­da al­nyp ba­ryl­dy. Tä­ze şä­he­riň çä­gin­de elekt­ro­bus­la­ryň we elekt­ro­mo­bil tak­si­le­riň işi ýo­la goý­lar we bu ul­gam­la­ryň saz­la­şyk­ly he­re­ke­ti­ni üp­jün et­mek mak­sa­dy bi­len, he­re­ket saz­laý­jy yşyk­la­ryň, aw­todu­ral­ga­la­ryň işi­ne san­ly ul­gam or­naş­dy­ry­lar. Mu­nuň özi saz­la­şyk­ly he­re­ke­ti hem-de şä­her ila­ty we onuň myh­manla­ry üçin ýo­ka­ry de­re­je­li hyz­mat­la­ryň el­ýe­ter­li bol­ma­gy­ny üp­jün eder.
Tä­ze şä­he­riň bi­na­gär­lik aý­ra­tyn­ly­gy­nyň hä­zir­ki za­ma­nyň ru­hu­na we ösen hal­ka­ra gör­ke­zi­ji­le­re la­ýyk gel­me­gi ug­run­da edil­ýän ta­gal­la­lar oňyn ne­ti­je­si­ni hem ber­ýär. Mu­nuň şeý­le­di­gi­ne ýa­kyn­da ÝHHG-niň Baş sek­re­ta­ry ta­ra­pyn­dan Ar­ka­dag şä­he­ri­ne «Ýew­ro­pa­da Howp­suz­lyk we Hyz­mat­daş­lyk Gu­ra­ma­sy­nyň se­bi­tin­de dur­nuk­ly, «ýa­şyl», ho­wa üçin oňaý­ly we in­no­wa­si­on çöz­güt­li şä­her­le­ri ös­dür­mek» tas­la­ma­sy­na go­şul­ýan­dy­gy ba­ra­da­ky gü­wä­na­ma­nyň gow­şu­ryl­ma­gy hem do­ly şa­ýat­lyk ed­ýär.

Şi­rin Beg­li­ýe­wa,
Mag­tym­gu­ly adyn­da­ky Türkmen döwlet uniwersitetiniň ta­ly­by.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА