Ka­li­for­ni­ýa Teh­no­lo­gi­ýa­lar ins­ti­tu­ty­nyň, Kar­ne­gi Ylym ins­ti­tu­ty­nyň, Kor­nell uni­wer­si­te­ti­niň alym­la­ry we Ko­lo­ra­do uni­wer­si­te­ti­niň fi­lo­sof­la­ry te­bi­ga­tyň tä­ze ka­nu­ny­ny öňe sür­dü­ler. Tä­ze ka­nu­na la­ýyk­lyk­da, çyl­şy­rym­ly ul­gam­lar gur­lu­şy­ny has-da çyl­şy­rym­laş­dy­ryp we köp­dür­li­li­gi­ni art­dy­ryp ös­ýär­ler. “Procee­dings of the Na­tio­nal Science Acade­my” (PNAS) žur­na­lyn­da çap edi­len ma­ka­la­da ewol­ýu­si­ýa­nyň Ýer­dä­ki ýa­şa­ýyş bi­len çäk­len­me­ýän­di­gi, onuň atom­lar­dan we mi­ne­ral­lar­dan baş­lap, pla­ne­ta­la­ra we ýyl­dyz­la­ra çen­li beý­le­ki adat­dan da­şa­ry çyl­şy­rym­ly ul­gam­lar­da hem ýü­ze çyk­ýan­dy­gy be­ýan edil­ýär.
Funk­sio­nal mag­lu­mat­la­ryň art­ma­gy ba­bat­da­ky ka­nun, ewol­ýu­si­ýa­nyň jan­ly we jan­syz te­bi­ga­tyň umu­my hä­si­ýet­le­ri­ni yk­rar ed­ýär. Bu ul­gam­lar köp ge­zek ter­tip­leş­di­ri­lip bi­lin­jek atom­lar, mo­le­ku­la­lar ýa-da öý­jük­ler ýa­ly köp dür­li dü­züm bö­lek­ler­den yba­rat­dyr. Ikin­ji­den, olar köp san­ly dür­li me­ha­nizm­le­riň dö­re­me­gi­ne se­bäp bol­ýan te­bi­gy pro­ses­le­re se­ze­war bol­ýar. Ne­ti­je­de, kon­fi­gu­ra­si­ýa­la­ryň di­ňe az san­ly bö­le­gi funk­si­ýa­lar bo­ýun­ça seç­gi diý­lip at­lan­dy­ryl­ýan pro­ses­den aman gal­ýar.
Ul­ga­myň köp dür­li kon­fi­gu­ra­si­ýa­la­ry bir ýa-da bir­nä­çe funk­si­ýa­la­ra bag­ly­lyk­da seç­gä se­ze­war bol­sa, ul­gam öser. Iň esa­sy funk­si­ýa dur­nuk­ly­lyk­dyr, ýag­ny, kom­po­nent­le­ri dur­nuk­ly ter­tip­de ýer­le­şen kon­fi­gu­ra­si­ýa­lar saý­lan­ýar. Üz­nük­siz ener­gi­ýa aky­my bo­lan ul­gam­lar hem saý­lan­ýar. Üçün­ji funk­si­ýa­ny alym­lar “tä­ze­çil­lik” di­ýip at­lan­dyr­ýar­lar – tä­ze ul­gam­la­ryň ösüş me­ýil­le­ri öz­bo­luş­ly hä­si­ýet­le­re ýa-da aý­ra­tyn­lyk­la­ra alyp bar­ýan tä­ze kon­fi­gu­ra­si­ýa­la­ry baş­dan ge­çir­ýär.
My­sal hök­mün­de alym­lar mi­ne­ral­la­ryň ewol­ýu­si­ýa­sy­ny ge­tir­ýär­ler. Ir­ki Gün ul­ga­myn­da atom­la­ry has dur­nuk­ly ýer­le­şen mi­ne­ral­la­ryň ba­ry-ýo­gy 20 gör­nü­şi bo­lup­dyr. Bu il­kin­ji mi­ne­ral­lar ýa­şaý­şyň dö­re­me­gi­ne gat­na­şan mi­ne­ral­la­ryň in­di­ki ne­sil­le­ri üçin esas bo­lup hyz­mat edip­dir. Ýa­şaý­şyň we mi­ne­ral­la­ryň ewol­ýu­si­ýa­sy soň­ra bi­ri-bi­ri bi­len berk bag­la­nyş­ýar, çün­ki diş­ler, süňk­ler, haý­wan­la­ryň ösünt­gi­le­ri we so­wut­la­ry mi­ne­ral­lar­dan yba­rat­dyr. Hä­zir­ki wagt­da çyl­şy­rym­ly fi­zi­ki, hi­mi­ki we bio­lo­gik pro­ses­le­riň ne­ti­je­sin­de ýü­ze çyk­ýan mi­ne­ral­la­ryň 6 mü­ňe go­laý gör­nü­şi mä­lim­dir.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА