Gyş pas­lyn­da ho­wa­nyň gyz­gyn­lyk de­re­je­si­niň pe­sel­ip, Güneşli günler azal­ýar. Bu bol­sa ru­hy çök­gün­li­ge we ener­gi­ýa ýet­mez­çi­li­gi­ne ge­tirip bil­ýär. Gyş pas­ly­ny sag­dyn ge­çir­mek üçin öňün­den, ýag­ny güýz aý­la­ryn­da taý­ýar­lyk iş­le­ri­ne baş­la­ma­ly. Mu­nuň üçin il­ki bi­len gün ter­ti­bi­ni ta­la­ba­la­ýyk ýö­ret­me­li. Her gün­ki iş­jeň­lik we üs­tün­lik­ler ir­ki maşk­lar­dan hem-de go­wy er­tir­lik­den baş­lan­ýar. Be­de­niň tap­lan­ma­gy hem-de im­mu­ni­te­tiň ka­da­ly de­re­je­de sak­lan­ma­gy üçin sport bi­len yzygiderli meş­gul­lan­ma­ly. Ýö­ne ho­wa şer­ti­ne la­ýyk ge­ýin­me­gi ýat­dan çy­kar­ma­ly däl. Şeý­le hem tür­gen­le­şik­den soň ba­da-bat ýu­wun­mak­dan, suw iç­mek­den sak­lan­ma­ly. Er­tir­lik na­ha­ry­ny edin­mek adam be­de­ni üçin ze­rur bo­lup, onuň öwe­zi­ni gü­nüň baş­ga wag­tyn­da do­lup bol­ma­ýar. Şol se­bäp­li ýal­tan­man er­tir­lik edin­me­gi en­dik et­me­li. Ir­den­ki na­har wi­ta­min­le­re we gök önüm­le­re baý bol­ma­ly. Gyş­da köp­lenç ýa­pyk binalarda wagt ge­çi­ril­ýän­di­gi se­bäp­li iş­dä bo­zul­ýar. Mu­nuň se­bä­bi se­ro­to­nin gor­mo­ny­nyň bö­lü­nip çy­ky­şy­nyň azal­ma­gy bi­len dü­şün­di­ril­ýär. Keý­piň üýt­gäp dur­ma­gy hem şu­nuň bi­len bag­ly bo­lup, bu ýag­da­ýyň öňü­ni al­mak üçin açyk ho­wa­da ge­ze­lenç et­me­li. Gyş pas­lyn­da sag­lyk üçin iň uly howp pa­to­gen­ler, ýag­ny ke­sel dö­red­ýän mik­rob­lar ha­sap­lan­ýar. Mik­rob­lar adam be­de­ni­ne tä­sir edip, gow­şak­ly­ga we dü­mew­le­mek ýa­ly ala­mat­la­ryň ýü­ze çyk­ma­gy­na se­bäp bol­ýar. Gyşy sag­dyn ge­çir­mek üçin güýz aý­la­ryn­dan baş­lap şu düz­gün­le­re üns ber­mek ýe­ter­lik.
Mi­we­dir gök önüm­le­ri köp­räk iý­me­li. Gyş pas­ly­ny sag­dyn ge­çir­mek üçin güýz aý­la­ryn­da ýe­tiş­ýän mi­we­dir gök önüm­le­ri ýe­ter­lik iýip, be­de­ni ze­rur bo­lan wi­ta­min­ler bi­len üp­jün et­me­li. Mu­ňa nar, in­jir, al­ma, ki­wi ýa­ly mi­we­ler­dir so­gan, ys­ma­nak, burç ýa­ly gök önüm­le­ri my­sal hök­mün­de gör­kez­mek bo­lar.
Mel­hem çaý­la­ry iç­me­li. Gyş­da, esa­san hem, C wi­ta­mi­ni­ne ze­rur­lyk du­ýul­ýar. Mu­nuň öwe­zi­ni mi­we­dir gök önüm­ler bi­len bir­lik­de, mel­hem çaý­la­ry iç­mek ar­ka­ly do­lup bol­ýar. Dal­çyn­dan, zen­je­bil­den, nar­pyz­dan taý­ýar­la­nan ça­ýa li­mon hem go­şup bi­ler­si­ňiz. Mel­hem çaý­la­ry ýo­kanç­lyk­la­ra gar­şy gö­reş­mek bi­len bir ha­tar­da im­mu­ni­te­ti güýç­len­dir­ýär, şeý­le hem wi­ta­min ýet­mez­çi­li­gi­niň öňü­ni al­ýar.
Ag­ra­myň art­ma­gy­nyň öňü­ni al­ma­ly. So­wuk ho­wa se­bäp­li içer­de köp wagt ge­çir­mek ener­gi­ýa­nyň az harç­lan­ma­gy­na, ýag­ny he­re­ket­siz­li­ge ge­tir­ýär. Bu ýag­daý yzy­gi­der­li do­wam eden­de adam sem­re­mek bi­len bol­ýar. Ar­tyk­maç ag­ra­myň öňü­ni al­mak üçin öý­de maşk­la­ry ýe­ri­ne ýe­tir­me­li. Ga­ly­ber­se-de, gü­nüň amat­ly wag­ty aras­sa ho­wa­da ge­ze­lenç et­me­li.
Dart­gyn­ly ýag­daý­lar­dan ga­ça dur­ma­ly. Gyş pas­ly di­ňe bir fi­zi­ki däl, eý­sem, psi­ho­lo­gik tä­sir­le­ri hem gal­dy­ryp bi­ler. «Bagt» gor­mo­ny diý­lip at­lan­dy­ryl­ýan se­ro­ti­ni­niň bö­lü­nip çy­ky­şy­ny ka­da­laş­dyr­mak üçin to­wuk, hin­di to­wu­gy, süýt, peý­nir, ga­tyk, ýu­murt­ga, no­hut we ba­dam ýa­ly önüm­le­r bilen iý­mitlenmeli. Şeý­le hem ýa­daw­ly­gy çy­kar­ýan, stre­si azald­ýan oýun­dyr güý­men­je­ler bi­len meş­gul­lan­ma­gy ýat­dan çy­kar­ma­ly däl.
Pas­la gö­rä ge­ýin­me­li. Her pas­lyň özü­ne mah­sus ho­wasy bar. Güýzde ho­wa­ so­wap baş­la­ýar, gyşyna has sowuk bolýar. Ho­wa şer­ti­ni göz öňün­de tut­up, öňün­den gyş egin-eşik­le­ri taý­ýar­lap goý­ma­ly. Esa­san hem, aýa­gy we kel­lä­ni ýy­ly sak­la­ma­ga üns ber­me­li. Sin­te­tik önüm­le­re gö­rä, nah ýa-da ýüň­den taý­ýar­la­nan ör­me egin-eşik­le­ri geý­mek dür­li ke­sel­ler­den we so­wuk­dan go­ran­ma­ga ýardam edýär.

Ogul­han Ka­ra­ja­ýe­wa,
Myrat Garryýew adyndaky Türkmenistanyň Döwlet lukmançylyk uniwersitetiniň Iç keselleri boýunça diplomdan soňky taýýarlyk kafedrasynyň mugallymy, lukmançylyk ylymlarynyň kandidaty.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА