Dün­ýä ýurt­la­ry­na sy­ýa­hat ed­ýän ja­han­keş­de­le­riň ün­sü­ni çek­ýän ýag­daý­lar bar. Döw­let­le­riň köp san­ly­sy sy­ýa­hat­çy­lyk ul­ga­my­ny ös­dür­mek ýo­lun­da sy­ýa­sat alyp ba­ran­la­ryn­da, ine şol ýag­daý­la­ry göz öňü­ne tut­ýar. Il­kin­ji no­bat­da, ýur­duň ra­hat­ly­gy we asu­da­ly­gy esa­sy ta­lap bo­lup dur­ýar. Şeý­le-de ýa­şaý­jy­la­ryň mä­hir­li gat­na­şyk­la­ry we myh­man­sö­ýer­le­gi hem bu ýag­daý­lar­dan sow­lup ge­çe­nok. Ja­han­keş­de­le­riň ün­sü­ni çe­käý­jek zat­la­ryň bi­ri-de, şol ýur­duň ta­ry­hy-me­de­ni gym­mat­lyk­la­ry­dyr. Mun­dan daş­ga­ry ba­zar bol­çu­ly­gy we yk­dy­sa­dy gur­şa­wyň amat­ly ýag­daý­la­ry hem göz öňü­ne tu­tul­ýar. Bu­la­ryň äh­li­si sy­ýa­hat­çy­ly­gy ös­dür­mek ýo­lun­da tä­sir ed­ýän gör­ke­zi­ji­ler bo­lup dur­ýar. Şeý­le gör­ke­zi­ji­ler Tai­land pa­ty­şa­ly­gy ba­bat­da hem şeý­le­dir.
Gü­nor­ta-Gün­do­gar Azi­ýa­nyň kuw­wat­ly döw­let­le­riň bi­ri bo­lan Tai­land pa­ty­şa­ly­gy sy­ýa­hat­çy­ly­gyň ösen de­re­je­si, ýo­ka­ry teh­no­lo­gi­ýa­la­ryň yg­ty­bar­ly gur­şa­wy we ýo­ka­ry ne­ti­je­li­li­gi, şeý­le-de oba ho­ja­lyk pu­da­gy bi­len dün­ýä­niň öň­de­ba­ry­jy döw­let­le­ri­niň ara­syn­da ab­raý­ly or­ny eýe­le­ýär. Şeý­le ösüş­ler ýur­duň amat­ly ge­og­ra­fik gur­şaw­da ýer­leş­me­gi, kli­ma­ty­nyň äh­li pa­syl­lar­da hem göw­ne­jaý bol­ma­gy bi­len hä­si­ýet­len­di­ril­ýär. Tai­lan­da ho­wa şert­le­ri­niň amat­ly­ly­gy ýyl­da azyn­dan iki ge­zek da­gy bol ha­syl al­ma­ga müm­kin­çi­lik ber­ýär. Bu ýer­de ho­wa äh­li pa­syl­lar­da hem dur­nuk­ly­ly­gy­ny sak­la­ýar. Bu bol­sa öz no­ba­tyn­da ýurt üçin ýe­ne-de bir uly üs­tün­li­gi-sy­ýa­hat­çy­ly­gy ös­dür­mä­ge hem giň ýol açyp ber­ýär.
Ýur­duň ila­ty­nyň hoş­ni­ýet­li­li­gi, myh­man­sö­ýer­li­gi we pa­ty­şa­ly­gyň asu­da­ly­gy bi­len bag­ly bu mes­ge­ni “Ýyl­gy­ryş­la­ryň ýur­dy” di­ýip at­lan­dyr­ýar­lar. Çün­ki bu ýur­da seý­le çy­kan ba­dy­na myh­man­sö­ýer we şa­dy­ýan tai­land­ly­la­ra gö­züň düş­ýär. Ýur­duň paý­tag­ty Bang­kok dün­ýä­de iň uzyn at­ly paý­tagt hök­mün­de Gin­ne­siň re­kord­lar ki­ta­by­na gi­ri­zi­lip­dir. Şä­he­riň do­ly ady: “Krung Thep Ma­ha­nak­hon Amon Rat­ta­na­ko­sin Ma­hint­ha­ra Ayut­haya Ma­ha­di­lok Phop Nopp­ha­rat Ratchat­ha­ni Bu­ri­rom Udom­ratcha­ni­wet Ma­ha­sat­han Amon Pi­man Awa­tan Sat­hit Sak­kat­hat­tiya Wit­sa­nu­kam Pra­sit” Şeý­le hem Bang­kok “gys­ga­ça” “Krung Thep Ma­ha Nak­hon” gör­nü­şin­de hem aý­dyl­ýar. Şol bir wag­tyň özün­de bu at şä­he­riň res­mi ady­dyr.
Adat­ça tai­land­ly­lar özü­ni er­kin alyp bar­ýar­lar. Mu­nuň esa­sy se­bä­bi-de öz­le­ri­ni er­kin ýurt­da ýa­şa­ýan­dy­gy­na ynan­ýar­lar. Ýur­duň ady­nyň ma­ny­sy hem şeý­le ýö­rel­ge bi­len bag­la­ny­şyk­ly­dyr. Tai­land hal­ky öz­le­ri­ni “Muang Tai” ýa-da “Prat­het Tai” di­ýip at­lan­dyr­ýar­lar. Tai­land sö­zi “Thai­land”, ýag­ny “Thai” we “Land” söz­le­ri­niň bi­rik­me­sin­den eme­le ge­len­dir. ‘Thai”- tai di­lin­den ter­ji­me edi­len­de “er­kin”, “Land”-iň­lis sö­zi bo­lup “ýer, ýurt” ma­ny­la­ry ber­ýär.
Ga­dy­my me­de­ni­ýe­ti, haý­ran gal­dy­ry­jy däp-des­sur­la­ry, öz­bo­luş­ly ta­ry­hy, şe­kil­len­di­riş we ama­ly-ha­şam sun­ga­ty­nyň aja­ýyp dür­dä­ne eser­le­ri­niň gaý­ta­lan­ma­jak öz­bo­luş­lu­ly­gy, ke­ra­mat­ly yba­dat­ha­na­la­ry­nyň aky­la syg­ma­jak gud­ra­ty, de­ňiz­le­ri­niň ja­na şy­pa­ly we gö­zel ke­nar­la­ry, şeý­le-de tä­sin ada­la­ry bi­len äh­li ja­han­keş­de­le­riň ün­sü­ni ba­da-bat özü­ne çek­ýär. Ta­ry­hy mag­lu­ma­ta gö­rä, hat-da 1913-nji ýy­la çen­li tai hal­ky­nyň ag­la­ba­syn­da fa­mi­li­ýa hem bol­man­dyr, ola­ryň ara­syn­da at has ýör­gün­li bo­lup­dyr. Halk esa­san­da tai di­lin­de gür­le­ýär. Iň­lis di­li­niň ikin­ji dil hök­mün­de ýör­gün­li­dir. Bu bol­sa ja­han­keş­de­ler üçin amat­ly bo­lup dur­ýar. Siz bu ýur­da ba­ra­ny­ňyz­da aň­sat-aň­sat py­ýa­da he­re­ket ed­ýän tai­land­la duş gel­mer­si­ňiz. Olar köp­lenç dür­li ulag­lar­da – mo­to­baýk­lar­da, met­ro­lar­da, aw­to­bus­lar­da, sa­mo­kat­lar­da, şeý­le hem ýö­ri­te el­de ýa­sa­lan ki­çi­jik ara­ba­jyk­lar­da he­re­ket ed­ýär­ler.
Tai ýur­du­ny “ak pil­le­riň me­ka­ny” ha­sap­la­ýar­lar. Edil hin­di hal­ky­nyň syg­ry ke­ra­mat de­re­je­sin­de gö­rüp, hor­mat go­ýu­şy ýa­ly, tai ýur­dun­da hem ak pil­le­re uly hor­mat go­ýul­ýar we mil­li­li­giň ny­şa­ny hök­mün­de se­re­dil­ýär.
Tai di­li ýa­zy­ly­şy we aý­dy­lyş ähe­ňi bi­len örän öz­bo­luş­ly­dyr. Ýa­zy­ly­şy hin­di di­li­ne, aý­dy­ly­şy bol­sa hy­taý di­li­ne ça­lym ed­ýän ýag­daý­la­ryn­da köp ha­lat­da ga­bat gel­mek bol­ýar. Bu di­liň elip­bi­ýi dün­ýä­de hmer elip­bi­ýin­den soň ikin­ji orun­da dur­ýan iň uly dil ha­sap­lan­ýar. Tai di­li­ni ýur­duň äh­li se­bi­tin­de he­re­ket ed­ýär, em­ma äh­li mek­dep­ler­de şol bir wag­tyň özün­de iň­lis di­li hem ýör­gün­li­dir. Ýur­duň de­mir­ga­zyk-gün­do­gar se­bi­tin­de köp­lenç lao­ly­la­ryň dia­lek­tin­de gep­le­şil­ýär. Bu dia­lekt la­os hal­ky­nyň di­li­ne meň­ze­ýär.
Tai­lan­dyň dün­ýä döw­let­le­ri­niň ara­syn­da köp ugur­lar ba­bat­da öň­de­ba­ry­jy döw­let­dir. Mu­nuň şeý­le­di­gi­ni kä­bir ugur­lar ba­bat­da ýö­ri­te­le­şen­di­gi we ösen­di­gi ba­ra­da­ky mag­lu­mat­lar hem gör­kez­ýär. Tai­land dün­ýä­de pi­kap aw­tou­lag­la­ry ön­dür­mek­de ABŞ-dan soň ikin­ji orun­da dur­ýar. Azi­ýa­da bol­sa aw­to­mo­bil önüm­çi­li­gin­de Ýa­po­ni­ýa­dan, Gü­nor­ta Ko­re­ýa­dan soň üçün­ji orun­da dur­ýar. Şeý­le hem şe­ker­çiň­rik, şa­ly, kau­çuk we ba­lyk önüm­çi­li­gin­de öň­de­ba­ry­jy döw­let­dir.
Tai­land pa­ty­şa­ly­gyn­da me­de­ni mi­ra­sa we ta­ry­hy gym­mat­lyk­la­ra aý­ra­tyn sar­pa go­ýul­ýar. Bu ýer­de halk, esa­san-da, di­ni ga­ra­ýyş­la­ra aý­ra­tyn üns ber­ýär. Tai­lan­dyň gym­mat­ly me­de­ni ýa­dy­gär­lik­le­ri­niň bir­nä­çe­si ÝU­NES­KO-nyň Bü­tin­dün­ýä mi­ra­sy­nyň sa­na­wy­na gi­ri­zil­di. Hu­su­san-da sa­na­wa 1991-nji ýyl­da ýur­duň Aýutt­ha­ýa se­bi­tin­dä­ki Aýu­ti­ýa at­ly ga­dy­my şä­he­ri, Suk­hot­haý­da­ky ta­ry­hy se­ýil bag­lar, Si Sat­ça­na­laý, Kamp­hengp­het ýa­ly ta­ry­hy se­ýil­bag­lar, 1992-nji ýyl­da Ban­çiang ar­heo­lo­gik ýa­dy­gär­li­gi, 2005-nji ýyl­da bol­sa Dong­fa­ýa­ýen-Khau­ýaý to­kaý­lyk­lar bi­len gur­şa­lan kün­jek, Khau­ýaý, Thap­lan, Pang Si­da, Ta phra­ýa mil­li se­ýil­gäh­le­ri, Dong­ýa­ýyň ýa­ba­ny te­bi­ga­ty go­şul­ýar.
Tai­land­da dür­li şü­we­leň­le­ri ge­çir­mek dä­bi bar. Çiang Maý şä­he­rin­de ýo­ka­ry de­re­je­de ka­gyz çy­ra­la­ry­nyň “Yee Peng” at­ly fes­ti­wa­ly ge­çi­ril­ýär. Ony baş­ga­ça “Çy­ra­lar fes­ti­wa­ly” di­ýip at­lan­dyr­ýar­lar. Her ýy­lyň no­ýab­ryn­da Do­lan aý gi­je­si müň­ler­çe adam ar­zuw edip ka­gyz çy­ra­la­ry­ny as­ma­na goý­ber­ýär­ler. We­ge­te­ri­an­la­ryň ýö­ri­te fes­ti­wa­ly hem bu se­bit­de meş­hur­dyr. Fes­ti­wal her ýy­lyň güýz pas­lyn­da Phu­ket ada­syn­da ge­çi­ril­ýär. Fes­ti­wal özü­niň tä­sin däp­le­ri bi­len ja­han­keş­de­le­ri özü­ne çek­ýär.
Mah­la­sy, Tai­land pa­ty­şa­ly­gy­nyň tä­sin­lik­le­ri gö­nü­den-gö­ni ýur­duň sy­ýa­hat­çy­lyk müm­kin­çi­lik­le­ri üçin amat­ly mes­gen­di­gi­ni aý­dyň­ly­gy bi­len gör­kez­ýär. Tai­lan­dyň tä­sin­lik­le­ri we tä­sin adat­la­ry ja­han­keş­de­le­riň ge­lim-gi­dim­li he­re­ket et­me­gi­ne ýi­ti tä­sir ed­ýär we ola­ryň bu ýurt ba­bat­da­ky gy­zyk­lan­ma­la­ry­ny art­dyr­ýar. Şeý­le­lik­de tä­sin adat­lar bi­len ta­nyş bol­ma­ly we gur­şa­wyn­da özü­ni duý­mak üçin ja­han­keş­de­le­riň müň­ler­çe­si ýy­lyň dört pas­lyn­da hem sy­ýa­ha­ta bar­ýar­lar.

Taý­ýar­lan Gur­ban­my­rat GUR­BA­NOW,
Da­şo­guz we­la­ýa­ty­nyň Sa­par­my­rat Türk­men­ba­şy et­ra­by­nyň Azat­lyk ge­ňeş­li­gi­niň ýa­şaý­jy­sy.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА