An­tark­ti­da ge­og­ra­fik göz­leg­le­riň ta­ry­hyn­da iň soň­ky açy­lan yk­lym bol­sa-da, bu yk­lym ba­ra­da en­tek öw­ren­mä­ge zat köp. Ýer şa­ry­nyň iň gü­nor­ta ujun­da ýer­leş­ýän bu yk­lym ba­ra­da nä­me­leri bil­ýä­ris?

An­tark­ti­da Ýer şa­ry­nyň iň gu­rak yk­ly­my bo­lup, res­mi taý­dan çöl ha­sap­lan­ýar. So­wuk ho­wa, güýç­li ýel­ler bu yk­lym­da çyg­ly­ly­gyň pes bol­ma­gy­na se­bäp bo­lup, bu­lut­la­ryň eme­le gel­me­gi­ni kyn­laş­dyr­ýar. Şol se­bäp­li bu ýer­de köp­lenç gu­rak ho­wa bo­lup, ýa­gyş ýag­ma­ýar.
An­tark­ti­da dün­ýä­niň ýe­di yk­ly­my­nyň bi­ri bo­lup, ulu­ly­gy bo­ýun­ça Ýew­ro­pa­dan we Awst­ra­li­ýa­dan öň­de dur­ýar.
An­tark­ti­da­nyň 98 gö­te­rim­den gow­ra­gy buz bi­len ör­tü­len­dir. Bu yk­lym­da dün­ýä­niň äh­li buz­lu­gy­nyň 90 gö­te­ri­mi sak­la­nyp, Gren­lan­di­ýa ikin­ji orun­da dur­ýar. Eger-de, bu yk­lym­da­ky buz­luk­la­ryň hem­me­si ere­se, de­ňiz de­re­je­si­niň, tak­my­nan 60 met­re çen­li beý­gel­jek­di­gi çak­la­nyl­ýar.
An­tark­ti­da Ýer şa­ry­ny­ň iň çalt gyz­ýan ýer­le­ri­niň bi­ri­dir.
Ke­nar­la­ryn­da köp muk­dar­da ba­lyk tu­tul­ýan An­tark­ti­da­da ping­win sü­rü­le­ri­ne, guş­la­ryň kä­bir gör­nüş­le­ri­ne duş gel­mek bol­ýar.
Hal­ka­ra de­re­je­sin­de gi­ri­zi­len düz­gün­le­re gö­rä, bu ýer­de dag-mag­dan kän­le­ri­ni ga­zyp al­mak we mi­ne­ral göz­leg iş­le­ri­ni ge­çir­mek ga­da­gan.
Ýa­gyn ýag­ma­ýan hem bol­sa An­tark­ti­da­da tä­sin te­bi­gy ha­dy­sa­la­ra duş gel­mek bol­ýar. Şo­la­ryň bi­ri hem buz kris­tal­la­ry­nyň ho­wa­da­ky he­re­ke­ti­dir. Mil­li­on­lar­ça buz bö­le­jik­le­ri Gün şöh­le­si­ne ýal­pyl­dap, şe­mal­ly ho­wa­da ýo­ka­ry gö­te­ril­ýär. Bu ha­dy­sa baş­ga­ça «göw­her to­za­ny» diý­lip hem at­lan­dy­ryl­ýar.
An­tark­ti­da­nyň gün­do­ga­ryn­da­ky Teý­lor buz­lu­gy­nyň bir bö­le­gi bo­lan «Gan şag­la­wu­gy» 100 ýyl­dan gow­rak wagt­dan bä­ri alym­la­ryň ün­sü­ni çek­ýär. Bu tä­sin te­bi­gy ha­dy­sa 2017-nji ýyl­da öw­re­ni­len­de ýe­ras­ty köl­den sy­zyp çyk­ýan suw­da ýo­ka­ry de­re­je­de duz we ok­sid­le­nen dem­riň bar­dy­gy ýü­ze çy­ka­ryl­dy. Suw ho­wa bi­len tä­sir­le­şen­de dü­zü­min­dä­ki duz we de­mir gy­zyl reň­ke öw­rül­ýär.
An­tark­ti­da­da ho­wa­nyň or­ta­ça tem­pe­ra­tu­ra­sy -57 de­re­je bo­lup, ho­wa 90 de­re­je so­wuk­dan, 8 de­re­jä çen­li ýy­ly bol­ýar. Bu ýe­re sy­ýa­ha­ta git­mek is­le­ýän­ler ýö­ri­te egin­baş­la­ry geý­me­li bol­ýar­lar. An­tark­ti­da­da res­mi taý­dan ho­wa men­zi­li bol­ma­sa-da, ki­çi­räk uçar­la­ra ni­ýet­le­nen uçuş-go­nuş zo­lak­la­ry bar. Bu yk­ly­ma gä­mi­li hem ba­ryp bol­ýar.
Win­son da­gy An­tark­ti­da­nyň iň be­ýik de­pe­si bo­lup, be­ýik­li­gi 4 müň 892 met­re ba­ra­bar. An­tark­ti­da­da köp san­ly wul­kan bar. Ola­ryň iki­si iş­jeň. Bu ýer­dä­ki Ere­bus da­gy Ýe­riň iň gü­nor­ta­syn­da­ky iş­jeň wul­kan ha­sap­lan­ýar.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА