Beý­ni üçin peý­da­ly güý­men­je

Hü­när­men­ler yzy­gi­der­li maşk et­me­giň we sag­dyn dur­muş ýö­rel­ge­si­ne eýer­me­giň beý­ni üçin peý­da­ly­dy­gy­ny bel­le­ýär­ler. Şeý­le hem kä­bir oýun­la­ryň, gy­zyk­ly güý­men­je­le­riň hem beý­ni­ni iş­jeň­leş­dir­mek­de we ýat­keş­li­gi ös­dür­mek­de äh­mi­ýe­ti­niň ulu­dy­gy­ny nyg­ta­ýar­lar. Şeý­le güý­men­je­le­riň bi­ri hem kross­word ha­sap­lan­ýar.
1913-nji ýy­lyň 21-nji de­kab­ryn­da žur­na­list Ar­tur Winn (1871-1945ý.) ta­ra­pyn­dan Nýu-Ýork­da «söz ke­siş­me­si» (word-cross) ady bi­len il­kin­ji kross­word çap edil­ýär. Il­ki­baş­da geň gör­len­di­gi­ne ga­ra­maz­dan, içi­ne söz­ler ýer­leş­di­ril­ýän, ak-ga­ra öý­jük­li güý­men­je köp­çü­li­giň ara­syn­da kross­word ady bi­len meş­hur bo­lup baş­la­ýar. Nýu-Ýork­dan göz­baş alan bu güý­men­je wag­tyň geç­me­gi bi­len beý­le­ki şä­her­le­re hem ýaý­ra­ýar.
Su­do­ku, söz tap­mak, skan­word we kross­word ýa­ly güý­men­je­ler beý­nä «tä­lim be­ri­ji» oýun­lar ha­sap­lan­ýar. Wag­ty­ňy gy­zyk­ly ge­çir­mek üçin güý­me­nil­ýän iň esa­sy oýun­la­ryň bi­ri, me­ge­rem, kross­word bol­sa ge­rek. Eli­ňe ruç­ka­dyr ga­lam alyp, çaý ba­şy­na ge­çip, kross­word çöz­me­giň öz lez­ze­ti bar. Öý­jük­le­re jo­gap­lar ýer­leş­di­ri­len­de beý­ni bir­nä­çe ama­ly ýe­ri­ne ýe­tir­ýär. Il­ki bi­len so­rag­lar hak­da pi­kir­le­ni­lip, beý­ni­dä­ki mag­lu­mat­la­ra göz­leg ug­ra­dyl­ýar. Beý­ni kross­wor­dyň jo­gap­la­ry­ny tap­mak üçin ýat­da sak­la­nan mag­lu­mat­la­ry bir-bir­den göz­den ge­çir­ýär. Şeý­le­lik­de, öň oka­lan we ýat­da sak­la­nan mag­lu­mat­lar gaý­ta­dan ýa­dy­ňa düş­ýär hem-de di­kel­dil­ýär.
Kross­word ýö­ne­keý güý­men­je ýa­ly bo­lup gö­rün­se-de, akyl taý­dan sag­dyn bol­mak üçin peý­da­ly oýun­la­ryň bi­ri­dir. 2022-nji ýyl­da ge­çi­ri­len bar­lag­la­rda meý­le­tin­çi­ler 12 hep­dä­niň do­wa­myn­da çyl­şy­rym­ly­ly­gy taý­dan dür­li-dür­li kross­word çöz­mä­ge sy­na­nyş­dy­lar. Ne­ti­je­de, ýat­keş­li­gi pes ýa-da pi­kir­len­mek­de kyn­çy­lyk çek­ýän meý­le­tin­çi­le­riň aň taý­dan go­wu­la­şan­dy­gy ýü­ze çy­ka­ryl­dy.
2024-nji ýyl­da ge­çi­ri­len barlaglarda bolsa 9 müň­den gow­rak ada­myň dur­muş ýö­rel­ge­si göz­den ge­çi­ril­di. Boş wag­ty kross­word, su­do­ku ýa­ly oýun­la­ra güý­men­ýän adam­la­ryň pi­kir­len­mek uky­by­nyň has güýç­lü­di­gi, şeý­le hem ýat­keş­li­gi­niň we söz baý­ly­gy­nyň giň­di­gi ýü­ze çy­ka­ryl­dy.
Huş­suz­lyk we aň-dü­şün­jä­niň pe­sel­me­gi ýa­ly ke­sel­le­riň öňü­ni al­mak­da kross­word çöz­me­giň peý­da­ly­dy­gy bel­le­nil­ýär. Ak-ga­ra öý­jük­li güý­men­je bi­len yzy­gi­der­li meş­gul­lan­ýan adam­lar­da nerw bo­zul­ma­la­ry, ýat­keş­li­giň pe­sel­me­gi ýa­ly ala­mat­lar seý­rek duş gel­ýär. Il­ki­baş­da kyn we çyl­şy­rym­ly kross­wor­dy çöz­mä­ge sy­na­nyş­mak beý­ni­ni ýa­dad­ýar we sus­su­pes­li­ge se­bäp bol­ýar. Şol se­bäp­li hü­när­men­ler kross­word çö­zü­len­de il­ki aň­sa­dyn­dan baş­lap, soň­ra ýu­waş-ýu­waş­dan kyn­laş­dyr­ma­gy mas­la­hat ber­ýär­ler.