Ilkidurmuş adamlary öz güýçleri bilen birnäçe tonnalyk daşlary häzirki Uelsiň çäklerinden Stounhenje daşapdyrlar. Aberistuwit uniwersitetiniň alymlary bu babatda öňden bäri öňe sürülýän çaklamany tassyklap, şeýle netijä geldiler.
Alymlar agramy 3-4 tonna deň bolan gök daşlaryň buzluk arkaly Salisbury düzlügine getirilip bilinjekdigi baradaky pikiri ret etdiler. Bu ägirt uly megalit desga, takmynan, 5 müň ýyl ozal bu düzlükde gurlupdyr. “The Daily Mail” gazetiniň ýazyşy ýaly, barlag geçirijiler himiki derňew geçirip, daşlaryň Kreýg Ros-y-Feliniň gaýa massiwindäki daşlaryň düzümi bilen meňzeşdigini tassykladylar. Ol Stounhenjden, takmynan, 200 kilometr uzaklykda ýerleşýär.
“Eger-de neolit adamlary bir daşy onlarça metr süýşürip bilýän bolsa, diýmek ony onlarça ýa-da ýüzlerçe kilometre çenli hem süýşürip bilerler. Bu aňsat iş däl, ýöne bolup biljek zat” diýlip beýanatda bellenilýär.
Mundan ozal alymlar, Stounhenj toplumynyň bir bölegi bolan beýikligi 7 metre çenli we agramy 40 tonna çenli bolan uly daşlaryň, takmynan, 30 kilometr uzaklykdan alnandygy we 6 tonna agramly gurbanlyk daşynyň Şotlandiýanyň demirgazyk-gündogaryndan getirilendigi barada netijä gelipdiler.
Aberystuit uniwersitetiniň alymlar topary buzlaryň daşlary daşamakda möhüm rol oýnandygy baradaky pikiri ret etdi we bu hakykat bolsa, daşlaryň diňe Stounhenj sebitinde jemlenmän, jülgäniň hemme ýerinden tapyljakdygyny öňe sürdüler.
Biziň eýýamymyzdan öň 3000-2000-nji ýyllar aralygynda Solsberi düzlüginde 7 metre çenli beýik daşlar topary gurulýar. Londondan 130 kilometr uzaklykda ýerleşýän bu ýadygärlik asyl görnüşinde saklanyp galmandyr. Stounhenj we onuň daş-töweregi 1986-njy ýylda ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna girizildi. Dürli pikirlere görä, Stounhenj gadymy obserwatoriýa, ybadathana, Gün senenamasy, hatda äpet saz guraly bolupdyr. Onuň niýetlenen maksady baradaky jedeller eýýäm sekiz asyrdan gowrak wagt bäri dowam edip gelýär.