Durmuş ýolumyzda bir zat bir zada sebäp bolýar. Meniň kitaba bolan höwesimi döreden çagalaryň söýgüli şahyry, ýazyjy we dramaturg Hemra Şirowyň «Saýlanan eserler» atly kitaby boldy. Hemra Şirowyň hiç kimiňkä meňzemeýän edebi stili bar, onuň eserleri juda gyzykly bolup, çaga psihologiýasyna juda beletlik bilen aralaşyp, körpeleriň dünýäsine aýdyň ýol açmagy başaryp, çagalarda kitaba bolan höwesi döredip bilýär.

Ol wagt­lar ikin­ji ýa-da üçün­ji synp­da oka­ýar­dym, syn­py­myz­da­ky gyz­lar bi­len mek­de­bi­mi­ziň ýa­nyn­da­ky söw­da dü­ka­ny­na bar­dyk. Gör­sek içi okuw es­bap­lar­dan, tek­je­le­ri bol­sa özü­ne çe­ki­ji dür­li-dür­li owa­dan su­rat­lar bi­len be­ze­len ki­tap­lar­dan dol­du­ry­lan dü­kan. Her kim ba­şa­gaý – kim ruç­ka al­ýar, kim dep­der, boz­guç, ga­lam – aý, ga­raz, her kim özü­ne ge­rek­li zat­la­ry­ny alyp ba­şa­gaý bo­lup ýör. Me­nem ge­rek­li zat­la­ry­my alyp, aý­la­nyp ýör­şü­me ki­tap­ly tek­jä­niň üs­tün­de du­ran daş­ky be­ze­gi özü­ne çe­ki­ji ki­ta­ba gö­züm düş­di. Eli­me alyp açyp gör­sem, içi er­te­ki­den do­ly, her er­te­ki­niň gap­da­lyn­da özü­ne mah­sus gör­nüş­de çe­ki­len su­rat­lar bar­dy. Me­ni il­kin­ji özü­ne çe­ke­nem, ki­ta­ba bo­lan söý­gi dö­re­de­nem şol içi su­rat­ly er­te­ki­li Hem­ra Şi­ro­wyň «Saý­la­nan eser­ler» ki­ta­by bol­dy. Hä­li-hä­zi­rem ki­tap­ly tek­jäm­de du­ran şol ki­ta­ba gö­züm düş­se ça­ga­lyk ýyl­la­ry­ma do­la­na­ny­my duý­man gal­ýa­ryn. Şol ki­ta­by oka­nym­dan soň ki­ta­ba bo­lan hö­we­sim ar­typ, ki­tap bi­len dost­la­şa­ny­my duý­man gal­dym.
As­lyn­da, ki­tap oka­mak wag­ty­ňy gy­zyk­ly ge­çir­mä­ge, özü­ňi ýal­ňyz duý­maz­ly­ga, çalt pi­kir­len­mä­ge we kyn ýag­daý­lar­da dog­ry ne­ti­jä gel­mä­ge, dö­re­di­ji­li­gi­mi­zi art­dyr­ma­ga, dur­mu­şy söý­mä­ge kö­mek ed­ýär. Ýazyjy-şahyrlar bir ki­tap ýa­zyp bil­mek üçin ýyl­lar­bo­ýy yzy­gi­der­li oka­ýar­lar, köp ýyl­la­ryň do­wa­myn­da ga­za­nan tej­ri­be­le­ri­ni ulan­ýar­lar. Is­len­dik ki­ta­by, ça­ga­lar üçin ýa­zy­lan ki­tap­la­ry hem ýa­zyp, halk köp­çü­li­gi­ne ýe­tir­mek üçin köp zäh­met çe­kil­ýär. Ýa­zy­jy bol­ma­gyň iň kyn ýe­ri hem oky­jy­la­ra ki­tap­da be­ýan edi­len duý­gy­ny be­rip bil­mek­dir.
Amerikan ýazyjysy Wil­li­am Sty­ro­nyň bel­leý­şi ýa­ly, «Oka­ýar­kak bir­nä­çe dur­muş­da ýa­şap bi­le­ris». Ki­tap bi­ler­men­le­ri bi­rin­ji sa­hy­pa­dan okap baş­la­maz­ly­gy, il­ki bi­len ki­ta­byň gur­lu­şy bi­len ta­nyş bol­ma­gy, ki­tap­da­ky bö­lüm­le­ri öw­ren­me­gi, her bö­lü­miň gys­ga­ça maz­mu­ny­ny oka­ma­gy we şon­dan soň ýa­zy­jy­nyň ki­ta­byň bib­li­og­ra­fi­ýa­syn­da nä­mä­ni göz öňün­de tut­ýan­dy­gy­na üns ber­me­li­di­gi­ni mas­la­hat ber­ýär­ler. Gy­zyk­ly ki­tap­la­ry oka­ny­myz­da aw­tor­dan tä­ze zat­la­ry öw­re­nip, ki­ta­byň gah­ry­man­la­ry bi­len tan­şyp, so­ňu­na ýet­mä­ge how­lugýar­syň. Şeý­le­lik­de, aw­tor bi­len oky­jy­nyň ara­syn­da bag­la­ny­şyk dö­räp baş­la­ýar. Her ada­myň ha­la­ýan aw­to­ry ýa-da gy­zyk­lan­ýan ki­ta­by­nyň gör­nü­şi bar. Kä­bir­le­ri nusgawy ki­tap­la­ry ýa-da ta­ry­hy, yl­my, fi­lo­so­fi­k ki­tap­la­ry oka­ma­gy go­wy gör­ýär, kä­bir­le­ri söý­gi ha­kyn­da ýa­zy­lan ki­tap­la­ry ýa-da hy­ýa­ly ki­tap­la­ry oka­ma­gy ha­la­ýar. Adam ki­tap oka­mak ar­ka­ly barha kä­mil­leş­ýär, dün­ýä akyl ýe­ti­ri­şi güýç­len­ýär, dün­ýä­ga­raý­şy gi­ňe­ýär, ge­pi-sö­zi saý­hal­laş­ýar. Yn­san ru­hu­ny gan­dyr­mak­da ki­tap akyl ha­zy­na­sy, söz mül­kü­niň gen­ji, yg­ty­bar­ly ta­ry­hy mag­lu­mat­la­ryň hem çeş­me­si­dir. Ki­ta­byň peý­da­sy­nyň be­ýik söz us­sat­la­ry­nyň, meş­hur şah­sy­ýet­le­riň dur­mu­şyn­da nä­hi­li or­nu­nyň bar­dy­gy­na ser sal­sak, sport bi­len sun­ga­tyň, ede­bi­ýa­tyň bir ada­myň kal­byn­da şeý­le kä­mil de­re­je­de orun al­ma­gy seý­rek duş gel­ýän ýag­daý. Şol aý­ra­tyn­lyk­la­ra eýe bo­lan meş­hur Ar­nold Şwars­neg­ger­den mu­nuň üçin nä­mä­niň ze­rur­dy­gy ba­ra­da so­ran­la­ryn­da, ol: «Iş­jan­ly­lyk, özüň­den ta­lap­kär­lik» di­ýip jo­gap be­rip­dir. «Ze­hin nä­me?» di­ýip, ber­len so­wa­la bol­sa ol: «Ze­hi­niň ýok ýe­rin­de bu ýol­la­ryň hiç bi­ri­ne-de dü­şüp bol­ma­ýar. Si­ziň gür­rü­ňi­ni et­jek bol­ýa­ny­ňyz ýol däl-de, ýo­da dü­şüp, şon­dan aň­ryk ge­çi­bil­me­ýän­ler­dir» di­ýip jo­gap be­rip­dir. Şeý­le-de ol: «Sport bi­len ede­bi­ýat­dyr sun­ga­tyň ara­syn­da umu­my­lyk kän. Ola­ryň üçü­sin­de-de iň esa­sy üs­tün­lik ge­tir­ýän zat – ter­tip-düz­gün hem zäh­met­sö­ýer­lik. Şo­la­ryň bol­ma­dyk ýe­rin­de adam hiç bir iş­de-de üs­tün­lik ga­za­nyp bil­mez» di­ýip, sö­zü­niň üs­tü­ni ýe­ti­rip­dir.
«Dün­ýä­de atyň üs­tün­den oňat tagt ýok, ki­tap­dan go­wy dost ýok» diý­li­şi ýa­ly, ki­tap yn­sa­nyň ýa­kyn dos­ty, her bir iş­de üs­tün­lige barýan ýo­luň ýol gör­kez­ji­si­dir. Nä­çe köp oka­dy­gyň­ça, üs­tün­li­ge ädim­me-ädim ýa­kyn­laş­ýar­syň. Ilýa Eren­burg «Ki­tap adam­la­ry öz­gerd­ýär, bu bol­sa uzak hem gö­ze il­me­ýän ha­dy­sa­dyr» diý­ýär. Okal­ýan ki­tap­lar bi­ze dur­mu­şyň kyn pur­sat­la­ryn­da baş alyp çyk­ma­gy, ömür ýo­luň­da pä­him-paý­ha­sa eýe­rip, di­ňe dog­ry ýol­dan ýö­re­me­gi öw­red­ýär. Şeý­le ki­tap­la­ry bi­ze peş­geş go­ýan ýa­zy­jy-şa­hyr­la­ry­my­za mi­net­dar­ly­gy­myň çä­gi ýok.

Hurmagül Annagurbanowa,
Bäherden etrap bedenterbiýe we sport bölüminiň KAIG-nyň başlygy, tälimçi-mugallym.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА