Sag­lyk jem­gy­ýet­çi­lik gym­mat­ly­gy bol­mak bi­len, döw­le­tiň ösüş­le­ri­niň esa­sy kes­git­leý­ji­si hök­mün­de hä­si­ýet­len­di­ril­ýär. Adam­la­ryň dur­mu­şy gö­nü­den-gö­ni ola­ryň sag­ly­gy bi­len bag­la­ny­şyk­ly­dyr. Sag­lyk ba­ra­da ala­da et­me­ýän ýe­ke­je döw­let hem ýokdur. Sag­lyk ba­ra­da­ky ala­da öm­rüň ba­ra­da­ky ala­da­dyr.
«Sag­lyk» Döw­let mak­sat­na­ma­syn­da göz öňün­de tu­tu­lan çä­re­le­riň üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gi ne­ti­je­sin­de soň­ky ýyl­lar­da Türk­me­nis­tan­da adam öm­rü­niň or­ta­ça do­wam­ly­ly­gy yzy­gi­der­li ýo­kar­lan­ýar, pu­da­gyň dü­züm­le­ri döw­re­bap­laş­dy­ryl­ýar. In­no­wa­si­on teh­no­lo­gi­ýa­lar we luk­man­çy­lyk ul­ga­myn­da­ky iň öň­de­ba­ry­jy tej­ri­be­ler iş­jeň or­naş­dy­ryl­ýar.
Ýo­ka­ry hü­när de­re­je­li luk­man­la­ryň taý­ýar­la­nyl­ma­gy, şeý­le-de dün­ýä­niň bel­li önüm ön­dü­ri­ji­le­ri­niň döw­re­bap en­jam­la­ry­nyň or­naş­dy­ryl­ma­gy bi­len, türk­me­nis­tan­ly­la­ra ýo­ka­ry hal­ka­ra öl­çeg­le­re la­ýyk gel­ýän luk­man­çy­lyk hyz­mat­la­ry edil­ýär. Ýur­du­my­zyň şä­her­le­ri­niň we oba­la­ry­nyň ok­gun­ly ös­dü­ril­me­gi­ni göz öňün­de tut­ýan giň ge­rim­li öz­gert­me­le­ri dur­mu­şa ge­çir­me­giň çäk­le­rin­de Di­ýa­ry­my­zyň iň çet­ki kün­jek­le­rin­de-de sag­ly­gy go­ra­ýyş des­ga­la­ry gu­rul­ýar. Jem­gy­ýe­ti­miz­de sag­dyn dur­muş ýö­rel­ge­si­niň ber­ka­rar edil­me­gi­ne, dog­ry iý­mit­len­me­giň we köp­çü­lik­le­ýin be­den­ter­bi­ýe-sa­gal­dyş he­re­ke­ti­niň giň­den wa­gyz edil­me­gi­ne uly üns be­ril­ýär. Bu­la­ryň äh­li­si döw­le­ti­mi­ziň dün­ýä jem­gy­ýet­çi­li­gi hem-de ab­raý­ly hal­ka­ra gu­ra­ma­lar, şol san­da BMG we onuň ýö­ri­te­leş­di­ri­len eda­ra­la­ry bo­lan Bü­tin­dün­ýä Sag­ly­gy Go­ra­ýyş Gu­ra­ma­sy, ÝU­NI­SEF we beý­le­ki gu­ra­ma­lar ta­ra­pyn­dan yk­rar edi­len oý­la­ny­şyk­ly hem-de dur­muş ugur­ly sy­ýa­sa­ty­nyň anyk ne­ti­je­le­ri­dir. Bu dü­züm­ler bi­len iş­jeň we ön­jeý­li hyz­mat­daş­lyk ýo­la go­ýul­dy. Dün­ýä­niň öň­de­ba­ry­jy luk­man­çy­lyk eda­ra­la­ry­dyr yl­my-bar­lag mer­kez­le­ri bi­len ýyg­jam gat­na­şyk­lar al­nyp ba­ryl­ýar. Ga­raş­syz, he­mi­şe­lik Bi­ta­rap döw­le­ti­mi­ziň Esa­sy Ka­nu­nyn­da bel­le­ni­li­şi ýa­ly, ýur­du­myz­da jem­gy­ýe­tiň we döw­le­tiň iň ýo­ka­ry gym­mat­ly­gy adam­dyr. Yn­san sag­ly­gy­ny go­ra­mak, sag­dyn jem­gy­ýe­ti ke­ma­la ge­tir­mek, adam öm­rü­niň do­wam­ly­ly­gy­ny uzalt­mak ýur­du­myz­da al­nyp ba­ryl­ýan döw­let sy­ýa­sa­ty­nyň ile­ri tu­tul­ýan ugur­la­ry­nyň bi­ri­dir. Şo­ňa gö­rä-de, ata-ba­ba­la­ry­my­zyň «Bar za­dyň sa­ka­sy – sag­lyk», «Sag­ly­gym – beg­li­gim» di­ýen pä­him­li söz­le­rin­den ugur alyp, ber­ka­rar döw­le­ti­miz­de adam­la­ryň sag­ly­gy­ny ber­kit­mek ug­run­da ze­rur iş­ler al­nyp ba­ryl­ýar. Sag­dyn dur­muş ýö­rel­ge­si­ni or­naş­dyr­ma­ga, ke­sel­le­riň öňü­ni alyp, ola­ry ne­ti­je­li be­jer­mä­ge örän uly äh­mi­ýet be­ril­ýär.
Be­den we ru­hy taý­dan sag­dyn, Ga­raş­syz, he­mi­şe­lik Bi­ta­rap Wa­ta­ny­my­za we­pa­ly, ukyp-ba­şar­nyk­ly ne­sil­le­ri ter­bi­ýe­läp ýe­tiş­dir­mek bo­ýun­ça giň ge­rim­li iş­ler ge­çi­ril­ýär. Paý­tag­ty­myz­da we ýur­du­my­zyň se­bit­le­rin­de dün­ýä öl­çeg­le­ri­ne la­ýyk gel­ýän döw­re­bap has­sa­ha­na­lar, sag­lyk öý­le­ri, dynç alyş-sa­gal­dyş mer­kez­le­ri, şy­pa­ha­na­lar, sport top­lum­la­ry giň ge­rim bi­len gur­lup ulan­ma­ga be­ril­ýär.
Ila­ta ýo­ka­ry hil­li be­je­riş-anyk­la­ýyş hyz­mat­la­ry­ny hö­dür­le­mek ba­bat­da al­nyp ba­ryl­ýan giň ge­rim­li iş­le­riň çäk­le­rin­de sa­gal­dyş ul­ga­my­nyň dü­züm gur­lu­şy yzy­gi­der­li döw­re­bap­laş­dy­ryl­ýar. Ýur­du­my­zyň amat­ly ho­wa şert­le­ri, te­bi­gy land­şaft­la­ry­nyň dür­lü­li­gi we se­riş­de müm­kin­çi­lik­le­ri, köp san­ly ke­sel­ler­den sap­lan­ma­ga ýar­dam ed­ýän mi­ne­ral suw­la­ry, be­je­riş pal­çyk­la­ry mil­li şy­pa­ha­na ul­ga­my­nyň yzy­gi­der­li ös­dü­ril­me­gi üçin oňyn şert­le­ri dö­red­ýär. Hä­zir­ki dö­wür­de Di­ýa­ry­my­zyň äh­li se­bit­le­rin­de da­şa­ry ýurt­la­ryň öň­de­ba­ry­jy ön­dü­ri­ji­le­ri­niň en­jam­la­ry or­naş­dy­ry­lan, ýy­lyň äh­li pas­lyn­da hyz­mat­la­ryň giň gör­nüş­le­ri­ni hö­dür­le­ýän döw­re­bap şy­pa­ha­na-dynç alyş top­lum­la­ry he­re­ket ed­ýär. Olar­da ula­nyl­ýan döw­re­bap sa­gal­dyş usul­la­ry, dynç al­mak we sag­ly­gy be­jer­mek üçin dö­re­di­len oňaý­ly şert­ler sag­ly­gy di­kelt­mä­ge ýar­dam edip, be­den­dä­ki ýa­daw­ly­gy aýyr­ýar hem-de ada­ma güýç-kuw­wat ber­ýär.
Hä­zir­ki to­mus­ky dynç alyş möw­sü­min­de Ahal we­la­ýa­tyn­da­ky «Arç­man», «Ýy­ly suw», «Ba­ga­bat», Bal­kan we­la­ýa­tyn­da­ky «Mol­la­ga­ra», «Awa­za», ýur­du­my­zyň de­mir­ga­zyk se­bi­tin­dä­ki «Da­şo­guz», Le­bap we­la­ýa­tyn­da­ky «Fa­rap», Ma­ry we­la­ýa­tyn­da­ky «Baý­ra­ma­ly», paý­tag­ty­myz­da­ky «Ber­zeň­ňi» şy­pa­ha­na­la­ry sag­ly­gy­ny di­kelt­mek is­le­ýän köp san­ly adam­la­ry ka­bul ed­ýär.
Mil­li şy­pa­ha­na ul­ga­my­nyň işi­niň äh­li ýaş­da­ky adam­la­ryň – ça­ga­la­ryň, ýaş­la­ryň, işe ukyp­ly ila­tyň, şeý­le-de gar­ta­şan adam­la­ryň sag­ly­gy­ny ber­kit­mä­ge gö­nük­di­ri­len­di­gi­ni nyg­ta­mak ge­rek. Döw­re­bap de­re­je­de hyz­mat­la­ry hö­dür­le­mek mak­sa­dy bi­len, luk­man­çy­lyk iş­gär­le­ri­niň hü­när de­re­je­le­ri­niň ýo­kar­lan­dy­ryl­ma­gy­na uly äh­mi­ýet be­ril­ýär. Şy­pa­ha­na­la­ryň iş­gär­le­ri okuw tej­ri­be­le­ri­ni geç­mek we hü­när de­re­je­le­ri­ni ýo­kar­lan­dyr­mak üçin ýurt­lar­da sa­par­da bol­ýar­lar. Şeý­le çä­re­ler ola­ra bi­lim­le­ri­ni kä­mil­leş­dir­mä­ge, tej­ri­be alyş­ma­ga, de­giş­li ul­gam­da hal­ka­ra de­re­je­de öň­de­ba­ry­jy ga­za­ny­lan­la­ry öw­ren­mä­ge ýar­dam ed­ýär.
Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, şy­pa­ha­na-dynç alyş ul­ga­my döw­le­tiň dur­muş-yk­dy­sa­dy sy­ýa­sa­ty­nyň mö­hüm bö­le­gi bol­mak bi­len, hä­zir­ki za­man şert­le­rin­de ilat üçin be­je­riş – öňü­ni alyş hyz­mat­la­ry­nyň giň­den el­ýe­ter­li­li­gi­niň üp­jün edil­me­gi­ne, sy­ýa­hat­çy­ly­gyň be­je­riş – sa­gal­dyş gör­nü­şi­niň ös­dü­ril­me­gi­ne gö­nük­di­ri­len­dir.

Al­la­my­rat GA­LAN­DA­ROW,
Myrat Garryýew adyndaky Türkmenistanyň Döwlet lukmançylyk uniwersitetiniň psihiatriýa, narkologiýa we medisina psihologiýasy kafedrasynyň mugallymy.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА