Yk­dy­sa­dy Hyz­mat­daş­lyk Gu­ra­ma­sy

Hä­zir­ki wagt­da ýur­du­myz­da Yk­dy­sa­dy Hyz­mat­daş­lyk Gu­ra­ma­sy bi­len öza­ra gat­na­şyk­la­ry mun­dan beý­läk-de ös­dür­mek bo­ýun­ça uly iş­ler al­nyp ba­ryl­ýar. 4-nji mart­da Tür­ki­ýe Res­pub­li­ka­sy­nyň gu­ra­ma­gyn­da wi­deoa­ra­gat­na­şyk ar­ka­ly gu­ra­ma­nyň ýo­ka­ry de­re­je­li 14-nji mej­li­si türk­men ta­ra­py­nyň gat­naş­ma­gyn­da ge­çi­ril­di. Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, şu ýyl­da Türk­me­nis­tan YHG-ä baş­lyk­lyk eder. Bu we­zi­pä­ni üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çir­mek mak­sa­dy bi­len, de­giş­li Kon­sep­si­ýa­nyň tas­la­ma­sy taý­ýar­la­nyl­dy we on­da bir­nä­çe mö­hüm we­zi­pe­ler kes­git­le­nil­di. Ýur­du­myz 1992-nji ýyl­dan bä­ri bu gu­ra­ma­nyň ag­za­sy bo­lup dur­ýar.

Yk­dy­sa­dy Hyz­mat­daş­lyk Gu­ra­ma­sy 1985-nji ýyl­da Mer­ke­zi Azi­ýa we Ýa­kyn Gün­do­gar ýurt­la­ry ta­ra­pyn­dan dö­re­di­len se­bit we döw­le­ta­ra yk­dy­sa­dy gu­ra­ma bo­lup, Ösüş üçin Se­bit­le­ýin Hyz­mat­daş­lyk Gu­ra­ma­sy­nyň mi­ras­dü­şe­ri­dir. Gu­ra­ma 1977-nji ýy­lyň 12-nji mar­tyn­da Eý­ran, Pa­kis­tan we Tür­ki­ýe döw­let­le­ri­niň we­kil­le­ri ta­ra­pyn­dan gol çe­ki­len Iz­mir şert­na­ma­sy­nyň düz­gün­na­ma­sy esa­syn­da he­re­ket ed­ýär.
1992-nji ýy­lyň ba­şy­na çen­li YHG-niň çäk­le­rin­dä­ki hyz­mat­daş­lyk, esa­san, iki­ta­rap­la­ýyn hä­si­ýe­te eýe bol­dy. 1992-nji ýyl­dan bä­ri 7 tä­ze döw­le­tiň – Ga­za­gys­ta­nyň, Azer­baý­ja­nyň, Ow­ga­nys­ta­nyň, Gyr­gy­zys­ta­nyň, Tä­ji­gis­ta­nyň, Türk­me­nis­ta­nyň we Öz­be­gis­ta­nyň meý­le­tin go­şul­ma­gy bi­len YHG-niň gerimi has giňedi. 1995-nji ýyl­da BMG-niň Baş As­samb­le­ýa­sy­nyň 50-nji mej­li­sin­de YHG bi­len hyz­mat­daş­lyk et­mek bo­ýun­ça ka­rar ka­bul edi­lip, şon­dan bä­ri bu gu­ra­ma BMG-de syn­çy de­re­je­si­ne eýe­dir. Şeý­le hem bu gu­ra­ma Ys­lam kon­fe­ren­si­ýa­sy­ gu­ra­ma­syn­da hem syn­çy de­re­je­si­ne eýe­dir.
YHG-ä ag­za ýurt­la­ryň ara­syn­da­ky gat­na­şyk­lar­da, esa­san, yk­dy­sa­dy mak­sat­la­ryň ag­dyk­lyk ed­ýän­di­gi bel­le­nil­ýär. Gu­ra­ma­nyň işi­niň esa­sy sy­ýa­sy we yk­dy­sa­dy mak­sat­la­ry bu gu­ra­ma ag­za ýurtlaryň döw­let baş­tu­tan­la­ry­nyň her iki ýyl­da bir ge­zek gu­ra­ma­nyň Ter­tip­na­ma­sy­nyň 4-nji mad­da­sy­na la­ýyk­lyk­da ge­çi­ril­ýän mas­la­hat­la­ryn­da kes­git­len­ýär.

Gur­lu­şy
Gu­ra­ma­nyň Ter­tip­na­ma­sy­nyň 5-nji mad­da­sy­na la­ýyk­lyk­da, aşak­da­ky gur­lu­şa eýe:
Da­şa­ry iş­ler mi­nistr­le­r Ge­ňe­şi ýa-da YHG-ä ag­za ýurt­la­ryň mi­nistr­le­ri de­re­je­sin­de yg­ty­ýar­ly we­kil­ler bu gu­ra­ma­nyň esa­sy mas­la­hat be­ri­ji we ýe­ri­ne ýe­ti­ri­ji or­ga­ny­dyr. Mi­nistr­ler Ge­ňe­şi her ýyl­da azyn­dan bir ge­zek ge­çi­ril­ýär.
He­mi­şe­lik we­kil­ler ge­ňe­şi bu gu­ra­ma­nyň Mi­nistr­ler ge­ňe­şi­niň sy­ýa­sat­la­ry­nyň we ka­rar­la­ry­nyň ýe­ri­ne ýe­ti­ril­me­gi­ne jo­gap­kär he­mi­şe­lik he­re­ket ed­ýän or­gan­dyr. YHG-niň sek­re­ta­ria­ty­na akk­re­dit­irle­nen he­mi­şe­lik we­kil­ler – il­çi­ler gir­ýär. He­mi­şe­lik we­kil­ler ge­ňe­şi aý­da bir ge­zek ge­çi­ril­ýär.
Se­bit me­ýil­na­ma­laş­dy­ryş ge­ňe­şi YHG-ä ag­za ýurt­la­ryň dür­li döw­let eda­ra­la­ry­nyň ýol­baş­çy­la­ryn­dan ýa-da bu ýurt­la­ryň hö­kü­met­le­ri­niň we döw­let eda­ra­la­ry­nyň adyn­dan he­re­ket ed­ýän beý­le­ki yg­ty­ýar­ly we­kil­ler­den yba­rat. Se­bit me­ýil­na­ma­laş­dy­ryş ge­ňe­şi YHG-niň öňün­de dur­ýan me­se­le­le­ri ýe­ri­ne ýe­tir­mek üçin Mi­nistr­ler Ge­ňe­şi­ne iş me­ýil­na­ma­la­ry­ny düz­mek we tab­şyr­mak üçin jo­gap­kär­dir we olar her ýyl­da azyn­dan bir ge­zek du­şuş­ýar.
YHG-niň sek­re­ta­ria­ty gu­ra­ma­nyň işi­ni ut­gaş­dyr­ýar we gö­zeg­çi­lik­de sak­la­ýar, şeý­le hem YHG-niň tas­syk­la­nan me­ýil­na­ma­sy­na la­ýyk­lyk­da, dür­li çä­re­le­ri gu­ra­ma­ga we ge­çir­mä­ge gö­nü­den-gö­ni gat­naş­ýar. Sek­re­ta­ria­tyň mer­ke­zi Täh­ran­da ýer­leş­ýär.
YHG-niň sek­re­ta­ria­ty­na Baş sek­re­tar ýol­baş­çy­lyk ed­ýär. Bu sek­re­ta­ri­at se­bit hyz­mat­daş­ly­gy­nyň esa­sy ugur­la­ry­na jo­gap­kär al­ty sa­ny ýö­ri­te­leş­di­ri­len mü­dir­lik­den yba­rat: ulag we ara­gat­na­şyk; söw­da we ma­ýa go­ýum­la­ry; ener­ge­ti­ka, mi­ne­ral baý­lyk­lar we daş­ky gur­şaw; oba ho­ja­ly­gy we se­na­gat; sag­ly­gy go­ra­ýyş, bi­lim we me­de­ni­ýet; yk­dy­sa­dy göz­leg­ler we sta­tis­ti­ka.
Şeý­le hem YHG-niň sek­re­ta­ria­ty­na Ne­şe se­riş­de­le­ri­niň bi­ka­nun do­la­ny­şy­gy­na gö­zeg­çi­lik et­mek bo­ýun­ça ut­gaş­dy­ry­jy eda­ra, al­ty se­bit eda­ra­sy (Söw­da we ösüş ban­ky, äti­ýaç­lan­dy­ryş kom­pa­ni­ýa­sy, gä­mi gat­naw kom­pa­ni­ýa­sy, awia­kom­pa­ni­ýa, Söw­da pa­la­ta­sy we äti­ýaç­lan­dy­ryş kol­le­ji) we üç sa­ny ýö­ri­te­leş­di­ri­len eda­ra (Me­de­ni­ýet ins­ti­tu­ty, Ylym gaz­na­sy, Mas­la­hat be­riş, in­že­ner­çi­lik kom­pa­ni­ýa­sy) gir­ýär. Baş sek­re­tar YHG-ä ag­za döw­let­le­riň da­şa­ry iş­ler mi­nistr­le­r Ge­ňe­şi ta­ra­pyn­dan üç ýyl möh­let bi­len saý­lan­ýar.