Ýur­du­my­zyň bank ul­ga­my­nyň ösüş aý­ra­tyn­lyk­la­ry

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň pa­ra­sat­ly baş­tu­tan­ly­gyn­da ýur­du­my­zyň yk­dy­sa­dy­ýe­tin­de giň ge­rim­li öz­gert­me­ler yzy­gi­der­li ama­la aşy­ryl­ýar we uly ösüş­ler ga­za­nyl­ýar. Hä­zir­ki wagt­da yk­dy­sa­dy­ýe­ti­mi­ziň äh­li pu­dak­la­ry bi­len bir ha­tar­da bank ul­ga­my hem uly ösüş­le­ri baş­dan ge­çir­ýär.
Ýurdumyzyň bank ul­ga­my­nda ge­çi­ril­ýän öz­gert­me­le­riň esa­syn­da bank ka­nun­çy­ly­gy hä­zir­ki döw­rüň ta­lap­la­ry­na la­ýyk ge­ti­ril­ýär, he­re­ket ed­ýän bank­la­ryň we ola­ryň şa­ham­ça­la­ry­nyň sa­ny art­dy­ryl­ýar, müş­de­ri­le­re edil­ýän bank hyz­mat­la­ry­nyň hi­li ýo­kar­lan­ýar, fi­zi­ki we ýu­ri­di­ki şahs­la­ra be­ril­ýän karz­la­ryň, ga­ly­ber­se-de ki­çi we or­ta te­le­ke­çi­lik üçin be­ril­ýän karz­la­ryň möç­be­ri art­dy­ryl­ýar. Şeý­le-de, bank ul­ga­my­nyň iň döw­re­bap teh­no­lo­gi­ýa­la­ry bi­len en­jam­laş­dy­ry­lan karz eda­ra­la­ry­nyň tä­ze bi­na­la­ry gur­lup ulan­ma­ga be­ril­ýär.
Hä­zir­ki wagt­da ýur­du­my­zyň bank ul­ga­my­na dün­ýä in­no­wa­si­ýa­la­ry­ny or­naş­dyr­mak, bu ul­ga­myň iş­gär­le­ri­niň hü­när de­re­je­si­ni ýo­kar­lan­dyr­mak, bi­lim de­re­je­si­ni dün­ýä­niň ösen ýurt­la­ry­nyň ha­ta­ry­na çy­kar­mak ug­run­da köp iş­ler ama­la aşy­ryl­ýar. Şo­nuň esa­syn­da hä­zir­ki wagt­da bank ul­ga­my­nyň hü­när­men­le­ri üçin da­şa­ry ýurt­la­ryň ab­raý­ly bank­la­ry­nyň we ma­li­ýe eda­ra­la­ry­nyň tej­ri­be­li bi­ler­men­le­ri­niň gat­naş­ma­gyn­da on­laýn gör­nü­şin­de yzy­gi­der­li okuw mas­la­hat­la­ry ge­çi­ril­ýär. Bu iş­ler bol­sa döw­re­bap öz­gert­me­le­ri dur­mu­şa ge­çir­mek­de özü­niň oňyn ne­ti­je­si­ni ber­ýär.
Türk­me­nis­ta­nyň Mer­ke­zi ban­ky­nyň alyp bar­ýan pul-karz sy­ýa­sa­ty ýur­duň yk­dy­sa­dy sy­ýa­sa­ty­nyň dü­züm bö­le­gi hök­mün­de öza­ra ara­bag­la­ny­şyn­da ýü­ze çyk­ýar. Mu­ňa my­sal edip: ýurt­da pul do­la­ny­şy­gy­nyň kä­mil­leş­di­ri­lip, pul bir­li­gi­niň sa­tyn alyş ukyp­ly­ly­gy­nyň dur­nuk­ly­ly­gy­nyň üp­jün edil­ýän­di­gi­ni, karz se­riş­de­le­ri­niň el­ýe­ter­li­li­gi­niň, yk­dy­sa­dy­ýe­te ýer­len­ýän karz se­riş­de­le­ri­niň möç­ber­le­ri­niň art­dy­ryl­ýan­dy­gy­ny, bank ak­tiw­le­ri­niň lik­wid­li­gi­niň sak­la­nyl­ýan­dy­gy­ny, yk­dy­sa­dy­ýe­tiň esa­sy ul­gam­la­ry­ny ös­dür­mä­ge ni­ýet­le­nen ma­li­ýe gol­da­wy­nyň pug­ta­lan­dy­ryl­ýan­dy­gy ne­ti­je­sin­de, kär­ha­na­la­ryň ma­li­ýe-yk­dy­sa­dy ýag­da­ýy­nyň has-da go­wu­lan­dy­ryl­ýan­dy­gy­ny gör­kez­mek bo­lar.
«Türk­me­nis­ta­nyň dur­muş-yk­dy­sa­dy ösü­şi­niň 2011-2030-njy ýyl­lar üçin Mil­li Mak­sat­na­ma­sy­na» la­ýyk­lyk­da, öz­gert­me­le­riň mö­hüm ugur­la­ry­nyň bi­ri bo­lan, Türk­me­nis­ta­nyň pul-karz sy­ýa­sa­ty­ny kä­mil­leş­dir­mek öňe­gi­diş­li­gi hä­si­ýet­len­dir­ýän pul-karz çä­re­le­ri­ne de­giş­li­dir. Ýur­du­my­zyň pul-karz sy­ýa­sa­ty­nyň esa­sy mak­sa­dy je­mi içer­ki önü­miň ösü­şi­ne ýar­dam ber­mek we pu­luň hüm­met­siz­len­me­gi­ni pe­selt­mek ýa­ly çä­re­le­ri dur­mu­şa ge­çir­mek­den yba­rat­dyr. Mil­li pu­luň hüm­me­ti­ni dur­nuk­ly de­re­je­de sak­la­mak we bank­la­ryň dur­nuk­ly­ly­gy­ny ga­zan­mak karz eda­ra­la­ry­nyň baş mak­sa­dy bo­lup dur­ýar.
Soň­ky ýyl­lar­da ýurdumyzyň bank ul­ga­mynda ne­ti­je­li çä­re­ler ge­çi­ril­di we uly üs­tün­lik­ler ga­za­nyl­dy. Şol üs­tün­lik­ler hormatly Prezidentimiziň mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti­mi­zi ok­gun­ly ös­dür­mä­ge, onuň da­şar­ky ýag­daý­la­ryň ýa­ra­maz tä­si­ri­ne dur­nuk­ly­ly­gy­ny üp­jün et­mä­ge, Türk­me­nis­ta­nyň dün­ýä ba­za­ryn­da­ky or­nu­ny pug­ta­lan­dyr­ma­ga gö­nük­di­ri­len çuň­ňur oý­la­ny­şyk­ly sy­ýa­sa­ty­nyň ne­ti­je­si­dir. Bu bol­sa Türk­me­nis­ta­nyň öňe­gi­diş­lik ga­za­nyp, has saz­la­şyk­ly ös­ýän döw­let­le­riň ha­ta­ry­na ymyk­ly go­şu­lan­dy­gy­ny gör­kez­ýär. Äh­li ul­gam­lar­da dü­züm­ler düýp­li öz­ger­dil­ýär, mu­nuň özi dür­li pu­dak­la­ryň yzy­gi­der­li we oý­la­ny­şyk­ly ös­dü­ril­me­gi­ni üp­jün et­mä­ge müm­kin­çi­lik ber­ýär.
Gel­jek­de mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­te da­şa­ry ýurt ma­ýa go­ýum­la­ry­ny giň­den çek­mek bi­len bag­ly iş­le­riň ge­ri­mi­ni has-da gi­ňelt­mek göz öňün­de tu­tul­ýar. Çün­ki da­şa­ry ýurt ma­ýa­sy­ny mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­te çek­mek­lik üçin Türk­me­nis­tan döw­le­ti­miz­de äh­li şert­ler bar. Olar:
Döw­le­tiň yk­dy­sa­dy ösü­şi­niň ýo­ka­ry de­re­je­si
Ýur­duň dün­ýä söw­da­sy­na iş­jeň gat­naş­ma­gy
Ka­pi­ta­lyň he­re­ket et­me­gi üçin yk­dy­sa­dy we ýu­ri­di­ki şert­ler
Ösen bank ul­ga­my
Sal­gyt ka­nun­çy­ly­gy
Ýur­duň amat­ly ge­og­ra­fi­k ýer­le­şi­şi
Sy­ýa­sy taý­dan dur­nuk­ly­lyk.
Bu şert­ler da­şa­ry ýurt ma­ýa­dar­la­ryn­da ýur­du­my­za bo­lan is­le­gi has hem art­dyr­ýar. Ýur­du­myz­da ama­la aşy­ryl­ýan «Açyk ga­py­lar» sy­ýa­sa­ty, da­şa­ry ýurt ma­ýa go­ýum­la­ry­nyň go­rag­ly­ly­gy­nyň ka­nun­çy­lyk ar­ka­ly ke­pil­len­di­ril­me­gi, ka­nun­çy­lyk bin­ýa­dy­nyň yzy­gi­der­li kä­mil­leş­di­ril­me­gi hut şol we­zi­pe­le­riň ber­jaý edil­me­gi­ne gö­nük­di­ri­len­dir. Bu iş­le­riň sakasynda bol­sa hormatly Prezidentimiziň öň­den­gö­rü­ji­lik­li sy­ýa­sa­ty bar. Goý, hormatly Prezidentimiziň be­lent ba­şy aman, il-ýurt bäh­bit­li alyp bar­ýan tu­tum­ly iş­le­ri mun­dan beý­läk hem ro­waç bol­sun!

Ahmet GY­ŞY­KOW,
TMÝG-nyň Ahal we­la­ýat ge­ňe­şi­niň Gu­ra­ma­çy­lyk bö­lü­mi­niň baş hü­när­me­ni.