BMG-niň Baş As­samb­le­ýa­sy­nyň 2013-nji ýy­lyň 20-nji de­kab­ryn­da ge­çi­ri­len 68-nji mej­li­sin­de haý­wa­nat we ösüm­lik dün­ýä­si­niň ýi­tip bar­ýan gör­nüş­le­ri­ni go­ra­mak mak­sa­dy bi­len 3-nji mart Bü­tin­dün­ýä ýa­ba­ny te­bi­gat gü­ni diý­lip yg­lan edil­ýär. Ýa­ba­ny te­bi­ga­tyň adam­lar üçin nä­hi­li der­wa­ýys­dy­gy ba­ra­da­ky ga­ra­ýyş­la­ry ös­dür­mek, jan­ly-jan­dar­la­ra bo­lan söý­gi­ni art­dyr­mak we ösüm­lik dün­ýä­si­ne aýaw­ly çe­me­leş­mek bu hal­ka­ra gü­nüň dö­re­dil­me­gi­niň esa­sy mak­sa­dy bo­lup dur­ýar. Şeý­le hem te­bi­ga­ta zy­ýan ýe­tir­ýän­le­re, bi­ka­nun aw aw­la­ýan­la­ra hem-de jan­ly-jan­dar­la­ryň söw­da­sy­ny ed­ýän­le­re gar­şy gö­reş­mä­ge ça­gyr­ýar.
Her ýyl Bü­tin­dün­ýä ýa­ba­ny te­bi­gat gü­ni my­na­sy­bet­li hal­ka­ra de­re­je­sin­de kon­fe­ren­si­ýa­lar ge­çi­ril­ýär. De­giş­li ka­rar­lar ka­bul edi­lip, Ýer ýü­zün­dä­ki te­bi­gy ýag­daý­la­ra sel­jer­me be­ril­ýär. Eko­sis­te­ma­la­ryň gül­läp ös­me­gi, fau­na we flo­ra dün­ýä­si­niň gel­jek ne­sil­le­re ýet­me­gi, te­bi­gy gö­zel­lik­ler­den lez­zet al­mak üçin bi­le­lik­de iş alyp bar­ma­gyň ze­rur­dy­gy bel­le­nil­ýär. Mu­nuň üçin bol­sa, il­ki bi­len, te­bi­ga­ta aýaw­ly çe­me­leş­mek hem-de jan­ly-jan­dar­lar­dyr ösüm­lik­le­ri go­ra­mak ge­rek. Önüm­çi­lik ba­bat­da yk­dy­sa­dy­ýe­ti ösen ýurt­lar­da daş­ky gur­şa­wy go­ra­ma­gyň kyn düş­ýän­di­gi­ne ga­ra­maz­dan, bir­nä­çe ugur­lar­da te­bi­ga­ta zy­ýan­ly tä­sir­le­ri azalt­ma­ga sy­na­ny­şyl­ýar. Eko­lo­giýa taý­dan aras­sa ýan­gyç se­riş­de­le­ri­ni, eko­lo­giýa taý­dan aras­sa ulag­la­ry we «ýa­şyl» yk­dy­sa­dy­ýe­ti mu­ňa my­sal ge­tir­mek bo­lar. Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy tarapyndan bel­le­nilme­gi­ne gö­rä, Ýer ýü­zün­de 15 bio­dür­lü­li­giň ýi­tip git­mek how­py bar.
Bu ýyl Bü­tin­dün­ýä ýa­ba­ny te­bi­gat gü­ni «Adam­la­ry we Ýer şa­ry­ny bir­leş­dir­mek: Te­bi­ga­ty go­ra­mak­da san­ly in­no­wa­si­ýa­la­ry öw­ren­mek» şy­ga­ry bi­len ge­çi­ril­ýär. Ýer şa­ry köp dür­li ösüm­lik­le­riň we haý­wan­la­ryň me­ka­ny bo­lup, gör­nüş­le­riň ara­syn­da­ky de­ňag­ram­ly­ly­gy sak­la­mak esa­sy şert­le­riň bi­ri bo­lup dur­ýar. Dem al­ýan ho­wa­myz­dyr iç­ýän su­wu­myz­dan baş­lap, te­bi­gat­da­ky äh­li se­riş­de­ler ýa­şa­mak üçin mö­hüm. Gy­nan­sa­gam mag­dan­çy­lyk, eke­ran­çy­lyk we gur­lu­şyk iş­le­ri­niň al­nyp ba­ryl­ýan ýer­le­ri, daş­ky gur­şa­wyň ha­pa­lan­ma­gy, teh­no­lo­gi­ýa­nyň ýer­lik­siz ula­nyl­ma­gy ýa­ba­ny te­bi­ga­ta uly tä­si­ri­ni ýe­tir­ýär. My­sal üçin, bir des­ga­ny gur­mak üçin te­bi­gy gur­şa­wa eýe bo­lan meý­da­nyň es­li bö­le­gi te­kiz­le­nip aras­sa­lan­ýar. Ýol çe­ki­lip, ulag­la­ryň gat­na­wy ýo­la go­ýul­ýar. Bu ýer­de agaç­la­ryň ça­pyl­ma­gy, ösüm­lik­le­riň ýok bol­ma­gy bi­len jan­ly-jan­dar­lar «öýü­ni» taş­lap baş­ga ýe­re göç­me­li bol­ýar­lar. Esa­san hem, bu ýag­daý Ame­ri­ka ýurt­la­ryn­da has köp duş gel­ýär. Adam­za­dyň ýa­ba­ny te­bi­ga­ta ara­laş­ma­gy bi­len bio­dür­lü­lik howp as­tyn­da gal­ýar. Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy şu ýag­daý­la­ry göz öňün­de tu­tup, bio­dür­lü­li­gi go­rap sak­la­mak, ony gel­jek­ki ne­sil­le­re ýe­tir­mek üçin bir­nä­çe iş­le­ri alyp bar­ýar. Te­bi­gy baý­lyk­la­ra aýaw­ly çe­me­leş­mek ba­ra­da­ky me­se­le­le­ri ösüp gel­ýän ýaş nes­le dü­şün­dir­mek BMG ta­ra­pyn­dan al­nyp ba­ryl­ýan esa­sy iş­le­riň bi­ri ha­sap­lan­ýar. Ge­çen ýyl Bü­tin­dün­ýä ýa­ba­ny te­bi­gat gü­ni «Ýa­ba­ny te­bi­ga­ty go­ra­mak üçin hyz­mat­daş­lyk» şy­ga­ry as­tyn­da ge­çi­ril­di.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА