XX asy­ryň ro­man­tik şa­hy­ry

Okt­ýabr aýy­nyň 9-yna bü­tin Rus­si­ýa­da XX asy­ryň ro­man­tik şa­hy­ry Ma­ri­na Swe­ta­ýe­wa­nyň dog­lan gü­nü­niň 125 ýyl­ly­gy bel­le­nip ge­çil­di. Onuň ýu­bi­le­ýi my­na­sy­bet­li ýur­duň äh­li kün­jek­le­rin­de ýüz­ler­çe çä­re­ler guraldy. Çä­rä­niň iň ulu­sy bol­sa, onuň dog­lan ýe­ri Mosk­wa­da ge­çi­ril­di.
Rus şa­hy­ry, kys­sa­çy­sy we ter­ji­me­çi­si – Ma­ri­na Swe­ta­ýe­wa 1892-nji ýy­lyň 8-nji okt­ýab­ryn­da Mosk­wa uni­wer­si­te­ti­niň pro­fes­so­ry Iwan Swe­ta­ýe­wiň maş­ga­la­syn­da dün­ýä in­ýär. Onuň ça­ga­lyk ýyl­la­ry Mosk­wa­da we Ka­luž ob­las­tyn­da­ky uly bol­ma­dyk şä­her­çe – Ta­rus­da geç­ýär. Ol ba­ry-ýo­gy 14 ýa­şyn­da­ka eje­si ýo­gal­ýar we ýe­ne-de ýe­di ýyl­da­nam ka­ka­syn­dan mah­rum gal­ýar. Ma­ri­na Mosk­wa­da­ky hu­su­sy gim­na­zi­ýa­da, soň­ra bol­sa, Ýew­ro­pa­nyň hususy mekdeplerinde oka­ýar. Şa­hyr ze­nan has ir­räk al­ty ýa­şyn­da goş­gy go­şup baş­la­ýar. Ol di­ňe bir rus di­lin­de däl, eý­sem, fran­suz we ne­mes dil­le­rin­de hem goş­gy dü­züp­dir.
Onuň il­kin­ji goş­gu­lar ýy­gyn­dy­sy “Ag­şam­ky al­bom” ady bilen 1910-njy ýyl­da ne­şir edil­ýär. Bu ki­tap şol döw­rüň meş­hur ýa­zy­jy­la­ry­nyň kö­pü­si­niň ün­sü­ni özüne çe­kip­dir. Ýe­ne-de ýyl ýa­rym­dan “Ja­dy­ly fo­nar” ýy­gyn­dy­sy peý­da bol­ýar. Şol dö­wür­de Swe­ta­ýe­wa mosk­wa­ly sim­wo­liz­miň ta­rap­dar­la­ry­nyň gur­na­gy­na go­şul­ýar we ola­ryň gu­ra­ýan du­şu­şyk­la­ry­na gat­naş­ýar. Ol 1911-nji ýyl­da Ser­geý Efon bi­len ta­nyş bo­lup, ba­hym maş­ga­la gur­ýar. Şa­hyr ze­na­nyň üçün­ji ki­ta­by bo­lan “Iki kitap” 1913-nji ýyl­da ne­şir edil­ýär.
1917-nji ýy­da­ky wa­ka­lar şa­hyr ze­na­nyň dö­re­di­ji­li­gi­ne güýç­li tä­si­ri­ni ýe­tir­ýär. Swe­ta­ýe­wa şol ýyl­lar “Guw sü­rü­si” di­ýen şy­gyr­lar ýy­gyn­dy­sy­nyň üs­tün­de iş­le­ýän eken. Ol 1922-nji ýyl­da gy­zy Ariad­no bi­len Pra­ga gid­ýär. 1925-nji ýyl­da ola­ryň tu­tuş maş­ga­la­sy Pa­ri­že gö­çüp bar­ýar. Ol ýerde Swe­ta­ýewa bel­li-bel­li se­bäp­le­re gö­rä, ki­tap ne­şir et­dir­me­gi­ni bes ed­ýär. Ol di­ri wag­ty “Rus­si­ýa­dan soň” at­ly iň soň­ky ýy­gyn­dy­sy­ny çap et­dir­ýär.
Marina 1939-njy ýyl­da wa­ta­ny­na do­la­nyp gel­ýär. Ol şa­hy­ra­na ter­ji­me­le­ri bi­len ga­zanç edip ug­ra­ýar. Ikin­ji ja­han ur­şy baş­lan­dan soň, og­ly bi­len Ýe­la­bu­ga gö­çüp gid­ýär. Şa­hyr ze­nan 1941-nji ýy­lyň 31-nji aw­gus­tyn­da ara­dan çyk­ýar. Bu şa­hyr ze­na­nyň keç yk­ba­ly rus ede­bi­ýa­ty­nyň ta­ry­hyn­da çuň­ňur yz gal­dy­ryp­dyr. Hä­zir­ki wagt­da Ma­ri­na Swe­ta­ýe­wa­nyň dö­re­di­ji­li­gi­ne ba­gyş­la­nan mu­zeý­ öýler Mosk­wa­da we Rus­si­ýa­nyň beý­le­ki şä­her­le­rin­de bar.