To­mus pas­ly­nyň gel­me­gi bi­len ak ba­zar­la­ryň be­ze­gi­ne öw­rül­ýän gar­pyz ja­na şy­pa­ly bak­ja önüm­le­ri­niň bi­ri­dir. Gar­py­zyň dün­ýä­de 1 müň 200-den gow­rak gör­nü­şi bo­lup, ata Wa­ta­ny Af­ri­ka ha­sap­lan­ýar. 96-dan gow­rak ýurt­da ös­dü­ri­lip ýe­tiş­di­ril­ýän gar­py­zyň suw­suz­ly­gy gan­dyr­mak­dan baş­lap, sag­lyk üçin bir­nä­çe peý­da­sy bar. 90 gö­te­rim­den gow­ra­gy suw­dan yba­rat bo­lan bu bak­ja önü­mi­niň dü­zü­min­de A, C, B6 wi­ta­mi­ni, na­triý, ka­liý, be­lok, şe­ker we ug­le­wod­lar sak­lan­ýar.
Gar­pyz ýü­rek-da­mar ul­ga­my­nyň işi­ni saz­la­mak bi­len, myş­sa­lar­da­ky agy­ry­ny azalt­ma­ga, be­de­niň ag­ra­my­ny ka­da­ly de­re­je­de sak­la­ma­ga, iý­mi­ti ýe­ňil siň­dir­mä­ge we Gün şöh­le­sin­den de­ri­ni go­ra­ma­ga ýar­dam ed­ýär. Ho­wa­nyň gyz­gyn gün­le­rin­de ýe­ter­lik de­re­je­de gar­pyz iý­len­de be­den üçin ze­rur bo­lan su­wuk­ly­gyň öwe­zi­ni do­lup bol­ýar.
Gar­pyz ho­wa­nyň ys­sy gün­le­rin­de be­de­niň gyz­gyn­ly­gy­ny saz­lap, bo­gun­la­ryň, myş­sa­la­ryň we oňur­ga ýi­li­gi­niň go­rag­ly­ly­gy­ny üp­jün ed­ýär. Şeý­le hem bu bak­ja önü­mi­niň be­den­dä­ki ar­tyk­maç ga­lyn­dy­la­ry (duz, daş bö­lek­le­ri, mi­ne­ral çö­kün­di­ler) aýyr­mak­da uly peý­da­sy bar.
Gar­py­zyň ga­by­gy­nyň agym­tyl bö­le­gin­dä­ki te­bi­gy mad­da­nyň gan aý­la­ny­şy­ny go­wu­lan­dy­ryp, da­mar­la­ryň ra­hat­lan­ma­gy­na we gan ba­sy­şy­nyň ka­da­ly de­re­je­de sak­lan­ma­gy­na oňaý­ly tä­sir ed­ýän­di­gi ýü­ze çy­ka­ryl­dy.
Bi­ler­men­ler ar­tyk­maç ag­ram­dan dyn­mak is­le­ýän­le­re gar­pyz iý­me­gi mas­la­hat ber­ýär­ler. Süý­ji­niň de­re­gi­ne gar­pyz iý­len­de be­de­ne ze­rur bo­lan glýu­ko­za­ny te­bi­gy usul­da alyp bol­ýar. ABŞ-da ge­çi­ri­len bar­lag­lar­da aşa se­miz adam­la­ra 4 hep­dä­niň do­wa­myn­da ýe­ňil na­har­lar bi­len bi­le­lik­de her gün iki bul­gur gar­pyz şi­re­si be­ril­di. Bar­la­ga gat­na­şy­jy­lar iki to­pa­ra bö­lü­nip, bi­rin­ji to­par ada­ty dur­muş ýö­rel­ge­si­ni do­wam et­dir­di­ler. Ikin­ji to­pa­ra ýag­ly we süý­ji iý­mit­le­ri iý­mek ga­da­gan edil­di hem-de iý­mit sa­na­wy­na gar­pyz go­şul­dy. Bar­la­gyň ne­ti­je­sin­de gar­pyz iýen to­pa­ryň çalt hor­la­nan­dy­gy, bi­li­niň ka­da­ly de­re­jä ge­len­di­gi, böw­rek ýet­mez­çi­li­gi we gan ba­sy­şy bi­len bag­ly me­se­le­le­riň ara­dan aý­ry­lan­dy­gy ýü­ze çy­ka­ryl­dy.
Gar­py­zyň dü­zü­min­de ýo­ka­ry de­re­je­de sü­ýüm we pre­bio­tik­ler (içe­ge üçin peý­da­ly mad­da­lar) sak­lan­ýar. Bu bol­sa içe­ge­le­riň işi­ni ýe­ňil­leş­di­rip, iý­mit siň­di­ri­şe ýar­dam ed­ýän bak­te­ri­ýa­la­ryň ös­me­gi­ne we iş­jeň­leş­me­gi­ne iter­gi ber­ýär.
To­mus pas­lyn­da Gün şöh­le­si­niň zy­ýan­ly tä­si­rin­den go­ran­mak üçin ýe­ter­lik de­re­je­de gar­pyz iý­me­li. Gar­py­zyň dü­zü­min­dä­ki A, B we C wi­ta­min­le­ri, ka­liý, mag­niý we an­ti­ok­si­dant­lar de­ri­niň ju­wan we çe­ýe sak­lan­ma­gy­na ýar­dam ed­ýär.

Nä­çe muk­dar­da gar­pyz iý­me­li?
Gar­py­zyň gün­de­lik iýil­me­li muk­da­ry ada­myň ýa­şy­na we sag­lyk ýag­da­ýy­na gö­rä üýt­ge­ýär. Her gün ýa­rym pel­le gar­pyz iý­mek ka­da­ly öl­çeg ha­sap­lan­ýar. Mi­we al­ler­gi­ýa­sy we süý­jü­li dia­be­ti bo­lan adam­la­ra gar­pyz iý­mek mas­la­hat be­ril­me­ýär.

Gar­py­zyň go­wu­sy­ny nä­dip saý­la­ma­ly?
Daş­ky gör­nü­şi­ne se­ret­me­li. Eger-de gar­py­zyň reň­ki sol­gun däl-de, ýi­ti bol­sa, bu onuň tä­ze­di­gi­ni aň­lad­ýar. Zo­lak­la­ry sar­gylt, öçük­si bol­sa, kö­ne­di­gi­ni gör­kez­ýär. Şeý­le hem gar­py­zyň da­şy mys­sa­ran (ýum­şak) bol­sa, bu onuň has ir ýol­nan­dy­gy­nyň ala­ma­ty­dyr.
Sa­pa­gy­na üns ber­me­li. Eger-de gar­py­zyň bal­da­gy ter bol­sa, ýa­ňy ýol­nan­dy­gy­ny aň­lad­ýar. Gu­ry bal­dak­lar bu bak­ja önü­miň has öň ýyg­na­lan­dy­gyn­dan ha­bar ber­ýär.
Ag­ra­my­na üns ber­me­li. Bi­şen gar­py­zyň ag­ra­my biş­me­dik gar­py­za gö­rä ýe­ňil bol­ýar. Şol se­bäp­li gar­pyz al­maz­dan ozal eli­ňiz bi­len öl­çäp gö­rüň!
Se­si­ni diň­le­me­li. Bar­ma­gy­ňyz bi­len gar­py­zy pi­tik­läp gö­rüň! Bi­şen gar­pyz içi boş ýa­ly ses ber­ýär. Tyň­ňyl­da­ýan çuň ses bu bak­ja önü­mi­niň suw­lu­dy­gy­ny we go­wy bi­şen­di­gi­ni gör­kez­ýär. Eger-de gar­py­zyň se­si içi­ne dy­kyz ýaý­ra­ýan bol­sa, en­tek bi­şip ýe­tiş­män­di­gi­ni aň­lad­ýar.
Ke­sil­me­dik gar­py­zy otag şer­tin­de 7-10 gün­läp sak­lap bol­ýar. Ke­si­len gar­py­zy 2-3 gün­läp so­wa­dy­jy­da sak­la­mak müm­kin.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА