Gar­la­wa­jyň he­ka­ýa­ty

Ha­çan­dy­gy bel­li bol­ma­dyk nä­mä­lim za­man­da bir gar­la­waç ada­ma aşyk bo­lup­dyr. Gün­le­riň bi­rin­de onuň pen­ji­re­si­niň öňü­ne go­nup­dyr, äh­li do­gu­my­ny jem­läp­dir, ýelekleri­ni ga­bar­dyp­dyr. Özü­niň owa­dan­dy­gy­na yna­nan­dan soň­ra bol­sa, ki­çi­jik, owa­dan­ja çüň­ki bi­len aý­na­ny ka­kyp­dyr. Tyk, tyk, tyk… Adam äpiş­gä gö­wün­li-gö­wün­siz na­zar aý­lap­dyr. Ýö­ne adam içer­de öz iş­le­ri bi­len ba­şa­gaý­myş, şeý­le bir meş­gul­myş, şeý­le bir meş­gul­myş we­lin, dün­ýä­ni unu­dyp­myş. Bu wagt kim­kä onuň ün­sü­ni böl­jek bol­ýan? Ki­çi­jik bir gar­la­waç. Tol­gun­mak­dan ýa­ňa ýü­re­gi gur­sa­gyn­dan çy­kyp gel­ýän gar­la­waç, ynjalyksyzlygyny ýa­tyr­ma­ga çal­şyp­dyr. Ulu­dan dem alyp­dyr, soň­ra na­şy­ja çüň­kü­ni açyp­dyr we­lin, söz­ler öz-özün­den dö­kü­lip baş­lap­dyr:
– Heý, adam! Men se­ni söý­ýä­rin. Se­bä­bi­ni, nä­me ü­çin­di­gi­ni so­ra­ma. Se­ni uzak wagt­dan bä­ri syn­la­ýa­ryn. Şon­ça wagt­dan soň­ra şu gün se­niň bi­len gep­leş­mä­ge gaý­rat tap­dym. Gaý­rat et, pen­ji­rä­ňi aç, me­ni içe­ri sal, bi­le­je ýa­şa­ly!
Adam bir­den ga­har­la­nyp­dyr:
– Ýok, sen nä­me­ler diý­ýäň? Dynç ba­şy­my de­pir­jek äre ber­men, sen ni­re­den çyk­dyň? Bol­maz, se­ni ja­ýa sa­lyp bil­men – di­ýip­dir. Sam­sy­jak ba­ha­na-da ta­pyp­myş. – Sen bir guş, heý-de, gu­şam bir ada­ma aşyk bo­lar­my?
Gar­la­waç uta­nyp­dyr, ba­şy­ny sallapdyr, ýö­ne mak­sa­dyn­dan yza tes­män­dir. Az wagt­dan soň­ra ýe­ne-de pen­ji­rä­niň öňü­ne ge­lip­dir. Gü­lüm­si­räp, bag­ty­ny ýaňadan sy­nap­dyr:
– Adam, eý, adam! Ha­ny, aç in­di şu äpiş­gä­ňi! Sal, me­ni içe­ri! Bol­ma­sa men sa­ňa dost bo­la­ryn, hiç ha­çan ga­ha­ry­ňy ge­tir­men.
Adam sö­zün­den dä­ner­li däl, ol:
– Ýok, ýok, men se­ni içe­ri sa­lyp bil­men – di­ýip­dir. Ol bi­raz zoň­ta­rlyk edip, sö­zü­ni kän bir uza­dy­bam dur­man­dyr:
– Me­niň işim-güý­jüm kän, so­wul ba­şym­dan!
Ara­dan bi­raz wagt ge­çip­dir. Gar­la­waç soň­ky sa­par bag­ty­ny sy­nap gör­mek üçin ada­myň pen­ji­re­si­ne ýene-de go­nup­dyr:
– Se­ret, so­wuk gün­ler baş­la­ndy, da­şar­da üşe­ýä­rin. Aç, şu pen­ji­rä­ňi, sal me­ni içe­ri! Ýog­sa, ys­sy ýurt­la­ra göç et­mä­ge mej­bur bo­la­ryn. Se­bä­bi men di­ňe ys­sy ýer­ler­de ýa­şap bil­ýä­rin. Puş­man et­mer­siň, se­niň içi­ňi gys­dyr­ma­ryn. Bi­le­je na­har­la­na­rys, gör, se­nem ýal­ňyz ýa­şa­ýar­syň! Ýal­ňyz­ly­gy­ňy paý­la­şa­ryn – di­ýip­dir.
Kä­bir adam­lar ha­ky­ka­ty eşit­me­gi ha­la­ma­ýar. Adam bu ýal­ňyz­lyk me­se­le­si­ne ga­har­la­nyp­dyr, ga­ny de­pe­si­ne urup­dyr:
– Men ýal­ňyz­ly­gym­dan nä­gi­le däl – di­ýip­dir.
Adam guş­dan özü­ni ra­hat goý­ma­gy ha­ýyş edip­dir. Onuň ýü­zü­ni alyp, ko­wup­dyr. Gar­la­waç soň­ky sy­na­ny­şy­gy-da şow­suz ta­mam­la­nan­dan soň­ra, kellesini sallap, la­py­keç­lik bi­len o ýurt­dan gi­dip­dir. Ara­dan ýe­ne-de wagt ge­çip­dir. Adam il­ki go­wu­ja pi­kir edip­dir, soň­ra öz-özü­ne kä­ýi­nip­dir:
– Ah, me­niň ak­mak­dy­gy­my. Ne­neň­si sam­syk­lyk et­dim. Ga­ra­şyl­ma­dyk pur­sat­da ga­py­ma ge­len dost­luk­dan ýüz öwür­dim. Nä­me üçin onuň tek­li­bi­ni ka­bul et­me­dim­käm? Hä­zir beý­dip, içi­mi hüm­le­dip otur­man, onuň bi­len bir­lik­de wag­ty­my­zy şat­lyk­ly ge­çi­rer­dik.
Adam ga­ty puş­man edip­dir, ýö­ne eý­ýäm iş-iş­den ge­çip­di. Ol özü­ni kö­şeş­di­rip, göw­nü­ni al­dap­dyr:
–Ys­sy gün­ler baş­lan­dan soň­ra, gar­la­waç ýe­ne-de ge­ler. Me­nem ony ýa­ny­ma ala­ryn we şat­lyk­ly ömür sü­re­rin.
Adam ys­sy­nyň dü­şe­ri­ne uzak wagt­lap ga­ra­şyp­dyr. Äpiş­ge­den gö­zü­ni aýyr­man­myş. Ýaz ge­lip­dir, beý­le­ki gar­la­waç­lar do­la­nyp­dyr. Em­ma… Onuň­ky hiç gö­rün­män­dir. Tom­suň ahy­ry­na çen­li äpiş­gä­ni açyk go­ýup ga­ra­şyp­dyr, ýö­ne ba­ry bi­de­rek. Gar­la­waç hiç ýer­de ýok­muş. Beý­le­ki gar­la­waç­lar­dan ýe­ke-ýe­ke­den so­rap çy­kyp­dyr, ýö­ne onuň gar­la­wa­jy­ny gö­ren ta­pyl­man­myş. Ahyrso­ňy mas­la­hat­laş­mak, ne­si­hat al­mak üçin akyl­da­ryň ýa­ny­na gi­dip­dir. Bo­lan wa­ka­la­ry birin-birin gürrüň beripdir. Akyl­dar ada­myň göz­le­ri­niň içi­ne si­ňe-si­ňe se­re­dip, şeý­le di­ýip­dir:
– Gar­la­wa­jyň öm­ri al­ty aý­dyr…
* * *
Dur­muş­da kä­bir pur­sat­lar bolýar, guş di­ňe ýe­ke­je ge­zek ga­py­my­zy ka­kar, peý­da­la­nyp bil­me­sek, ol uçup gi­der. Dur­muş­da kä­bir yn­san­lar bolýar, di­ňe bir­je ge­zek öňü­miz­den çy­kar, gad­yry­ny bil­me­sek, gi­der­ler, hiç ha­ça­nam yza do­lan­maz­lar. Üns­li bo­luň… Ýa­dy­ňyz­da sak­laň!… Pi­kir edip gö­rüň: Eý­sem, siz bu gü­ne çen­li pen­ji­rä­ňiz­den gör, nä­çe gar­la­waç kow­du­ňyz?!
Ter­ji­me eden
Gül­se­re Ku­şa­ýe­wa,
Türk­men döw­let bi­na­gär­lik-
gur­lu­şyk ins­ti­tu­ty­nyň mu­gal­ly­my.