Don­ýa – gy­zyl burç oba­sy

Dün­ýä­de oba­la­ryň kä­si özü­niň te­bi­ga­ty we tä­sin bi­na­gär­lik gur­lu­şy bi­len ta­nal­ýan bol­sa, kä­bir oba ýö­ri­te­le­şen önüm­çi­li­gi ýa-da gaý­ta­lan­ma­jak se­net­çi­li­gi bi­len gö­ren­le­ri haý­ran ed­ýär. Şeý­le oba­la­ryň bi­ri hem Ser­bi­ýa­nyň gü­nor­ta­syn­da ýer­leş­ýän Don­ýa oba­sy­dyr. Bu oba dün­ýä­de «gy­zyl burç­la­ryň me­ka­ny» hök­mün­de ta­nal­ýar. Güýz pas­ly­nyň gel­me­gi bi­len Don­ýa oba­syn­da ýe­tiş­di­ri­len bol­gar burç we ajy gy­zyl burç ha­sy­ly ýyg­na­lyp, sa­pak­dan sal­la­nyp gu­ra­dyl­ýar. Bu oba burç ha­sy­ly ýyg­nal­ýan möw­süm­de bar­saň, özü­ňi gy­zyl dün­ýä dü­şen ýa­ly duý­ýar­syň. Oba­nyň ýa­şa­ýyş jaý­la­ry we üçe­gi hem gy­zyl reňk­li. 341 metr be­lent­lik­de ýer­leş­ýän gy­zyl reňk­li oba­nyň mü­ňe go­laý ila­ty bar. Burç önüm­çi­li­gin­de öň­de­li­gi eýe­le­ýän Don­ýa oba­sy­nyň ýa­şaý­jy­la­ry­nyň esa­sy bö­le­gi­ni ýa­şu­ly ne­sil düz­ýär. Ila­tyň esa­sy kä­ri eke­ran­çy­lyk we se­net­çi­lik bo­lup, oba­nyň äh­li ýe­rin­de di­ýen ýa­ly burç eki­len meý­dan­la­ry gör­mek bol­ýar.
Oba­nyň ýa­şaý­jy­la­ry örän işeň­ňir. Gü­nor­ta kon­ti­nen­tal gu­şak­lyk­da ýer­leş­ýän bu oba te­bi­gy taý­dan burç ös­dü­rip ýe­tiş­dir­mek üçin iň amat­ly ýer­le­riň bi­ri­dir. Juž­na Mo­ra­wa der­ýa­sy oba­ny suw bi­len üp­jün ed­ýär. Bol­gar burç we gy­zyl burç mart aýyn­da ekil­ýär. Okt­ýabr aýyn­da ýyg­na­lan burç ha­sy­ly sa­pak­la­ra dü­zü­lip, açyk meý­dan­da gu­ra­dyl­ýar. Şeý­le­lik­de, öý­le­riň daş-tö­we­re­gi, di­war­lar, üçek­le­riň aşa­gy gy­zyl burç­la­ra bü­ren­ýär.
Oba ýa­şaý­jy­la­ry oba ho­ja­lyk işi­ni 3 döw­re böl­ýär­ler: burç çi­gi­di­ni (şi­ti­li­ni) ek­mek, ha­syl ýyg­na­mak we gu­rat­mak. Gu­ra­dy­lan ha­syl­dan eks­por­ta ni­ýet­le­nen dür­li ajy­lyk­da üwe­len burç­lar ön­dü­ril­ýär. Serb­le­riň gür­rüň ber­me­gi­ne gö­rä, oba­da iki gör­nüş­li burç ekil­ýär. Ola­ryň bi­rin­jisi süý­jüm­tik ta­gam­ly, et­lek aj­war­ka bur­çy bo­lup, mun­dan köp­lenç gap­la­nan we ma­ri­nad edi­len gör­nüş­de go­ýalt­ma, pü­re we iş­däa­çar­lar taý­ýar­lanyl­ýar. Oba­da ýe­tiş­di­ril­ýän beý­le­ki bur­ça «ge­çi­niň şa­hy» ady bi­len ta­nal­ýan ko­zi­ji rog (ni­za­ça) di­ýil­ýär. In­çe­den uzyn bu burç örän ajy bo­lup, üwe­len ýa-da sa­pa­ga dü­zü­len gör­nüş­de eks­port edil­ýär.
Oba­nyň esa­sy gir­de­ji­si burç ha­sy­lyn­dan gel­ýär. Gy­zyl burç oba­sy Belg­rad­dan 265 ki­lo­metr uzak­lyk­da ýer­le­şip, paý­tag­ta 3 sa­gat­da ba­ryp bol­ýar. Oba ýa­şaý­jy­la­ry güýz aýyn­da gy­zyl burç ha­sy­ly­na ba­gyş­lap ýö­ri­te fes­ti­wal ge­çir­ýär­ler. Fes­ti­wa­la ýer­li halk bi­len bir ha­tar­da, sy­ýa­hat­çy­lar hem gat­naş­ýar. Ser­bi­ýa bar­ýan sy­ýa­hat­çy­la­ryň kö­pü­si burç­ly ekin meý­dan­la­ry­ny, di­war­la­ryn­dan we üçek­le­rin­den gy­zyl burç asy­lan «sun­gat ese­ri­ni» gör­mek üçin Don­ýa oba­sy­na bar­ýar­lar.